Þjóðviljinn - 13.07.1989, Blaðsíða 6

AÐ UTAN
Sem dæmi um ótrúlega grósku
hér í Nýju Suður-Wales mætti
kannski nefna að upp úr stofu-
gólfinu hjá mér vex iðjagrænn
stöngull - bambus - og virðist
ætla að verða prýðilegasta stofu-
skraut.
Annars er tekið að kólna í
veðri, enda talar fólk um vetur-
inn og dúðar sig af kappi. Flestir
fara í þykkar peysur. Yfirhafnir
eru næsta fátíð fyrirbæri og nán-
ast hvergi gett ráð fyrir að hengja
slíkt, þannig að álpist maður í
frakka eða úlpu, verður maður
að drösla henni með sér.
Hitastigið fer niður í ein 9°C á
daginn og á nóttunni verður
jafnvel frost. Vetrartískan er í
búðargluggunum, (þ.e.a.s. Ástr-
alir eru 1-2 árum á eftir fslend-
ingum), og stöku erlendar trjá-
tegundir fella laufin, annars er
allt grænt og ég er hálfráðvillt.
Hvernig má það vera að veturinn
sé kominn og í gær tíndi ég mand-
arínur af trjánum?
Gleymdu nú vetrar-
gaddinum sára...
Þó merki ég kuldann tiltakan-
lega innandyra í köldum vistar-
verum og íbúðarhúsum og klæði
mig kappsamlega - í laumi þó,
því að hvernig getur íslendingi
verið kalt og það innandyra?!
Ástralir nota alls kyns raf-
magnsofna, af öllum stærðum og
gerðum, rafmagnsábreiður ofan
á dýnunum í rúmunum, mörg lög
af ullarteppum og jafnvel eins
konar sæng þar ofan á. Arineld-
urinn er þó það besta og miklu
skemmtilegra að horfa í bláa,
gula og rauða logana en á sjón-
varpið. Um að gera að fara út í
skóg og tína sprek í eldinn.
Víða er það þó svo yfir þessa
köldu mánuði að stærsti ofninn er
hafður í einni vistarveru, gjarnan
stóru eldhúsi, og þar dvelur fjöl-
skyldan uns hún skríður í upphit-
að rúmið. Þó er vissara að taka
þessa vermandi ábreiðu úr sam-
bandi áður en maður dettur út af,
vilji maður ekki vakna eins og
ristuð brauðsneið. Ekki veit ég
hvað prinsessan á bauninni hefði
sagt um þennan rúmfatnað.
Á morgnana þarf svo að sýna
þá hetjudáð að fara í sturtu í
ísköldu baðherbergi og hef ég
Iokkað sjálfa mig upp úr rúminu
með því að hugsa um heitt kaffi
eða te og góða tónlistardagskrá
sem ævinlega er í ABC FM stereo
á morgnana eða „Ævintýri sí-
gildrar tónlistar“ eins og það
heitir í umsjá Karls Haas.
Nú er úti veður vott...
Nú rignir hér í Narrabri þegar
enginn hefur minnsta áhuga fyrir
slíku þar sem nýbúið er að sá og
of mikil væta eyðileggur upp-
skeruna. Síðustu tvo sólarhringa
hefur rignt um 70 mm. Rigningin
kemur eins og hvít þoka og
minnir á hustrigningarnar heima
nema hvað þrumur og eldingar
fylgja oft í kjölfarið. Vegir hafa
víða spillst og margur bóndinn
sjálfsagt átt andvökunótt. En
þetta var allt saman útúrdúr, ég
ætla að segja ykkur frá för minni
til Adelaide.
„Beinn og breiður
vegur“...
Frá Melbourne til Adelaide er
8 klukkustunda greiður akstur.
Adelaide er stærsta borg fylkisins
Suður-Ástralía og einna fegurst
þeirra borga sem ég hef séð hér í
álfu. Allt er iðjagrænt, sólin skín
og Adelaide hæðirnar, skógi vaxn-
ar. Þær bera þó enn merki
skógareldanna 1983 þegar barist
var við eldana nótt sem dag. Oft
eru þessar hæðir gulbrúnar af
þurrki svo þetta er frekar óvenju-
legt.
Suður-Ástralía ræktar meira
en helming þeirra grape-aldinna
sem notuð eru til víngerðar í allri
Ástralíu og er fræg fyrir góð
borðvín. Adelaide var áður fyrr
borg kirkna, vínekra og víngerð-
ar en er nú borg lista og listahá -
tíða - og kirkjurnar standa enn.
Og glóir vín á skál...
ískaldur bjór hefur löngum
verið aðaldrykkur Ástrala en þar
sem margir innflytjendur frá Evr-
ópu kusu fremur vín með matn-
um en bjór, tóku Ástralir að
framleiða mikið úrval ágætis og
ódýrra borðvína.
Suður af Adelaide er hérað oft
kallað McLaren Vale, eftir aðal-
borginni þar, og er frægt fyrir frá-
Mathinna:
Dapurleg örlög
frumbyggjanna.
bært portvín og borððvín. (Ástr-
alir drekka gjarnan portvfn svip-
að og við drekkum koníak eða
líkjör og eru hinar fjölbreyttustu
tegundir af portvfni á boðstól-
um.) Þarna er hægt að ferðast
um, smakka og kaupa vín. Sumir
kaupa 6 eða 12 flöskur af ein-
hverri tegund chardonnays eða
sauvignon blancs af mismunandi
árgerðum og geyma í 5-10 ár. (6
flöskur af hvítvíni kosta u.þ.b.
2.200 kr. og þætti víst ekki mikið
heima á Fróni.)
Coonawarra er einnig rómað
vínræktarsvæði en nöfn á frábær-
um rauðvínum eins og cabernet
sauvignon eða cabarnet shiraz
segja víst fslendingum lítið.
Fyrir nokkrum árum tók -
franskur kampavínsiðnaður Sydn-
eybúa með trompi og selj a þeir
svo margar miljónir af kampa-
vínsflöskum að Ástralía er allt í
einu komin í hóp þeirra tíu þjóða
sem mest flytja inn af kampavíni.
Þetta er dálítið merkilegt þar sem
flaska af frönsku kampavíni kost-
ar sjaldan minna en 800 krónur
en hægt er að fá ágætt, innlent
kampavín á 200 krónur. -
Kampavínið þykir Áströlum sér-
lega gott að drekka á heitum
sumarnóttum! - Nú hefur sjálfur
forsætisráðherrann, Bob Hawke,
farið þess á leit við þjóðina að
hún hætti að kaupa freistandi
hluti handan um haf vegna sívax-
andi erlendrar skuldasúpujjann-
ig að nú er engin afsökun, Ástral-
ir verða að drekka eigin fram-
leiðslu. Ástralska kampavínið
skyldi nú ekki bara vera betra en
það franska! Sennilega þarf óper-
an í Sydney að breyta auglýsingu
sinni: „Hvar annars staðar í
heiminum er hægt að fá ástralska
sjávarrétti, franskt kampavín,
þýska óperu og kolumbískt
kaffi?“
Myndir á sýningu
í Adelaide sá ég frábæra sýn-
ingu sem fer til allra fylkja Ástral-
íu og heitir „Áströlsk list í 200 ár,
1788-1988“. Þarna voru fyrst og
fremst málverk en einnig teikn-
ingar, Ijósmyndir, keramik, silf-
urgripir og síðast en ekki síst ný
og gömul verk frumbyggjanna
sem loks núna á 9. áratugnum eru
viðurkennd af almenningi sem
listaverk (þótt um 1940 væru til
listunnendur sem viðurkenndu
það). Þarna voru mörg verk list-
akvenna og innflytjenda af öðr-
um kynstofni en þeim enska.
Flest þessi listaverk áttu það sam-
eiginlegt að segja sögu Ástralíu,
lýsa landslagi og náttúru álfunnar
Sólveig
Einars-
dóttir
skrifarfrá
Ástralíu
gefa til kynna hvert stefni og
benda í átt til framtíðar.
Frægustu málverkin eru áreið-
anlega verk málaranna McCubb-
ins, Roberts og Streetons. Stór,
áhrifamikil og þjóðernisleg verk
sem tengdust 100 ára afmælinu
1888 og stuðluðu, að áliti margra
Ástrala, að sameiningu nýlendn-
anna 1901. Eftirprentanir þess-
ara verka eru algengar, svipað og
e.t.v. Fjallamjólk Kjarvals á ís-
landi.
Að bæði eldri og nýrri verk
hinna svörtu frumbyggja skuli
vera með íþessari merkilegu sýn-
ingu stuðlar að þeirri virðingu
sem hvítir menn eru teknir að
bera fyrir einstæðri menningu
frumbyggjanna almennt. Skyldu
frumbyggjarnir vera að sigra hugi
sigurvegaranna líkt og Grikkir
sigruðu forðum hina fornu Róm-
verja?
Ekki er síður heillandi að
kanna bakgrunn listaverkanna,
sem mörg hver eiga sér sérstæða
sögu.
Rauður kjóll
og geislandi augu
Líf og dauði frumbyggjastúlk-
unnar, Mathinnu, er táknrænn
fyrir örlög frumbyggja Tasmaníu
eftir að Bretar settust þar að í
upphafi nítjándu aldar. Vatns-
litamynd enska málarans, Thom-
asar Bocks, (sem málaði fjöl-
margar andlitsmyndir af frum-
byggjum), af Mathinnu árið
1842, þá 7-8 ára gamalli, er töfr-
andi augu þessarar litlu stúlku
geisla af lífi og gleði.
Mathinna fæddist á Flinders Is-
land, dóttir ættarhöfðingja sem
hrakinn haföi verið af landi sínu.
Þeir frumbyggjar, sem lifðu
flutningana af, urðu að taka sér
evrópsk nöfn, bera evrópsk klæði
og borða evrópskan mat. Þeir
máttu ekki einu sinni skera hár
sitt að eigin geðþótta og urðu að
búa með öðrum ættbálkum hvað
sem hefðbundnum siðum og
venjum leið. Mathinna var tekin
mjög ung frá foreldrum sínum og
látin búa hjá enskum fjöl-
skyldum. Foreldrar hennar létust
1837 og 1840 tæplega fertug að
aldri. Um skeið dvaldi Mathinna
á heimili landsstjórans, fékk
kennslu og var álitin mjög vel gef-
in. En fjölskyldan fór frá Tasm-
aníu 1943 og þá lá leiðin í skóla
fyrir munaðarleysingja (Queens
Órphan School) þar sem Mat-
hinna dvaldi til 16 ára aldurs. Á
myndinni er Mathinna í rauðum
kjól með svart belti og geislandi
augun eru hnetubrún. - Þegar
Mathinna var 21 árs að aldri
fannst lík hennar á götunni, hún
hafði kafnað, ölvuð, í leðjú og
vatni strætisins.
Áströlsk birta
Meistaraverk Charies Conders
(1868-1909) „Sumarleyfisdagur í
Mentcone“ (nálægt Melbourne) í
október 1988 býr yfir ljóðrænum
töfrum. (Stærð 46,2x 60,8 cm).
Birtan sýnir árstímann og er ný af
nálinni, áströlsk, áður hafði ensk
hefð ráðið tilbrigðum. Myndin er
vel byggð upp og gætir japanskra
áhrifa og vekur dálítið skemmti-
legar spurningar. Hvers vegna
sækir ekki konan með rauða hatt-
inn fremst á myndinni sólhlífina
sína sem hefur fokið burt? Er hún
e.t.v. að bíða eftir því að annar
Framhald á bls. 9
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 13. júlí 1989