Þjóðviljinn - 14.07.1989, Blaðsíða 8

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 6, 108 Reykjavík
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Rltstjóri: Árni Bergmann
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður Á. Friðþjófsson
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjóri: Olga Clausen
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson
Afgreiðsla: ®68 13 33
Auglýsingadeild:@68 13 10-68 13 31
Verð: 140krónur
Tveggja alda
afmæli frönsku
byltíngarinnar
í dag er haldið upp á Bastilludaginn, tveggja alda af-
mæli þeirra tíðinda sem menn hafa komið sér saman um
að kalla upphaf frönsku byltingarinnar. Þeirrar sem skók
hásæti Evrópu, veitti aðlinum ráðningu sem hann hafði
unnið til og letraði á gunnfána sinn vígorðin frægu: frelsi,
jafnrétti, bræðralag.
Eins og vænta mátti er margt skrafað og skrifað um
þessa byltingu á afmælisárinu. Vitanlega verða menn
aldrei á eitt sáttir um túlkun hennar. En það er hægritím-
anna tákn, að furðumikið fer nú fyrir þeim sem viija sem
mest draga úr ágæti hennar. Eru menn þá mjög á þeim
slóðum sem Margaret Thatcher, forsætisráðherra Bret-
lands fór inn á í sjónvarpsviðtali á dögunum: Byltingin er
gerð að víti til varnaðar vegna þess að hún „étur börnin
sín“, vegna þess að blóð rennur eftirslóð og síðan kemur
bakslag, upp rís úr lýðræðiskröfunum miklu nýr einvaldui:,
Napóleón, og ætlar að sameina Evrópu með hervaldi. í
annan stað er sagt sem svo, að merkisskjöl í sögunni eins
og mannréttindayfirlýsingin franska hafi ekki verið ný-
mæli, í henni hafi komið saman fornar grískar kröfur og
nýlegar amrískar.
Það má margt finna að öllum merkum byltingum.
Bandaríska byltingin gegn ensku forræði var gerð í nafni
frjálslyndustu stjórnarskrár í heimi - en þeir landsfeður
sem skrifuðu undir það að allir menn væru jafnir, þeir voru
þrælahaldarar sjálfir, þrælahaldið var við lýði í hundrað ár
eftir frelsisstríðið og það eimir eftir af því enn í dag.
Franska byltingin kom ekki á neinum jöfnuði milli ríkra
borgara og snauðrar alþýðu. Rússneska byltingin 1917
lofaði alþýðuvöldum yfir framleiðslutækjum en endaði í
algörri valdeinokun forystusveitar byltingarflokksins og
réttleysi þegnanna.
Þessar og þvílíkar staðreyndar segja samt ekki nema
hálfa sögu um þýðingu byltinga í sögunni. Byltingar eru
ekki eftirsóknarverðar í sjálfu sér - þó ekki væri nema
vegna þess blóðuga uppgjörs sem þeim fylgir. Þær skila
þegnum byltingalanda ekki þangað sem þeim var lofað -
að minnsta kosti ekki nærri strax. En þótt byltingar komi
ekki á þeim breytingum, því réttlæti sem lofað var, þá er
heimurinn annar eftir að þær voru gerðar. Bandaríska
byltingin var m.a. upphaf að því, að evrópsk stórveldi gátu
ekki lengur ráðskast með afganginn af heiminum að vild
sinni. Franska byltingin var í senn stærstur áfangi á þeirri
leið að afnema miðaldaforréttindi erfðastétta og
brautryðjandi fyrir þeim réttarbótum sem smám saman
sköpuðu það lýðræði sem okkar hluti heims nýtur margs
góðs af. Rússneska byltingin setti á dagskrá áleitnar
spurningar um alþýðuvöld sem ekki hafa fallið úr gildi:
síðan þá er það ekki sjálfsagður hlutur að vinnandi menn
sætti sig við það eitt að mega selja vinnuafl sitt á markaði,
né heldur það að eignarhald á framleiðslutækjum geri lítið
úr öllum öðrum rétti manna í samfélagi.
Það er því ófrjó íhaldssemi að hamra á því að umhugs-
un um frönsku byltinguna hljóti „að Ijúka upp augum
manna fyrir blekkingum allra byltinga" eins og stóð í
Tímanum í gær. Byitingar eru stóruppgjör við valdhafa
sem oftast nær bera sjálfir höfuðábyrgð á byltingará-
standi - og þær eru í hvert skipti merkilegur möguleiki fyrir
alþýðu manna til að bæta sinn hlut með nokkrum hætti.
ÁB
8 SÍÐA-NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 14. júlí 1989
Helgarveðrið
Þórunn Magnea Magnúsdóttir, Sigrún Edda Björnsdóttir og Sigurveig Jónsdóttir, þrjár af nornunum, sem verða sex í
sýningu Alþýðuleikhússins á Macbeth.
Listrænt hundalíf
Miðasala hafin á Hundadaga ‘89
Miðasala er nú hafín á Hunda-
daga ‘89, listadaga þá sem Tónl-
istarfélag Kristskirkju, Alþýðu-
leikhúsið og Listasafn Sigurjóns
gangast fyrir í Reykjavík í ág-
ústmánuði.
Reyndar hefst hátíðin í júlí,
með hátíðarmessu í Kristskirkju
kl. 10:30 mánudaginn 30. og
sama dag kl. 16 verður formleg
opnun Hundadaga og sýningar
Kristjáns Davíðssonar á andlits-
myndum í Listasafni Sigurjóns.
Um kvöldið frumsýnir Alþýðu-
leikhúsið síðan Macbeth í ís-
lensku Óperunni, og er sýningin
stærsta og fjölmennasta sýning
leikhússins frá upphafi.
Fjöldi annarra viðburða verð-
ur á Hundadögum ‘89, og má þar
nefna frumflntninp hér á landi í
nýrri óperu eftir Karólínu Eiríks-
dóttur, danskan gestaleik og
fjölda klassískra tónleika auk
jasstónleika Cab Kay í Listasafni
Sigurjóns. Miðasala er í íslensku
Óperunni og opin daglega kl. 16-
19, miðaverð á bilinu 900 til 1500
krónur og 20% afsláttur er
veittur ef keyptir eru miðar á þrj á
eða fleiri viðburði.
LG
Horfur a laugaraag og sunnudag
heiðríkt
léttskýjað hálfskýjað
alskýjað
skýjað
Veðurstofan gerir ráð fyrir hægri vestlægri átt og björtu veðri víða um land um helgina. Þó verður líklega
skýjaðöðru hverju og ef til vill lítilsháttarsúld viðsuðvestur og vesturströndina. Geramá ráðfyrir næturþoku
á stöku stað við norðurströndina. Hlýtt verður um allt land, hlýjast þó á Austur- og Suðausturlandi. Hiti
verður þetta 11 til 18 stig.
Tónafórn í
Skálholti
Sumartónleikar helgaðir J.S. Bach
Þriðja tónleikahelgi Sumartónleika í Skálholti
verður helguð Jóhanni Scbastíani Bach. Verður
Tónafórn hans og sónötur fyrir fíðlu og sembal
flutt á upprunaleg hljóðfæri á þremur tónieikum
yfír helgina.
Tónafórnin verður flutt tvisvar, á Iaugardag og
sunnudag kl. 15, og eru flytjendur þau Helga Ing-
ólfsdóttir, sem leikur á sembal, Kolbeinn Bjarna-
son á barokkflautu, Ann Wallström og Lilja Hjalt-
adóttir á barokkfiðlur og Ólöf Sesselja Óskars-
dóttir, sem leikur á gömbu. Sónötur fyrir fiðlu og
sembal verða á efnisskránni á laugardaginn kl. 17,
þær flytja þær Ann Wallström og Helga Ingólfs-
dóttir.
Við messu í Skálholtskirkju kl. 17 á sunndag
flytja þær Ann og Helga síðan þætti úr tónleika-
skrám. Áætlunarferðir í Skálholt eru frá B.S.Í. á
sunnudögum kl. ll:30,ogafturtil Reykjavíkurkl.
17:40.
Helga Ingólfsdóttir og Ann Wallström.