Þjóðviljinn - 03.08.1989, Blaðsíða 4

þJÓOVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Sættir við
Grænfriðunga
Náttúruverndarsamtökin Greenpeace sendu nýlega full-
trúa á ráöstefnu samstarfsnefndar Ínúíta í Grænlandi: hann
mæltist til friðar við veiðimannaþjóð og ítrekaði að Grænfrið-
ungar sæju eftir herferð sinni gegn selveiðum frumbyggja
norðurhjarans. Og sömu samtök hafa gert menn út af örk-
inni hingað til að skýra frá því, að Greenpeace hafi ákveðið
að hætta herferð sinni gegn íslenskum afurðum á erlendum
mörkuðum vegna hvalveiða sem héðan hafa verið stundað-
ar. Vegna þess að nú er lokið hvalveiðum, sem með um-
deildum hætti hafa verið kenndar við vísindi. Það fylgir sög-
unni að nú hafi á síðustu stundu verið komið í veg fyrir að
fimm bresk fyrirtæki hættu við að kaupa íslenskar vörur
vegna hvalveiðanna.
Þessari sáttaviðleitni fylgir nokkuð hnútukast eins og
gengur. Haft er eftir sendinefnd Greenpeace, að samtökin
telji sig hafa unnið sigur í deilunni, þau hafi neytt íslensk
stjórnvöld til að hætta við hvalveiðar vegna þess efnahags-
legs skaða sem mótmaælaherferðin hafði valdið. Halldór
Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra tekur þvert fyrir að svo
hafi verið, hann segir í viðtali við Tímann að aldrei hafi verið
á Grænfriðunga hlustað, þeir hafi engu ráðið um úrslit þessa
máls.
Varla tekur því að vera að jagast lengi út af þessu - mestu
skiptir vitanlega að þessi hnútur er leystur í bili, meira en
nógri bölvun hafði hann valdið á erlendum mörkuðum. Um
framvindu vitum við færra en skyldi: Grænfriðungar segjast
muni aftur skera upp herör gegn íslenskum afurðum ef
byrjað verður á ný á hvalveiðum hér eftir 1990. Þeir virðast
þá gefa sér það fyrirfram, að ástand hvalstofna geti ekki
orðið þannig að óhætt verði að nýta þá að nokkru. Slík
viðhorf eru vafasöm: ef menn á annað borð gera samhengi
lífkeðjunnar og jafnvægi í lífríki að rökum í náttúruvernd, þá
fela slík rök það í sér meðal annars, að það sé sjálfsagt að
taka eitthvað úr öllum pörtum lífkeðjunnar í sjónum. Það
hefur satt best að segja verið Ijóður á ráði ýmissa náttúru-
verndarsamtaka að þau hafa látið slík jafnvægisviðhorf víkja
fyrir ofurást á tilteknum dýrategundum. Nú síðast kemur sú
villa fram í því að vilja banna með öllu fílaveiðar í Afríku -
einnig í þeim löndum sem hafa sæmilegt eftirlit með slíkum
veiðum. En þá hugsa menn ekki til þess að offjölgun fíla í
þjóðgörðum getur eyðilagt þjóðgarðana og afkomu annarra
tegunda innan þeirra - fyrir utan það að fílarnir sjálfir féllu úr
hor.
Grænfriðungar og ýmis náttúruverndarsamtök önnur
hafa reyndar gert ýmis mistök og iagt vafasamar áherslur.
En sá Ijóður á þeirra ráði breytir engu um það, að þessi
samtök eiga sér, þegar á heildina er litið, góðan málstað og
nauðsynlegan. Alltof margir íslendingar hafa látið hvalamál-
ið skyggja á það, að Grænfriðungar eru okkar eðlilegir
bandamenn í málum sem okkur varða miklu: til dæmis í
baráttu gegn mengun hafanna, í allri viðleitni til að skera
niður kjarnorkuvígbúnað í höfunum. Og mætti lengi við þann
lista bæta.
Það var reyndar mjög hættulegt fyrir okkur að lenda,
vegna hvalamálsins, í vafasömum félagsskap þeirra, sem
vilja gera lítið úr umhverfisverndarsinnum með einum eða
öðrum hætti - oft í nafni mjög hæpinna hagsmuna þeirra
sem skilja frelsið á þann veg að það sé m.a. frelsi til að
ráðskast með náttúrulegt umhverfi mannsins eins og gróða-
fíknin vill. Því er það mikið fagnaðarefni að friður skuli takast
við Grænfriðunga - sem þá má reyna að nýta m.a. til þess
að greiða úr þeim ágreiningi um umgengni við spendýr
hafanna sem enn er uppi.
KLIPPT OG SKORIÐ
Þingmaður óttast
Morgunblaðið
Þaö er merkilegt hve margir
eru hræddir við Morgunblaöið.
Svo skelfdir eru þeir við þetta
stóra blað að þeir þora ekki að
leggja nafn þess við annan eins
hégóma og eigið framlag til
þjóðamálanna.
Dæmi um þetta mátti lesa í
Morgunblaðinu sjálfu á þriðju-
daginn var. Þar var birt ræða sem
Egill Jónsson, þingmaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í Austur-
landskjördæmi, flutti á æskulýðs-
móti á Eiðum.
Egill hefur áhyggjur af þeirri
kenningu, að vísust leið til að
bæta kjör manna á íslandi sé sú
að flytja inn matvæli. Hann er
meira en áhyggjufullur, hann er
hneykslaður. Hann segir í ræðu
sinni:
„Upp á síðkastið hafa þær
raddir orðið stöðugt háværari að
við ættum að opna landið fyrir
erlendum matvælum sem að stór-
um hluta eru niðurgreidd og inn-
lend framleiðsla getur ekki keppt
við. Einn áhrifamesti fjölmiðill
landsins valdi sjálfan sjómanna-
daginn til að koma þessu hugðar-
efni á framfæri".
Það er alveg rétt. Það var skrif-
aður leiðari á sjómannadaginn
um þörfina á að „brjóta niður
gamla fordóma um að ekki megi
flytja til íslands matvæli". En
þingmaður Sjálfstæðisflokksins
áræðir hinsvegar ekki að nefna
Tjölmiðilinn með nafni. Enda
stóð þessi leiðari í Morgunblað-
inu sjálfu.
Það er eins og segir um Skugga-
Svein í samnefndu leikriti: við
skulum ekki espa ólukku mann-
inn.
Af
útflutningsbótum
Það er reyndar von að
mönnum finnist það vanhugsað
hjá Morgunblaðinu að ætla að
höggva á efnahagsvandann og
kjarahnútinn með því að flytja
inn matvæli - sem eins víst er að
séu komin úr niðurgreiddum of-
framleiðslubirgðum Evrópu-
bandalagsins og því hæpið að
telja í einhverju sem kalla mætti
eðhlega samkeppni við íslensk
matvæli.
Skynsamlegri málstaður er sá
sem Morgunblaðið tekur upp í
leiðara sínum í gær. Hann er að
andmæla nýjum tilmælum um að
erfiðleikum í tilteknum rekstri sé
mætt með því að nota ríkissjóð til
að greiða niður til útflutnings
vörur „sem framleiðendur telja
sig verða að losna við vegna þess
að þeir framleiða of mikið“. Við
höfum ekki efni á því, segir blað-
ið, að niðurgreiða neysluvörur
fyrir aðrar þjóðir.
Tvö eru tilefni þess að Morg-
unblaðið æmtir og skræmtir út af
útflutningsbótum. Annarsvegar
fréttir um það, að Félag hrossa-
bænda og SÍS ætli að selja hrossa-
kjöt til Japans á verði sem „nálg-
ist það að þurfa ekki neinar út-
flutningsbætur“. Hinsvegar frétt
frá kanínubændum um að þeir
þurfi tuttugu miljón króna fyrir-
greiðslu ríkisins.
Hefðarvandi,
nýr vandi
Hvorugt þessara mála eru stór
og kannski lítil ástæða til að
skamma hrossabændur og kan-
ínubændur sérstaklega fyrir að
þeir vilji fá aðstoð „eins og aðr-
ir“. En það er rétt hjá Morgun-
blaðinu, að sú þróun sem birtist í
ofangreindum tilmælum er meira
en vafasöm til lengdar. Ber þar
margt til.
Til dæmis þetta: Það hefur,
þrátt fyrir allt, verið einskonar
þjóðarsamstaða um það að veita
hefðbundnum búgreinum ýmis-
lega fyrirgreiðslu og gefa þeim
tíma til aðlögunar að breyttum
aðstæðum. Þessi samstaða verð-
ur til m.a. vegna þess að inenn
vita vel af ýmsum ókostum þess
að byggðir hrynji - eða hafa vitað
það til skamms tíma. En þegar
svokallaðar nýjar búgreinar
reyna hver af annarri að fikra sig í
verndaða stöðu með kvótum, út-
flutningsbótum, sérstökum
æfingum í lánafyrirgreiðslum og
þar frameftir götum - þá hleðst
upp sú gremja skattgreiðenda
sem getur reynst hættuleg einnig
þeirri byggðastefnu sem menn
hafa talið sæmilega skynsamlega
og mannúðlega.
Fyrir nú utan það, að þegar til
lengdar lætur verða útflutnings-
uppbætur til þess - eins og segir í
leiðaranum „að brengla allar
upplýsingar og blekkja fram-
leiðendur til þess að framleiða
það sem í raun er engin eftirspurn
eftir. Slíkt er sóun á vinnuafli og
fjárfestingum“.
Hverjum
að kenna?
Það er komið við fleiri hliðar
þessa máls í leiðaranum. Til
dæmis segir þar: „Það er hægt og
bftandi verið að ríkisvæða fyrir-
tækin, gera þau háð opinberum
aðilum og stjórnmálamönnum og
ríkisspeninn verður lífsnauðsyn-
legur“.
Venjulega fer það svo þegar
Morgunblaðið slær út í þessa
sálma, að með fylgir að þessi
„ríkisvæðing" sé vinstriflokkum
að kenna og þeirra stjórnsýslu.
En nú bregður svo við, að leið-
arahöfundur gleymir þeim fasta
hryggjarlið í sinni röksemda-
færslu. Enda getur hver maður
sagt sér það sjálfur að fyrrnefnd
„ríkisvæðing“ á sér ekki stað
vegna þess að „stjórnmálamenn“
yfir höfuð hafi svo afskaplega
gaman af því að bjarga einhverj-
um hallakrekstri fyrir horn. Það
eru þeir sem rekstri og fyrirtæki-
um stjórna sem hafa frumkvæði í
þessum efnum - hvað sem þeir
sjálfir annars kunna að segja á
hátíðum um það, að hver og einn
verði að bera ábyrgð á sjálfum sér
í þeirri góðu samkeppni sem á að
gera alla frjálsa. Um þetta segir í
leiðaranum:
„Hvar ætlar þessi vitleysa að
enda? Hvenær ætlar atvinnulífið
að hætta að leita undir pilsfald
ríkisins, í hvert skipti sem
eitthvað á bjátar?“
Það er nefnilega það. Svo
skrýtið sem það nú er, þá er þessi
spurning Morgunblaðsins mjög í
ætt við það sem ýmsir vinstri-
menn hafa fram haldið fyrr og
síðar. Var það ekki sá ágæti jafn-
aðarmaður Vilmundur Jónsson,
sem fyrstur talaði um þann „sósí-
alisma andskotans" að einka-
væða gróðann en þjóðnýta töpin?
Og var það ekki sá ágæti sósíalisti
Magnús Kjartansson, sem leiddi
inn í umræðuna hugtakið
„pilsfaldakapítalismi“ - sem
Morgunblaðið notar í marg-
nefndum leiðara? Um það sam-
skiptamynstur ríkisvalds og at-
vinnurekenda sem enginn getur
hafa haft meiri áhrif á en stærsti
flokkur landsins og sá sem oftast
situr við stjórnvöl - Sjálfstæðis-
flokkurinn.
ÁB
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Rltstjóri: Árni Bergmann.
Fréttastjórl: Lúövík Geirsson.
Aörlr blaöamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guömundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
KristóferSvavarsson, ólafurGíslason. SigurðurÁ. Friðþjófsson
(umsjm. Nýs Helgarblaös), Þorfinnur Ómarsson (íþr.), ÞrösturHar-
aldsson.
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif8tofu8tjórl: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrlfstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjóri: Olga Clausen.
Auglýslngar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgeröurSigurðardóttir.
Bflstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóölr: Eria Lárusdóttir
Útbreiöslu- og afgrelöslustjóri: Guörún Gísladóttir.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innbeimtumaöur: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiöala, ritatjóm:
Síöumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýslngar: Síðumúla 6, símar 681331 .og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö f lausasölu: 90 kr.
Nýtt Helgarblaö: 140 kr.
Áskrfftarveröámánuöi: 1000kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 3. ágúst 1989