Þjóðviljinn - 04.08.1989, Blaðsíða 16

Við erum synir alþýðunnar
sem erum að þjóna henni eftir
fremsta megni, segir Þórir
Steingrímsson
rannsóknarlögreglumaður
um störf íslensku lögreglunn-
ar. Mynd Jim Smart.
„Munurinn á lögreglunni hér á íslandi og annars-
staðar er sá að lögreglan hér ber ekki vopn, sem
segir þó nokkuð mikið og ég held að það segi bara
allt um stöðu þessara mála hér á landi. Og ég hef þá
trú að við komum aldrei til með að þurfa að bera
vopn, sem beturfer. Hin góða réttarvitund þjóðarsál-
arinnar býður upp á þetta réttaröryggi."
Rætt við Þóri Steigrímsson rannsóknarlögreglumann
sem kynnti sér störf kollega sinna í Bandaríkjunum:
Stór hluti lögreglumanna sem bera vopn hér ekki með
grundvallarþjálfun í vopnaburði
Vil ekki láta
skjóta mig niður
fyrir 75 þúsund
á mánuði
ÞórirSteingrfmsson rannsókn-
arlögreglumaður skrapp til
Bandaríkjanna sl. vor og kynntist
störfum lögreglunnar þar. Þórir
fór m.a. á námskeið í vopnaburði
fyrir vestan og tók þátt í eiturlyfj-
arassíu. Eftir þessa viökynningu
af störfum stéttarbrærða sinna
og systra í Bandaríkjunum segir
hann að augu stn haf i opnast fyrir
því hversu gott við höfum það hér
á íslandi, hversu mikils virði rétt-
aröryggi okkar er.
„Þeir neituðu að trúa því að
lögreglan hér væri óvopnuð. Þeg-
ar ég sagði þeim að á undanföm-
um árum hefðu verið framin þrjú
til fjögur morð á ári gekk ég alveg
fram af þeim. „Svo fá morð þrátt
fyrir að lögreglan sé óvopnuð,“
sögðu þeir. Þá benti ég þeim á að
kannski væri ástæðan sú að ís-
lendingar líta ekki á vopn sem
sjálfsagðan hlut.
Ég fór á vopnanámskeiðið í
borg sem heitir Fall River, en það
er álíka stór borg og Reykjavík.
íbúafjöldinn um 130 til 140 þús-
und. Á síðasta ári voru framin 15
- 20 morð í þeirri borg. Það var að
vísu óvenju mikið, enda gekk
fjöldamorðingi lausum hala í
borginni og myrti 9 konur áður en
hann náðist. En glæpatíðnin er
mjög há í þessari borg.“
Síminn
stoppaði ekki
Þórir fór vestur í heimsókn til
systur sinnar Hólmfríðar
Steingrímsdóttur, sem starfar
sem upplýsingafulltrúi hjá Har-
vard háskóla.
„Þar sem ég er meðlimur í IPA,
Intemational Police Association,
ákvað ég að hafa samband við
lögregluna í Boston og spurði
hvort einhverjir IPA meðlimir
væru starfandi þar. Síminn stopp-
aði ekki um kvöldið þegar það
hafði frést að íslenskur lögreglu-
maður væri staddur í Boston og
ég fékk fjöldann allan af
heimboðum, m.a. fékk ég upp-
hringingu frá Fall River og mér
var boðið að vera þar um tíma.
Fyrst dvaldi ég þar í þrjá sólar-
hringa og kynntist þá vinnuað-
stöðu þeirra, félagslífi og fjöl-
skyldulífi. Þeir fóru með mig á
krámar sínar og vom ólmir að
kynna mér homaboltann og
drógu mig á leik. Það var mjög
gaman.
Þaðan var ég svo sendur til
Plymouth og þar var ég í þrjá
daga. Lögreglan í Fall River vildi
þó ekki sleppa mér alveg og
heimtaði að ég kæmi aftur til
þeirra og færi á námskeið í
vopnaburði. Ég útskýrði fyrir
þeim að lögreglan á íslandi bæri
ekki vopn og hefði engin þörf
fyrir þau. Þeir vom undrandi á
því og sögðu að löggæslan hér
hlyti að vera stórkostlég. En
þetta felst ekki í löggæslunni
heldur í réttarfarinu, það er
miklu betra hér en í Bandaríkjun-
um. Það er farið mjög vel með
lögregluvaldið hér á íslandi. Lög-
regluvaldið er hinsvegar mun
takmarkaðra í Bandaríkjunum.
Þar geta tæknilegir agnúar hrein-
lega eyðilagt mál.
Styrkur að
vera óvopnaður
Þar sem lögreglan er vopnuð
þá er líf lögregluþjónanna
stöðugt í hættu. Ef ég ætti að bera
byssu í starfi þá myndi ég segja
upp á stundinni. Ég myndi ekki
vilja láta skjóta mig niður fyrir 75
þúsund krónur á mánuði.
Það er styrkur íslenskrar lög-
gæslu að hafa óvopnaða lögreglu,
jafnframt er það styrkur þjóðar-
innar. Hinsvegar em ákveðnar
sveitir, t.d. víkingasveitin, sem
eru þjálfaðar í vopnaburði, auk
þess sem lögreglumenn fá þjálfun
í vopnaburði í lögregluskólanum.
En ég tek undir það að það þad
að stórefla þjálfun lögreglu-
manna í vopnaburði, því þó þeir
beri ekki vopn þá þurfa þeir að
kunna að fara með þau. Það get-
ur alltaf skapast það ástand að
lögreglumenn verði að beita
vopnum og þá er betra að þeir
kunni að fara með þau.
Landssamband lögreglumanna
hefur barist fyrir því að ef lög-
reglumenn þurfa að bera vopn þá
sé nauðsynlegt að þeir hafi fengið
lágmarksþjálfun og reynslu í
vopnaburði. Þessi þjálfun er ekki
til staðar. Ég hef gmn um að stór
hluti þeirra lögreglumanna sem
þurfa að bera vopn, t.d. á Kefla-
víkurflugvelli eða við sérstök
tækifæri, sé ekki með þá grund-
vallarþjálfun, reynslu og trygg-
ingu sem nauðsynleg er.
Vopnanámskeið
í Fall River
Fyrst mér var boðið á þetta
námskeið í Fall River ákvað ég að
slá til og í sex klukkustundir var
mér kennt á allslags byssur. Ég
fékk þama í hnotskum smjörþef-
inn af vopnaburði lögreglumanna
í Bandaríkjunum, hverslags
þjálfun þeir fara í gegnum. Eg
verð að segja eins og er að ég
þakka guði fyrir það að þurfa
ekki að bera vopn.
Það er hægt að skipa okkur að
bera vopn ef hættuástand
skapast, annars held ég að ég geti
neitað að bera vopn. Þessvegna
viljum við fá gmndvallar-
menntun í vopnaburði. Ef yfir-
völd ætlast til þess að lögreglu-
maður beri vopn þá er það lág-
markskrafa að þau kenni
mönnum að fara með þau. Það er
búið að gera samkomulag á milli
stjórnvalda og Landssambands
lögreglumanna að það eigi að
vera lágmarksþjálfun, en ég hef
grun um að hún sé ekki nógu
víða.
Ég er þeirrar skoðunar að gild-
isauki lögreglustarfans sé ekki
metinn að verðleikum. Staða lög-
reglunnar er ekki nógu mikils
metin, fyrir að gegna þessu
vandasama starfi, að halda uppi
lögum og reglu og laun þeirra í
engu samræmi við þessa ábyrgð
og þáþekkingu sem lögreglan býr
yfir. Ég get tekið sem dæmi að ef
einhver alvarlegur atburður ger-
ist í þjóðfélaginu, þá emm við
sendir á vettvang til þess að rann-
saka. í okkar rannsóknarferli
birtast ýmsir aðilar, læknar og
fleiri. Læknamir taka t.d. góð
laun fyrir að gefa út vottorð um
einhver atvik sem koma upp á
vettvangi á meðan lögreglumað-
urinn sem rekur málið og upplýs-
ir það og firrir þjóðfélagið þar af
leiðandi vanda, hann gerir það
jafnvel kauplaust.
Réttarvitund
almennings
Þjóðin býr við þetta réttarör-
yggi sitt en veit einfaldlega ekki
af því. Þetta er ekki ósvipað því
að það veit enginn hvað það er að
vera blindur fyrr en hann reynir
það.
Það er ekki bara fámennið sem
orsakar það að íslenskir lögreglu-
menn þurfa ekki að bera vopn.
Ég held að réttarvitund almenn-
ings skipti þar miklu meira máli.
Réttarvitundin er mjög þroskuð
hér á landi. Fólkið veit að það
þýðir ekkert að vera með múður
við lögregluna. í Bandaríkjunum
er lögreglan aðal óvinur manns-
ins. Hér er litið á lögregluna sem
vin. Andrúmsloftið á milli lög-
reglu og almennings hefur
skánað mikið á undanfömum
árum.
Þessi tvö þjóðfélög em vissu-
lega miklar andstæður. Við
eigum t.d. ekki við sömu vanda-
mál og Bandaríkjamenn að etja.
Þar er allt falt. Það er óhugnan-
legt hvernig eiturlyfin rúlla áfram
glæpaheiminum þarna úti. Fíkni-
efnalögregian hér hefur unnið
mjög gott starf og hún hefur kom-
ið í veg fyrir mikinn skaða, en
fíkniefnalögreglan hefur ekki
fengið þau laun sem henni ber að
fá fyrir það hverju hún hefur
bjargað. Vandamálið hér er því
ekki neitt sambærilegt við það
sem það er í jafn stóru samfélagi í
Bandaríkjunum.
Hér á landi hefur ofbeldi vissu-
lega færst í aukana meðal ung-
linga, en þau gengi sem myndast
hér hafa engan bakgrunp. í
Bandaríkjunum er 15-20% ólæsi
hjá unglingum og um 90% af
þessum glæpahópum eru ólæsir
unglingar. Læsið er okkar sterk-
asta vopn, við getum alltaf komið
upplýsingum til krakkanna. Við
getum því ekki borið saman þau
gengi sem verða til hér í skólum
við gengi götunnar í Bandaríkj-
unum. Mér finnst afstaða ung-
linga hér til réttarkerfisins mjög
góð. Vissulega verða alltaf til sí-
brotamenn hér en tíðnin er mjög
lág.
Því miður hefur það ekki verið
metið að verðleikum það vanda-
sama starf sem lögreglan innir af
hendi. Það mætti hækka launin
verulega. Menn eru ekki í þessu
starfi launanna vegna. Ætli 99%
lögreglumanna séu ekki í starfinu
vegna þess að þeir vilja láta
eitthvað gott af sér leiða. Ég held
að allir lögreglumenn séu með
mikla réttlætistilfinningu. Við
erum synir alþýðunnar sem erum
að þjóna henni eftir fremsta
megni en viljum að starf okkar sé
metið að verðleikum.
Þessi ferð mín opnaði augu mín
fyrir því hvað við höfum það gott
hér. Þessi gildisauki sem ég finn
að lögreglan skapar og ég hef
gaman að vinna að, að vera þátt-
takandi í því að skapa samborg-
urunum öruggt umhverfi. En því
miður er það ekki metið að verð-
leikum. Enginn veit hvað átt hef-
ur fyrr en misst hefur og við
skulum bara vona að réttarörygg-
ið hér fari ekki úr böndunum og
að lögreglan neyðist til þess að
bera vopn einsog víðast er-
lendis.“
-Sáf
16 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 4. ágúst 1989