Þjóðviljinn - 04.08.1989, Blaðsíða 19

■CI >GARTV1KNNINGIN
Vil fara aðrar leiðir
Sveinn Einarsson: Sjónvarpið á að taka þátt í því sem er að gerast í landinu
Jim Smart.
Dagskrá Sjónvarpsins er
eitt þeirra umræðuefna sem
virðast ótæmandi og sýnist
sitt hverjum, þó menn séu
kannski helst á einu máli um
það að þetta sé alls ekki nógu
gott. Fyrir nokkrum mánuðum
tók Sveinn Einarsson við
stöðu dagskrárstjóra Sjón-
varpsins, og má ætla að hon-
um hafi nú gefist tími til að
koma sér nógu vel fyrir í stóln-
um til að geta svarað því hvað
sé framundan í dagskrá Sjón-
varpsins. Hvort hann hafi
hugsað sér að gera þar ein-
hverjar breytingar á næst-
unni.
- Það er alltaf svolítið langt
ferli að stærri verkunum, segir
hann, - svo leikin verk í Sjón-
varpinu á þessu ári eru öll fyrri
ákvarðanir og þau sem koma til
framkvæmda næsta ár, eða fjár-
hagsárið 1990, verða það líka að
einhverju leyti. í rauninni geri ég
ekki ráð fyrir að einhverjar
merkjanlegar breytingar verði á
dagskránni fyrr en með næsta ári,
- en þó aðeins með þeim for-
merkjum að fjárhagur okkar
batni verulega. Að mínu mati er
ráðstöfunarfé Sjónvarpsins allt of
lítið til þess að við getum staðið
undir því sem ætlast er til af okk-
ur. Ekki síst nú, á tímum þar sem
innlend dagskrárgerð er orðin að
þjóðernisspurningu. Við verðum
meira en nokkru sinni fyrr að
leggja rækt við okkar menningu,
sem mótvægi við erlend áhrif í
fjölmiðlum, sem alltaf eru að
aukast. Það er ekki hægt að snúa
þróuninni við. Sjónvarp er orðið
að staðreynd sem mótunar- og
áhrifatæki og áhrifa þess gætir
ekki síst hjá yngstu kynslóðinni.
- Til að mæta þessu hefur það
verið yfirlýst steftia Sjónvarpsins
að auka hlut innlendrar dagskrár-
gerðar, og þá með sérstakri
áherslu á íslenskt efni fyrir yngstu
kynslóðina. Að þessu vil ég
auðvitað vinna af öllu afli, en til
þess þarf aukið fjármagn. Það
hefur gilt sú undarlega regla hér á
landi þegar fjárhagsáætlanir eru
gerðar að þær mega helst aldrei
fara fram úr áætlun ársins á
undan, en það er gjörsamlega
nauðsynjalaust að hugsa alltaf í
sömu farvegum. Sem stendur ber
brýna nauðsyn til þess að við ein-
beitum okkur að því að efla okk-
ar eigin dagskrá, og það verður
að fá að kosta það sem það kost-
ar.
- Sjónvarpið er leikhús allrar
þjóðarinnar í dag, auk þess sem
það er fræðslutæki, skemmtana-
og fréttamiðill. í öllum þeim um-
ræðum sem verið hafa um sjón-
varp hafa risið upp fjölmiðla-
fræðingar, sem segja sjónvarp
beinlínis vera skaðlegt því rytmi
myndmálsins sé svo hraður að
fólk hafi ekki tíma til að hugsa um
það sem það sér, heldur láti
stöðugt mata sig. Aðrir halda því
svo fram að það velti á siðferði-
legum og andlegum þroska hvers
og eins hvemig þeir nýti sér sjón-
varpið. En það sem skiptir máli
er það að sjónvarpið er komið til
að vera svo það er eins gott að
gera það besta úr því, og ein
leiðanna er að hafa sem fjöl-
breyttasta dagskrá.
Eitt leikið verk
á mánuði
Á hverju ætlardu að byrja?
- Mig Iangar til að koma upp
leiknum myndröðum, íslenskum
framhaldsþáttum, sem má
kannski kalla sápu, en ég hef ekk-
ert á móti góðri sápu. Matador er
til dæmis frábær sápa. En svona
myndröð kostar sitt, svo það
verður ekki í ár. Eg vil ekki segja
of mikið um þetta því ég kann
ekki við að slá einhverju fram,
sem svo verður tekið sem loforð
og ég stend svo ekki við. Það er
betra að lofa fáu og standa við
meira. En sem stendur erum við
með tvær hugmyndir að mynd-
röðum í huga, og erum nú á því
stigi að það er komið að því að
velja handritshöfunda og leik-
stjóra. Þetta eru myndraðir um
fólkið í landinu og má því sem
sagt kannski kalla sápu, en það er
þá sú sápa sem við notum hér á
landi.
- En þáttur íslensks efnis hefur
reyndar aukist mjög undanfarið
ár, þó að ég geti reyndar hrósað
mér af fæstu af því efni. Þó höfum
við að mínu frumkvæði í sumar
verið með íslenska þætti sem hafa
fengið góðar viðtökur. Þættimir
Fólkið í landinu, Gönguleiðir og
Grænir fingur eru allt þættir sem
ég hef haft nrikla ánægju af.
Gönguleiðir og Grænir fingur eru
hvorutveggja þættir sem miðast
sérstaklega við sumarið, og mér
finnst eðlilegt að Sjónvarpið taki
mið af árstíðunum. Núna í sumar
erum við einmitt að taka upp þátt
um fugla landsins, sem sýndur
verður í vetur. Umsjónarmaður
hans er Magnús Magnússon, sem
gert hefur fræga mynd frá Mý-
vatni.
- Þessa dagana erum við að
undirbúa ýmislegt fyrir vetrar-
dagskrána. Þar er það stærsta
fimm leikin verk; Fyrst eru
Englakroppar sem gerðir eru
eftir handriti Hrafns Gunnlaugs-
sonar og Friðrik Þór Friðriksson
leikstýrir. Það er búið að ljúka
upptökum á Nóttin já nóttin eftir
handriti Sigurðar Pálssonar, sem
er líka leikstjóri myndarinnar.
Svo er það Steinbamið, verð-
launaleikrit Vilborgar Einars-
dóttur og Kristjáns Friðriks-
sonar, sem Egill Eðvarðsson leik-
stýrir og sýnt verður á jólunum.
Þetta em allt verkefni sem tekin
eru utanhúss, það er utan okkar
upptökusala.
-1 myndstofu emm við að
vinna að Stríðsárablús, dagskrá
með söngvum frá stríðsárunum
með nýjum textum eftir Jónas
Árnason. Rytjendur em sex
leikarar og nokkrir dansarar, og
það efni sýnum við fyrsta sept-
ember, en þann dag verða liðin
fimmtíu ár frá því að seinni
heimsstyrjöldin hófst. Og svo
stendur til að taka upp ópem
Karólínu Eiríksdóttur, Mann hef
ég séð, sem sýnd verður á Hunda-
dögum 89. Með þessum fimm
verkum og tveimur í viðbót, sem
stendur til að taka upp eftir ára-
mót en of snemmt er að tala um,
getum við í vetur verið með eitt
leikið íslenskt verk á mánuði.
- Annað sem til stendur að
reyna að gera í vetur em sögu-
legir þættir af ýmsu tagi, til dæmis
þættir um konur í ljóðlist, það
verða andlitsmyndir af þekktum
íslendingum og tónlistarþættir.
Við munum minnast þess að
Leikfélag Reykjavíkur flytur í
Borgarleikhúsið, og fleira og
fleira.
- Oft ber reyndar á því að
menn noti klisjur í dómum sínum
um sjónvarpið. Ég er til dæmis
mjög oft spurður hvers vegna
Sjónvarpið sé alltaf með enskt
eða bandarískt efni, og það er
góð spuming, því það er alltaf
óhollt að í sjónvarpi sé annað
tungumál en þjóðtungan ríkj-
andi. En Sjónvarpið stendur sig
hins vegar ekki jafn illa á þessu
sviði og menn vilja vera láta. 35-
40% efnis hjá okkur í sumar hef-
ur verið íslenskt, og í fyrravetur
vomm við með íslenskt efni á
hverjum degi, og reyndar oftast í
sumar líka. I vetur verður minnst
40% efnis innlent, en markmiðið
er að 50% þess efnis sem við
sendum út verði íslenskt.
En varðandi þessa ensk/
bandarísku bylgju í Sjónvarpinu,
nú hafið þið meira að segja verið
með ítalska mynd sem búið var
að tala inn á á ensku. Er það ekki
full langt gengið?
- Ég verð að taka undir að það
er ekki gott. En skýringin er sú að
aðilar í Evrópu hyllast til að fara í
samstarf til að fá víðari markað.
Þá er seldur pakki á einu tungu-
máli, sem er þá gjaman enska.
Hins vegar kemur í ljós ef dag-
skráin er skoðuð að við erum
með talsvert af þýsku efni,
ítölsku og frönsku. Svo höfum
við líka verið með brasilískan
þátt í allan vetur, og þegar þetta
er talið saman f prósentum er
þetta meira en ætla mætti í fljótu
bragði.
- Við getum tekið þessa viku
sem dæmi, það er vikuna 21. júlí
til 7. ágúst, þá emm við með Mið-
evrópskt og/eða Norrænt efni sex
daga af sjö.
Minnst
helmingur
íslenskt efni
- Það er auðvitað gleðilegt að
gera eitthvað sem er vinsælt, en
ég er sannfærður um að smekkur
er ekkert sem er óumbreytanlegt.
Ég byggi þessa sannfæringu á
reynslu minni úr leikhúsinu, þeg-
ar ég fór að vinna hjá Leikfélagi
Reykjavíkur var ekkert gangverð
á íslenskum leikritum. Þá átti
alltaf að grípa til einhvers sem
hafði gengið annars staðar. En nú
em íslensk leikrit það sem gengur
best. Þetta er auðvitað eitthvað
sem verður að vinna að, og eins
er með innlenda dagskrárgerð,
það þarf að hlúa að henni og
vekja athygli á því sem vel er
gert. Ákveðið hugsunarleysi er til
dæmis áberandi í dagblöðum, þar
er efni útlendra bíómynda ræki-
lega tíundað á meðan ekki er
minnst einu orði á innlent efni.
Það er of sjaldan hringt hingað
frá dagblöðunum til að spyrjast
fyrir um innlent efni.
Stendur ekki til að auka evr-
ópskt eða norrænt efni í Sjónvarp-
inu? - Nú fékk norrænt efni
reyndar á sig það orð að það væri
svo leiðinlegt...
- Við höfum verið að ræða
þetta. Það er rétt að á tímabili
fékk norrænt efni á sig leiðinda-
orð, og það verður líka að segjast
að mörg þessara norrænu vanda-
málaleikrita voru líka alveg hrút-
leiðinleg. En ég hef verið að
kynna mér norrænt efni og tel
mig hafa orðið varan við ákveðna
stefnubreytingu. Á Norðurlönd-
unum er framleitt mikið af
skemmtilegu og áhugaverðu efni,
og sumt af því er þegar farið að
berast til okkar. Ég er sammála
því að það er af því góða að fá
meira efni frá meginlandi Evr-
ópu, margt af því sem þar er gert
er frábært. Það er líka hollt að
hugsunarháttur þeirra og smekk-
ur sé okkur kunnur svo við getum
dregið af því lærdóm og saman-
burð, bæði listrænan og til
fræðslu. Þar á móti kemur að mér
skilst að enskur og bandarískur
markaður sé svo stór að á honum
sé hægt að halda verði neðar en
annars staðar, svo þar koma
fjármálin aftur til sögunnar.
En hvað viltu helst gera til að
efla íslenska dagskrárgerð?
- Ég vil náttúrlega fá fullar
hendur fjár..! En svo við tölum
um markmið, þá er það, að
minnsta kosti helmingur þess efn-
is sem Sjónvarpið sendir út sé ís-
lenskt, að það verði íslenskt efni í
íslensku sjónvarpi. Ég vil sjá
þætti sem spegla okkar atvinnu-
líf, kynnast fólki sem skarar fram
úr að einhverju leyti, og að Sjón-
varpið verði vettvangur fyrir okk-
ar listamenn á öllum sviðum. Ég
vil að gerðir verði fræðsluþættir,
ekki bara um nútíðina heldur líka
fortíðina, svo við getum dregið
lærdóm og ánægju af sögunni,
mér finnst Sjónvarpið eiga að
taka þátt í listsköpun... ég vil
meðal annars fara aðrar leiðir en
fylgt hefur verið hingað til og
nota þetta tæki sem sjónvarpið er
til að taka þátt í því sem er að
gerast í landinu.
- Við þurfum meira af leiknu
efni, það er alltaf vinsælast, og þá
sérstaklega bamaefni, en þar
eram við nú þegar komin svolítið
af stað. Markmiðið er almennt að
vera með eitt leikið verk á mán-
uði, og svo er kominn tími til að
við eignumst okkar myndaröð.
Ég legg áherslu á að Sjónvarpið
er fræðslutæki og á líka að geta
stuðlað að listsköpun og
listneyslu, og svo má ekki gleyma
því að það er líka skemmtitæki.
Það er ekkert ljótt við það að
skemmta sér, þetta þrennt fer oft
saman, og þá er það efni best.
- Það sem ég er hræddur við og
snertir alla fjölmiðla, og þá sér-
staklega sjónvarps- og útvarps-
stöðvamar, er að menn sérhæfi
sig svo í efnisvali að það myndist
gjá á milli stétta. Það má segja að
hér á landi hafi hingað til ríkt
ákveðið samræmi eða jafnrétti á
milli kynslóða og stétta, en hætt-
an er sú að með aukinni sérhæf-
ingu fjölmiðla myndist hér ann-
ars vegar hámenning og hins veg-
ar lágmenning. Mig dreymir um
að við þurfum aldrei að nota slík
orð á Islandi og getum einfald-
lega látið okkur nægja að tala um
menningu, - orð sem er dregið af
því sem mennskt er.
LG
Föstudagur 4. ágúst 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 19