Þjóðviljinn - 09.08.1989, Blaðsíða 4

pJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
íslensk innkaup
Á morgun er að hefjast sérstakt átak í sölu og kynningu á
íslenskum varningi sem KRON og Félag íslenskra iðnrek-
enda standa að í sameiningu í Kaupstað og Miklagarði. Á
blaðamannafundi um átak þetta var það tekið fram, að sá
samdráttur sem átt hefur sér stað á einkaneyslu að undan-
förnu hafi meir bitnað á innlendri framleiðslu en innfluttum
varningi - átakið er m.a. tilraun til að gera strik í þann
reikning.
Hvaða árangri getur átak af þessu tagi skilað? Það er ekki
gott að vita. í fréttabréfi Félags iðnrekenda var fyrir skömmu
greint frá skoðanakönnun sem Félagsvísindastofnun gerði
um áhrif auglýsingaherferðar sem ráðist var í til að hvetja
fólk til að kaupa íslenskan varning. Niðurstöðurnar voru á þá
leið að yfirgnæfandi meirihluti þeirra sem spurðir voru höfðu
orðið varir við auglýsingarnar og 34% þeirra töldu sig kaupa
meira af íslenskum vörum sl. sex mánuði en áður. Það er
ekki víst að menn geti tekið þau svör mjög bókstaflega- hér
er um skoðanakönnun að ræða sem ósjálfrátt sendir frá sér
leiðandi spurningar: menn kannski eins og vita upp á sig þá
skömm að hafa ekki sinnt íslenskum varningi sem skyldi og
vilja halda að þeir hafi brugðist við kalli um að virða hann
viðlits.
En hvað um það: slík skoðanakönnun sýnir hún þó það,
að fólki er ekki sama, að það er viss grundvöllur fyrir áróður
af þessu tagi. Og þá er sjálfsagt að reyna hann. Að sönnu
geta menn ekki búist við því að hinn venjulegi kaupandi í
verslun sé sérlega þjóðrækinn í hugsun - flest ýtir undir það
vitanlega að hann sé að leita að þolanlegu verði fyrst og
fremst. En kaupandinn gengur með fleiri sjónarmið, sem
auglýsingar og kynningastarfsemi móta, og eitt af þeim er
einmitt tengt þessari spurningu: er ekki rétt og skynsamlegt
að vita að minnsta kosti af því, hvað íslendingar framleiða
sjálfir þegar menn ganga um í sínum kaupsýsluhugleiðing-
um?
Það er vafalaust hægt að ná umtalsverðum árangri með
slíku kynningarstarfi og þarft að reyna það. Við þekkjum í
fyrsta lagi dæmi þess að samstaða þjóðar um eigin fram-
leiðslu hefur haft mjög afdrifaríka þýðingu fyrir stöðu hennar
og velgengni - nægir þar að vísa til Japana. í annan stað er
minnt á það í tengslum við kynningarátakið sem fyrr var
nefnt, að í íslenskum iðnaði starfa um 20 þúsundir manna og
nær helmingur þeirra við að framleiðsla ýmsar neysluvörur.
Það skiptir máli fyrir okkur öll að menn taki tillit til þessa fólks
í sínu daglega neyslustússi, það skiptir máli í baráttu gegn
atvinnuleysi sem og gegn því að íslenskt atvinnulíf gerist
enn einhæfara en það er.
Að fleyta kertum
í kvöld gengst Samstarfshópur friðarhreyfinga fyrir því að
kertum er fleytt á Tjörninni í minningu þeirra sem létu lífið í
kjarnorkuárásum á Hiroshima og Nagasaki fyrir 44 árum. Sá
harmleikur er þeim mun dapurlegri í vitund okkar vegna
þess að leyniskjöl sem nýlega hafa komið í dagsins Ijós
sýna, að bandarískir ráðamenn á þeim tíma vissu vel að
beiting svo djöfullegra vopna skipti ekki neinu máli um yfir-
lýstan tilgang þeirra - að neyða Japan til friðargjörðar. Jap-
anir voru þá þegar reiðubúnir til uppgjafar.
En allt um það: harmleikur hina japönsku borga hefur allar
götur síðan verið áminning um gífurlegan háska sem víg-
búnaðarkapphlaup á sviði atómvopna leiðir yfir allt
mannkyn. Við lifum nú þá daga, að raunhæfari möguleikar
eru á að snúa þeirri þróun við en nokkru sinni fyrr síðan
atómöldin hófst. Og við skulum hafa það sem best í huga að
þótt almenningsálitið sé ekki það valdatæki sem við stund-
um viljum, þá hefur það í vaxandi mæli snúist gegn kjarn-
orkuvá fyrir tilstilli friðarhreyfinga og það hefur átt drjúgan
þátt í þeirri jákvæðu þróun sem nú var nefnd. Þeirri þróun
þarf að fylgja eftir með öllum tiltækum ráðum.
KLIPPT OG SKORIÐ
Stormar í vatnsglasi
Það birtist forsíðufrétt í
Alþýðublaðinu á dögunum um
nýjan meirihluta Framsóknar-
manna og Sjálfstæðismanna í
bæjarstjórninni á Selfossi. Fyrir-
sögnin var þess efnis, að meiri-
hluti þessi „Sundraðist þegar á
fyrsta stórmáli“.
Jamikasskoti, hugsar saklaus
blaðalesandi. Hvaða stórmál
skyldi það vera sem splundrar
heilum bæjarstjórnarmeirihluta?
Það kemur á daginn að
næstsíðasti meirihluti sprakk á
ágreiningi um það, hvort ætti að
byggja nýjan skóla á Selfossi eða
bæta við þann sem fyrir er. Það
verður svo ofan á að byggja skuli
við skólann og með þá niður-
stöðu gekk nýr meirihluti til
starfa. En Adam sat ekki lengi í
meirihlutaparadísinni: Fram-
sóknarmenn og einn Sjálfstæðis-
maður vildu bjóða viðbótarbygg-
inguna út í áföngum, en tveir
Sjálfstæðismenn og svo fulltrúar
minnihlutaflokkanna vildu bjóða
verkið út í heilu lagi.
Af þessu verða svo sem öngvar
ályktanir dregnar. Nema hvað
Klippara var hugsað til þess, að ef
þessi saga væri sögð án þess að
minnst væri á nokkurn flokk, þá
væri það vita vonlaust verk að
reyna að fylla í eyðurnar með
sinni pólitísku þefvísi, hugsandi
sem svo: Sjálfstæðismenn vildu
þetta, Framsókn hitt og Alþýðu-
bandalagsmenn enn annað. Og
þá er stutt í þá dapurlegu spurn-
ingu sem erfitt er að fá svör við:
um hvað snýst bæjarmálapólitík á
íslandi? Er ekki búið að negla
niður fyrirfram langmest af því
sem gera þarf og greiða þarf
vegna heilsugæslu, gatna,
kennslu og lögreglu? Bíða okkar
ekkert annað á þessum vettvangi
en stormar í vatnsglasi?
Til hvers nýr flokkur?
Vitanlega gefast svo miklu
fleiri möguleikar á því að finna
sér stórmál til sundrungar þegar
menn sitja á alþingi og hafa
landið allt undir. En mörgum
verður undarlega lítið úr þeim
möguleikum.
Til dæmis var oddviti nýstofn-
aðs flokks, Ingi Björn Alberts-
son, að skrifa um hlutverk sinna
Frjálslyndu hægri manna í DV á
dögunum.
Hann byrjaði með sveiflu: „nú
er loksins kominn valkostur á
hægri væng íslenskra stjórnmála“
segir hann. Jæja, hugsar lesarinn,
og f hverju skyldi þessi valkostur
svo vera fólginn?
Allar helstu atvinnugreinar,
segir þingmaðurinn galvaskur,
„þurfa á gagngerri endurskoðun
að halda“. Einkum þarf að „ hag-
ræða í heildarrekstrinum" vegna
þess að fiskiskipaflotinn er of stór
og vinnslustöðvar of margar. Svo
þarf líka að finna „stefnu í
framleiðslu- og markaðsmálum
yfirleitt".
Hætt er við að kjósanda þyki
þetta þunnur þrettándi einhverra
sjálfsagðra hluta sem hver sem er
hefði getað sagt hvar sem er.
Ekki síst þegar við bætast glósur
eins og þessar : „Þá má einnig
velta því fyrir sér hvort við nýtum
aflann nógu vel“. Það er einna
næst frumlegri hugsun (hugsunin
er gömul en frumleg eins og á
stendur) þegar Ingi Björn segir í
grein sinni: „Útflutningur á ís-
lensku lambakjöti er mögulegur
ef rétt er að málum staðið.
Að öllu samanlögðu verður
það mikill leyndardómur hvernig
á því stendur að maðurinn stofn-
aði nýjan flokk. Maður grillir
ekki í sérstöðuna - nema ef vera
skyldi í lambakjötinu. Og þó er
eins og vanti niðurlagið á það
spakmæli Inga Björns Alberts-
sonar, sem hljómaði eitt sinn
svona hjá einhverjum sölumanni
landbúnaðarins:
„Það er enginn vandi að selja
lambakjöt í útlöndum. Það er
bara svo erfitt að fá nokkuð verð
fyrir það.“
Hlátur borgarans
þagnar
Og svo er það flokkurinn sem
Ingi Bjöm klauf, Borgaraflokk-
urinn. Flokkur í mikilli tilvistar-
kreppu eins og það heitir: hvort á
hann að vera eða vera ekki í
stjórn eða stjórnarandstöðu eða
kannski alls ekki vera til?
Flokkurinn sendi frá sér blað á
dögunum, sem kallast Borgar-
inn, og var þar í leiðari sérkenni-
legur: þar eru tilfinningastrengir
þandir í miklum móð. Það vantar
gleði í þjóðfélagið, segir þar:
„Greindur maður sagði eitt
sinn að þegar hláturinn þagnaði
væri lífínu lokið. Hann hafði
vissulega nokkuð til síns máls og
því miður virðist sannleikurinn í
orðum hans vera smám saman að
koma í ljós hér á landi. Þjóðfé-
lagið er að hengja höfuðið og
hláturinn þagnar smám saman.
Þetta er svo útfært nánar með
því að vísa til þeirra eitt þúsund
þegna sem teknir vom til gjald-
þrotaskipta á síðasta ári, þeim
væri svo sannarlega ekki hlátur í
huga.
Sem er vafalaust víst og satt.
Hitt er svo öllu lakara þegar
Borgarinn fer að leggja út af því,
hverjum það er að kenna að
gleðibankinn íslenski er að loka:
„En á sama tíma lætur íslenska
ríkisstjómin eins og ekkert hafi í
skorist. Hangir eins og Absalon á
hárinu úti í skógi og sér hvorki
umferðina frá hægri til vinstri né
vinstri til hægri. Þar er gleði í höll
og hlegið dátt meðan borðfjalir
svigna undan ráðherravíni.
Skrýtin þula það! Meðan Sjálf-
stæðisflokkurinn hamast á ríkis-
stjórninni fyrir að hún sé öll í
björgunarstarfí fyrir þá sem gætu
þurft að loka hjá sér, þá finnst
Borgaranum að sú sama stjórn sé
ekki nógu góðhjörtuð. Og bregð-
ur nú svo við að þeir sem gjald-
þrota verða, þeir em allir í senn
orðnir steiktir englar, sárasak-
lausir Lasamsar, meðan ríkis-
stjórnin er ríki maðurinn, sem
lifir í vellystingum og gefur
dauðann og djöfulinn í neyð
heimsins
Það er sem sagt ekki lengi verið
að gifta hana Möngu, ekki lengi
verið að finna geithafurinn sem
burt skal bera alla synd.
En svo er það þetta með hann
Absalóm. Ekki getur Absalóm
hangið á hárinu með gleði og
hlegið dátt eins og ekkert hefði í
skorist. Hann Absalóm sem fest-
ist í trénu á flótta eftir misheppn-
aða uppreisn gegn föður sínum,
Davíð konungi. Það gengur ekki
upp. Aftur á móti væri eðlilegt að
geðshræringaflokkur eins og
Borgaraflokkurinn líkti sjálfum
sér við þann Absalóm, sem hang-
ir ráðlaus upp í tré eftir uppreisn
gegn föður sínum í Sjálfstæðis-
flokknum, nei fyrirgefið: í Jerú-
salem - og mun ekki eiga aftur-
kvæmt heim.
ÁB.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 ■ 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjóri: Árni Bergmann.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrlr blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristófer Svavarsson, ólafur Gíslason, SigurðurÁ. Friðþjófsson
(umsjm. Nýs Helgarblaös), Þorfinnur Ómarsson (íþr.), ÞrösturHar-
aldsson.
Framkvæmdastjóri:HallurPállJónsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýslngast jór i: Olga Clausen.
Auglysíngar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húamóðir: Eria Lárusdóttir
Útbrelðalu- og afgreiðalustjórl: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rttstjóm:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóöviljans hf.
Prentun: Ðlaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 90 kr.
Nýtt Heigarblaft: 140 kr.
Áskrlftarverð á mánuðl: 1000 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINNI Mlðvlkudagur 9. ágúst 1989