Þjóðviljinn - 11.08.1989, Blaðsíða 25

KVIKMYNDIR
ÞORFINNUR
ÓMARSSON
Kynlíf fyrir fullorðna
— ofbeldi fyrir böm
Talað mál á vaxandi vinsældum að fagna í bandarískum kvikmyndum
og hefur umræðan aðallega snúist um kynlíf
James Spader, Peter Gallagher og San Giocomo leika í Cannes-sigurvegara
Stevens Soderberghs (standandi).
Ofbeldi þykir sjálfsagður
hlutur í nútíma kvikmyndum.
Margir vilja meina að bandarísk-
ar kvikmyndir séu verstar í þess-
um efnum og varia komi nokkur
kvikmynd þaðan án þess að amk.
einn maður sé skotinn eða drep-
inn. Það er nokkuð til í því, en séu
bandarískar „fullorðinsmyndir“
skoðaðar í dag þá kemur í Ijós að
þær hafa afneitað hasarnum og
þarmeð ofbeldinu. Þær byggjast í
ríkari mæli á töluðu máli og þá
snýst umræðuefnið jafnan um
það sem máli skiptir: kynlíf.
Vinsælustu kvikmyndirnar
vestan hafs á þessu ári nota allar
einhvern skammt (mismundandi
stóran að vísu) af ofbeldi. Þessar
súper-hetjumyndir (Indiana Jon-
es, Batman, Lethal Weapon 2,
Licence to Kill ofl.) eru gerðar
nær eingöngu með vinsældir í
huga og hvaða markhóp þurfa
menn að vinna til að gera vinsæla
bíómynd? Jú, líkt og hér á landi
er það yngri kynslóðin sem er
duglegust við að fara í bíó og er
þarafleiðandi mikilvægasti mark-
hópurinn. Hinsvegar eru þær
kvikmyndir sem styðjast að
mestu við talað mál álitnar „full-
orðinsmyndir", kannski vegna
þess að unglingarnir nenna ekki
að horfa á þær.
Það eru þessar kvikmyndir sem
farnar eru að skera sig úr þeirri
lágkúru sem bandarísk kvik-
myndagerð hefur legið undir að
undanförnu. Þær eru einatt hlý-
legri og heiðarlegri, þó ekki endi-
lega raunsærri, en hasarmyndirn-
ar og jafnvel líkari evrópskum
kvikmyndum þótt sá samanburð-
ur sé vissulega nokkuð hæpinn.
Annað einkenni þessara kvik-
mynda er að húmorinn er hafður í
hávegum. Þessar kvikmyndir
byggja á vel skrifuðu handriti
með hnyttnum samtölum og
húmor sem er fínni og að mínu
viti með meira skemmtanagildi
en ærslafenginn útþynntur
„slapp-stikk“ húmorinn.
Þessar fáguðu fullorðinsmynd-
ir sem jafnan eru blanda af kóm-
edíu og drama hafa að vísu átt
nokkru fylgi að fagna í Banda-
ríkjunum í gegnum tíðina og má
nefna hálfrar aldar gamlar mynd-
ir eftir Billy Wilder og Frank
Capra í því sambandi. En eftir öll
þau straumhvörf sem urðu á
verkum listamanna um gjörvall-
an heim á sjötta áratugnum var
ekki hjá því komist að blanda
mannlegum samskiptum-með
kynlíf sem miðpunkt-inní þessar
fáguðu fullorðinsmyndir. Banda-
ríkjamönnum hefur reyndar ekki
enn tekist vel upp með að gera
góðar erótískar kvikmyndir, en
þeim hefur gengið betur með að
tala um hlutina.
Þar hefur farið fremstur í
flokki hinn afkastamikli Woody
Allen-maður sem litinn var horn-
auga í upphafi ferils síns en er nú
einhver virtasti kvikmyndagerð-
armaðurinn vestra. Það hefur
jafnvel verið fínt og smart að ffla
Allen vegna þess að kvikmyndir
hans eru álitnar vitsmunalegri en
flestra annarra, rétt einsog það
sama hefur tíðkast með viðlíka
listamenn í öðrum listgreinum.
Einnig hefur Lawrance Kas-
dan beint spjótum sínum að
mannfleiri hliðinni við gerð sinna
kvikmynda. Eftir hinn heita óð
sinn til „film-noir“ í Body Heat
árið 1981 tókst honum einkar vel
upp með The Big Chill og síðan
The Accidental Tourist, að vísu
með undarlegu millibilsástandi í
vestranum Silverado. Líkt og
Allen skrifar Kasdan sjálfur
handritið að sínum kvikmyndum
og ferst einkar vel úr hendi.
En kynlífið hefur orðið enn
stærri þáttur í kvikmyndum af
þessu tæi allra síðustu misseri.
Margar þeirra líkja nokkuð eftir
hinni óboragnlegu kanadísk-
frönsku kvikmynd Hrun amer-
íska heimsveldisins, í leikstjórn
Denys Arcand. Enn sem komið
er hafa fáar aðrar staðið þessari
kvikmynd á sporði hvað um-
ræður um kynlíf varðar.
Síðan vakti 26 ára gamall kvik-
myndagerðarmaður, Steven So-
derbergh, heimsathygli er hann
Sally (Meg Ryan) hittir Harry (Billy Crystal) í nýjustu mynd Robs Reiners.
vann gullpálmann í Cannes í vor
fyrir sína fyrstu kvikmynd, Sex,
lies and Videotape. Sjálfur bjóst
Soderbergh ekki við slíkum við-
tökum og sagði: „Ég hélt að kvik-
myndin væri of evrópsk fyrir am-
eríska áhorfendur og með of
flóknum samræðum til að hægt
væri að sýna í Evrópu.“
Söguþráður myndarinnar er
einkar athyglisverður: Hjónin
John og Ann eiga í vandræðum
með kynlíf sitt og hafa ekki sofið
saman um hríð. Reyndar á hann
ekki í vandræðum með sitt kynlíf
því hann á vingott við Cynthiu
sem er systir Ann. John er lög-
fræðingur, Ann er húsmóðir og
hittir hausaveiðara reglulega.
Hlutirnir taka aðra stefnu þegar
vinur Johns, Graham, kemur í
heimsókn og treysta hann og Ann
hvort öðru fyrir sínum leyndustu
leyndarmálum. Ann segir: „Mér
finnst kynlíf ofmetið," en Gra-
ham: „Eg er getulaus." Kannski
er þetta par framtíðarinnar-
altént er varla hægt að hugsa sér
öruggara kynlíf á þessum síðustu
og verstu.
Önnur bandarísk kvikmynd
sem einnig hefur hlotið góðar
viðtökur bæði gagnrýnenda og
áhorfenda er nýjasta mynd Robs
Reiners, When Harry Met Sally.
Reiner hefur hingað til tekist
ágætlega upp við gerð sinna kvik-
mynda (Stand by Me, The Princ-
ess Bride) og virðist sem fram-
hald ætli að verða þar á. Þegar
Harry hitti Sally er skrifuð af rit-
höfundinum Noru Ephron og
segir frá þessu „týpíska" fólki á
fertugsaldrinum sem flestir sjón-
varpsþættir leggja sig í líma við að
segja frá.
Rob Reiner sagðist vilja gera
kvikmynd um mann og konu sem
verða vinir og eru ánægðir með
að vera bara vinir, vegna þess að
þau vita að sofi þau saman hrynur
vináttan. Síðan sofa þau saman
og vináttan hrynur. Þessa mynd
segist Reiner byggja að nokkru
leyti á sambandi sínu við leikkon-
una Penny Marshall og er þannig
óður til haltu mér slepptu mér
sambanda.
En þótt þessar kvikmyndir,
sem eiga að heita vitsmunalegri
en gengur og gerist, fjalli á opin-
skáan hátt um það sem flestu
fólki þykir skipta miklu í lífinu,
ást, kynlíf og vináttu, er varla
hægt að telja þær til raunsærra
kvikmynda á mannlegum sam-
skiptum. Það hefur heldur varla
verið ætlunin, heldur að segja
skemmtilega sögu um hluti sem
skipta okkur öll máli. Þó segir
Nora Ephron handrit sitt byggt á
nokkru raunsæi: „Borgarfólk er
almennt ekki i bflaeltingar-
leikjum og verður heldur ekki
fyrir skothríð. Við gerum mest af
því að tala í síma og fara út að
borða.“
Og þetta eru fullorðinskvik-
myndir dagsins í dag. Nú skulu
menn láta sér nægja að tala um
kynlífið en erótíkinni er vísað á
bug. Enda hafa kvikmyndaeftirlit
víðs vegar um heim tekið þá
furðulegu stefnu að telja erótík
verri andanum en ofbeldið. Hinn
sjálfsagði hlutur kvikmyndanna,
ofbeldið, er nú að verða að
barna- og unglingaefni á meðan
umræður um kynlíf, ást og vin-
áttu í formi gamans og alvöru
verður að fullorðinskvikmynd-
um. Fremur lítt spennandi þró-
un, en ég hlakka altént meira til
að sjá þær myndir sem skipa
seinni hópinn en hinar sem verða
þó líklega vinsælustu myndir árs-
ins hér, rétt eins og í Bandaríkj-
unum.
A Cry in the Dark ****
(Móðir fyrir rétti)
Mynd um fórnarlömb náttúrunnar og
jafnvel enn frekar fórnarlömb mannlegs
samfélags þegar þaö tekur á sig hina
grimmustu mynd. Schepisi splæsirsaman
náttúrunni gegn almenningi og fjölmiölum
þannig að úr verður einhver áhrifamesta
kvikmynd sinnar tegundar í langan tíma.
Mynd sem allir hafa gott af aö sjá.
Dirty Rotten Scoundrels **
(Svikahrappar)
Oft smellin og fyndin mynd um tvo for-
herta svikahrappa og samskipti þeirra viö
kvenkyniö. Dulítið gamaldags húmor sem
byggir talsvert á brokkgengri frammistööu
aöalleikaranna. Hverjum öðrum en Steve
Martin myndi leyfast aö otleika svona líka
rosalega án þess aö það komi aö sök, en
Mihcael Caine er sem fyrr bara í vinnunni.
Manifesto ***
(Samsærið)
Skemmtileg mynd frá Júgóslavanum
Makavejev og góð tilbreyting frá þeirri hol-
skeflu sem gengur um kvikmyndahúsin um
þessar mundir. Staöur og stund er rótt eftir
fall austurrísk-ungverska keisaradæmis-
ins og segir myndin frá tilræði í skjóli létt-
leika almúgans. Sem fyrr blómstrar erótík-
in hjá Makavejev, jafnvel í formi sadó-
masókisma.
Married to the Mob **
(Gift mafíunni)
Johnathan Demme hefur oftast hitt bet-
ur í mark þótt einvalaleikaralið sé nú meö í
för. Oft góöar útfærslur en líður aö lokum út
f furðulegt sambland af frásagnarmáta
teiknimynda og leikinna. Tónlist David
Byrne er smellin og skemmtileg.
The Naked Gun **
(Beint á ská)
Stanslaus brandaraskothríö í tæpar
tvær klukkustundir. Hittnin er þó misjöfn,
oft er hitt í mark en líka er skotið bæði yfirog
framhjá. Jafnast kannski ekki á viö Air-
plane! en það má hlæja að vitleysunni.
Babette s gæstebud ****
(Gestaboð Babettu)
Þessi gómsæta mynd Gabriels Aksels
er uppgjör bókstafstrúarmanna við
freistinguna og syndina. Stórgóö persónu-
sköpun og veislan í lokin er ógleymanleg.
Laugarásbíó
The ‘Burbs **
(Geggjaðir grannar)
Ekkert sérstök mynd í neinu tilliti en
leikararnir bjarga henni fyrir horn. Tom
Hanks slær ekki feilpúst frekar en fyrri dag-
inn í þessari athugun hans og fleiri á væg-
ast sagt ófrýnilegum nágrönnum.
Torch Song Trilogy ***
(Arnold)
Snjöll og einlæg mynd sem segir frá
heimi hómósexúals fólks. Vel skrifuö og
leikin og tekst að slá bæði á létta og hrif-
andi strengi án þess að falla í gryfju
væmninnar. Sagan af hommanum Arnold
er eitt vitsmunalegasta og besta sem bíóin
bjóða upp á um þessar mundir.
Fletch Lives **
(Fletch lifir)
Mynd fyrir aðdáendur Chevy Chase en
þeim sem ekki líkar kappinn ættu aö sitja
heima. Fletch er á köflum mjög fyndin en
sum atriðin eru gjörsamlega mislukkuð.
Fyrri myndin var betri.
Bíóhöllin
Licence to Kill ***
(Leyfið afturkallað)
Ein besta Bond-myndin í langan tíma.
Dalton er 007 holdi klæddur og spannar allt
frá hörkutóli í sjentilmanri. Broccoli hefur
hrist, en ekki hrært, upp í Bond-ímyndinni
með góðum árangri.
The Gods Must Be Crazy II *
(Guðirnir hljóta að vera geggjaðir
2)
Ágæti fyrri myndarinnar var einkum
snjallri og frumlegri hugmynd að þakka. Þvi
er ekki fyrir að fara hér heldur er, einsog
alltof oft, reynt að notfæra sér vinsældir
fyrri myndarinnar til að gera aðra eins. Á
sér sínar góðu hliðar en þær hverfa fyrir
hinum verri.
Her Alibi **
(Með allt í lagi)
Hreint ágætis skemmtun þarsem
klaufinn Tom Selleck líkir eftir Cary Grant
hér á árum áður. Vel er fléttað á milli hinnar
raunverulegu sögu og skáldskaps rithöf-
undarins en atriðin með Rúmenum og þar
með talið lokaatriðið heldur hugmynda-
snauð.
Police Academy 6 0
(Lögregluskólinn 6)
Hvernig er hægt að ætlast til þess að fólk
hlægi að sömu fúlu bröndurunum ár eftir
ár? Þessi sjötta mynd í röðinni um lögreglu-
skólann er slakari en þær síðustu þar á
undan og er þá mikið sagt.
Three Fugitives **
(Þrjú á flótta)
Ágætis gamanmynd á meðan plottið
virkar en dettur niður þess á milli. Martin
Short er aðal aðhlátursefnið sem mis-
heppnaðasti bankaræningi kvikmyndanna
í allt of stórum trakka.
A Fish Called Wanda ***
(Fiskurinn Wanda)
Nánast fullkomin gamanmynd. Hárfínn
húmor í skotheldu handriti og gamlinginn
Crichton stýrir af mikilli fimi. Erfitt að gera
upp á milli aðalleikaranna sem eru hver
öðrum betri. Betri skemmtun er vandfund-
in.
Bíóborgin
Forever Friends **
(Alltaf vinir)
Um margt ágæt lýsing á langvarandi vin-
áttu tveggja ólíkra kvenna. Ágætlega
leikin, sérstaklega er Midler hrifandi í einni
buddy-myndinni enn. Myndin reynir hins-
vegar að segja alltof mikið, einsog dæmi-
gerð miní-sería, og veldur hún ekki þess-
um mikla söguþræði.
Spellbinder *
(A hættuslóðum)
Ekki alvond hryllingsmynd en byggir um
of á sömu atriðum og sambærilegar B-
myndir. Allt vel þekkt og ofnotað: djöflatrú
og yfirnáttúrulegir hlutir með tilheyrandi
tæknibrellum og óvæntum endalokum.
Dangerous Liaisons ***
(Hættuleg sambönd)
Þrungin, en jafnframt hrífandi tragi-
kómidía þar sem allir eru táldregnir. Frá-
bær leikur ber myndina uppi, sérstaklega
Malkovich og Close sem hástéttarpakkið
sjálfselska. Mynd fyrir rómantíkera en
endirinn er í hróplegu ósamræmi við þjóð-
télagsástandið á þessum tlma.
Rain Man ***
(Regnmaðurinn)
Regnmannsins verður minnst fyrir ein-
stakan leik Hoffmanns í hlutverki einhverfa
ofvitans fremur en sem góðrar kvikmynd-
ar. Óskar fyrir handrit og leikstjórn fremur
vafasamur og Barry Levinson hefur áður
stýrt betur.
Háskólabíó
Konur á barmi taugaáfalls ***
Frískur, fyndinn og skemmtilegur farsi
frá Spáni. Kvikmyndataka og leikur skapa
skemmtilega taugaveiklað andmmsloft og
undirstrika þannig titil myndarinnar. Kon-
urnar ættu bæði að höfða til þeirra sem
leita eftir einfaldri afþreyingu og hinna sem
langar að sjá vel heppnaða kvikmynda-
gerð.
Stjörnubíó
Baron Múnchhausen ***
(Ævintýri Munchhausen)
Ævintýri barónsins af Munchhausen
ettir lygasögum R. E. Raspe gætu varla
fengið betri meðferð en hjá fyrrum Monty
Python fólkinu undir stjórn Terry Gilliam.
Sannkölluð fantasía sem allir geta haft
gaman af, jafnt ungviðið sem kvikmynda-
fríkin. Svona eiga ævintýri að vera.
My Stepmother is an Alien **
(Stjúpa mín geimveran)
Enn ein útfærslan af E.T. þar sem
geimvera í kvenmannsmynd kemur til jarð-
ar í ákveðnum tilgangi. Slær á létta strengi
með mörgum smellnum atriðum en verður
að lokum mjög hugmyndasnauð, eins og
flestar vísindaskáldsögur nútfmans gera
þvi miður. Ágætlega leikin og Aykroyd og
Basinger mynda skondið par.
Kristnihald undir jökli ***
Góð, og athyglisverð mynd á íslenskan
mælikvarða sem unnin er af fagmennsku.
Kristnihaldið er skemmtileg og fersk á að
horfa en ber full mikla virðingu fyrir texta
Nóbelsskáldsins.
Föstudagur 11. ágúst 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 25