Þjóðviljinn - 16.08.1989, Blaðsíða 3

Smábátaeigendur
Kvótinn umgjörð
um braskog
spillingu
Smábátaeigendur vilja gagnrýna og op-
inskáa umrœðu um kvótakerfið. Segja
kerfið ógna tilveru sjávarplássa
Kerfi sem trygjya átti hag-
kvæmustu nýtingu megin
auðlindar okkar er nú orðið um-
gjörð um brask og spiliingu og
ógnar tilveru fjölda sjávarplássa
vítt og breitt um landið“, segir
m.a. í ályktun sem Landssam-
band smábátaeigenda sendi frá
sér eftir stjórnarfund sem haldinn
var á Hótel Höfn í Hornafirði
föstudaginn 4. ágúst.
Ályktun stjórnarinnar um fisk-
veiðistjórnunina er mjög harðorð
og er þeirri áskorun beint til ráða-
manna að þegar verði hafin
gagnrýnin og opinská umræða
um fiskveiðilöggjöfina sem renn-
ur úr gildi um áramótin 1990-
1991.
í ályktuninni segir að vart þurfi
að fjölyrða um árangurinn af
kvótakerfinu þegar litið er til
frétta um gjaldþrot og rekstrar-
erfiðleika sem eru daglegt brauð í
sjávarútvegi, enda standi nú
sjálft kvótakerfið frammi fyrir
gjaldþroti.
„Einn stærsti ágalli núverandi
kerfis er það fyrirkomulag að
senda mönnum heim um hver
áramót óútfylltar ávísanir á verð-
mæti í hafinu sem mönnum er svo
nánast í lófa lagið hvernig þeir
meðhöndla. Þetta hefur skekkt
svo um munar verðlagningu skip-
aflotans sem í dag miðast nánast
eingöngu við veiðiheimildirnar
en ekki verðgildi skipanna
sjálfra. Það er einmitt þessi þátt-
ur sem gerir það að verkum að
heil byggðarlög á landsbyggðinni
geta lagst niður í einu vetfangi ef
það er hugdetta „veiðiréttarha-
fanna“ að losa sig við „kvótann
sinn“. Slíkt fyrirkomulag getur
aldrei samræmst 1. grein fisk-
veiðilöggjafarinnar sem fjallar
um að auðlindir hafsins skulu
vera sameign þjóðarinnar, né
heldur hinni almennu siðgæði-
svitund þjóðarinnar," segir í lok
ályktunarinnar. -Sáf
Biðlaun
Tvö þiggja ekki
Tveir þingmenn hafa nýlega
látið af þingmennsku og munu
þeir ekki þiggja biðlaun af Al-
þingi. Kristín Halldórsdóttir,
þingmaður Kvennalistans lætur
af þingmennsku samkvæmt vinn-
ureglu sem Kvennalistinn hefur
sett sér og tók fram í bréfi til for-
seta Sameinaðs Alþingis, að hún
hyggðist ekki þiggja biðlaun þar
sem hún færi í annað starf. Kjart-
an Jóhannsson, Alþýðuflokki,
tekur við störfum sendiherra Is-
lands hjá Efnahagsbandalaginu
og hefur ekki óskað biðlauna.
Guðrún Helgadóttir, forseti
Sameinaðs Alþingis, sagði Þjóð-
viljanum að Kjartan Jóhannsson
hefði sagt af sér þingmennsku frá
og með 1. ágúst. Hvorki hann né
Kristín Halldórsdóttir hefðu far-
ið fram á biðlaun. Kristín hefði
tekið það fram í sinni afsögn en
Kjartan hefði ekki beðið sérstak-
lega um þau.
En telur Guðrún eðlilegt að
Kjartan fái biðlaunin? „Eg tel
það ekki vera,“ sagði Guðrún.
Hún teldi óeðlilegt að greiða bið-
laun til fólks sem færi í jafn vel
launuð störf og þingmannsstarfið
eða betur launuð. „Ég tel hins
vegar eðlilegt að greiða þing-
mönnum sem fara í verr launuð
störf þann mismun sem kann að
verða á launum þeirra þegar þeir
láta af þingmennsku,“ sagði
Guðrún Helgadóttir.
-hmp
Hagvirki
Reiddur fram tákki
U agvirki greiddi rikissjóði sölu-
11 skattsskuid sína, 108 mil|jónir
króna í gær. Klukkan fjögur
scinnipartinn kom maður frá
fyrirtækinu og reiddi fram ávísun
upp á rúmar 108 milljónir króna
og er þar með þessari löngu deilu
lokið í bili. Hagvirki aflaði fjár til
greiðslu skuldarinnar með því að
sclja fasteignir á Rcykjavíkur-
svæðinu. Ekki er vitað hvaða að-
ilar keyptu fasteignirnar en það
munu vera ónefnd ríkisstofnun og
eitthvert bæjarfélag.
í yfirlýsingu sem Jóhann Berg-
þórsson gaf út við greiðslu skuld-
arinnar fyrir hönd Hagvirkis,
segir að fyrirtækið geri ráð fyrir
Miðvikudagur 16.
að ríkissjóður endurgreiði Hag-
virki þann hluta söluskattsins
ásamt álagi og dráttarvöxtum,
sem kunni að vera fellt niður af
ríkisskattanefnd. En ríkisskatta-
nefnd hefur söluskattsmál Hag-
virkis nú til meðferðar í annað
sinn. Hagvirki tekur einnig fram
að þessi greiðsla sé fyrir áætluð-
um söluskatti fyrir árin 1983 og
1984 en þennan söluskatt hafi fyr-
irtækið aldrei innheimt.
Jóhann segir ennfremur í yfir-
lýsingunni, að ákveði ríkisskatta-
nefnd enga lækkun á söluskattin-
um, muni Hagvirki leiða málið
fyrir almennan dómstól.
-hmp
ist 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3’
Ný bamavemdaiiög
Barnaverndarráð
gagnrýnt
Núgildandi lög um vernd barna
og ungmenna hafa verið
gagnrýnd töluvert og einnig störf
barnavemdarráðs. Sérstaklega
hefur barnaverndarráð verið
gagnrýnt fyrir það að hafa í sínum
höndum bæði ráðgjafar- og um-
sagnarhlutverk og einnig að vera
úrskurðaraðili í þvingunarað-
gerðum.
í hinum nýju barnaverndar-
lögum segir að nefndin sem vann
að þeim, hafi athugað nokkra
möguleika til breytinga á þessu. í
fyrsta lagi var talið koma til álita
að halda núverandi ástandi
óbreyttu. Kostir við það eru tald-
ir vera þeir að barnaverndaryfir-
völd hafi þá sérþekkingu sem
þarf til við úrlausnir barnavernd-
armáia og því muni kunnátta og
þjálfun nýtast vel. Svo og að
málsmeðferð yrði hraðari en ef
leita þyrfti annað með ákvarð-
anatöku. Ókostir við þetta eru
hins vegar taldir þeir að barna-
verndaryfirvöld eru ekki í góðri
aðstöðu til að taka af skarið um
afdrifaríkar og alvarlegar aðgerð-
ir gegn einstaklingum eftir að
hafa fjallað um málið sem
stuðnings- og eftirlitsaðili.
Barnaverndarmál í
félagsmálaráðu-
neyti
í öðru lagi er sá möguleiki að
fela barnaverndarráði úrlausnir í
svokölluðum úrskurðarmálum,
þannig að barnaverndarnefndir
þyrftu að leita til barnaverndar-
ráðs áðuren þær gætu gripið til
meiriháttar ráðstafana. Með
þessu er gert ráð fyrir að barna-
verndarráð hafi eingöngu þetta
hlutverk nieð höndum, en fé -
lagsmálaráðuneytið, sem áætlað
er að taki við barnaverndarmál-
um af menntamálaráðuneyti,
færi með yfirumsjón starfa barna-
verndarnefnda og veitti
leiðbeiningar um störf þeirra.
Kostir þessa möguleika eru þeir
að þarna yrði komið á að-
greiningu milli eftirlits- og ráð-
gjafar annars vegar og úrlausna í
þvingunaraðgerðum hins vegar.
Ókostir eru hins vegar þeir að
meðferðin hjá barnaverndarráði
er þá orðin að fyrsta stigi máls-
meðferðar. Þá þarf að gera ráð
fyrir að máli sé skotið til dóm-
stóla, en sú leið er talin seinvirk
og dýr.
Ekki sérdómstóll
í þriðja lagi er sá möguleiki að
almennir dómstólar taki yfir
meðferð úrskurðarmála, en
barnaverndarráð fari með
eftirlits- og ráðgjafarhlutverk.
Kostir þessa eru enn þeir að við
þetta næðist aðgreining milli úr-
skurðarvalds annars vegar og
leiðbeiningar- og eftirlitshlut-
verks hins vegar. Svo og að þetta
hefði í för með sér aukið réttarör-
yggi. Okostir eru hins vegar þeir
að sú leið að fela almennum dóm-
stólum úrskurðarmál yrði ekki
nægjanlega skilvirk. Nefndin
taldi ekki koma til greina að
koma á fót sérstökum dómstól er
færi með bamaverndarmál. Það
hefur hins vegar verið talin besta
leiðin að áliti ýmissa. Að setja á
stofn sérdómstól er einungis færi
með þessi mál yrði til þess að mál
færu hraðar í gegnum kerfið en
nú er. Einnig að sá dómstóll
krefðist rökstuðnings af umsagn-
araðilum, en það virðist ekki vera
nú.
Niðurstaða nefndarinnar í
þessu máli er sú, að barnavernd-
arnefndir fari áfram með úr-
skurðarvald eins og verið hefur.
Þeim úrskurðum má svo skjóta til
I BRENNIDEPLI
Drög að nýjum
barnaverndarlögum
hafa litið dagsins Ijós
og hafa þau verið í
höndum nefndar sem
Sverrir Hermannsson
skipaði árið 1987.
Þessi nýju lög eiga að
taka gildi árið 1990,
ogíþeimer aðfinna
nokkrar veigamiklar
breytingar ánúgild-
andi barnaverndar-
lögum
barnaverndarráðs sem hefur
endanlegt úrskurðarvald, en þó
er ein veigamikil breyting sem er
sú að hlutverk barnaverndarráðs
er takmarkað við úrlausnir í mál-
um sem skotið er til ráðsins, en
eftirlits- og leiðbeiningarhlutverk
á að vera í höndum félagsmála-
ráðuneytis.
Umsagnarhlutverk
í skýrslu nefndarinnar er tekið
fram að hún hafi fjallað ýtarlega
um umsagnarhlutverk barna-
verndaryfirvalda í forsjármálum,
en samkvæmt 38. gr. barnalaga
nr. 9/1981 er ágreiningi foreldra
um forsjá barna ráðið til lykta
með úrskurði dómsmálaráðu--
neytisins að fenginni umsögn
barnaverndarnefndar. Ráðu-
neytið hefur svo byggt sína dóma
að verulegu leyti á umsögn
barnaverndarnefndar eða -ráðs,
en engar sérstakar lögbundnar
reglur eru til um hvernig að slíkri
umsagnargerð skuli staðið.
Nefndin hefur því athugað hvort
rétt væri að lögfesta reglur um
slíkar umsagnargerðir, og komist
að því að verulegir vankantar eru
á því að bamaverndaryfirvöld
fari með þetta umsagnarhlut-
verk. Því er lagt til að breyting
verði gerð á 1. mgr. 38. gr. barna-
laga nr. 9/1981 og felld verði nið-
ur: „...að fenginni umsögn
barnaverndarnefndar...“ og
„...að dómi barnaverndarnefn-
dar (bamaverndarráðs)...“. í
stað þessa leggur nefndin til að
málsgreinin hljóði svo: „Nú slíta
foreldrar, sem eru giftir eða búa
saman, sbr. 8. gr. 2. málsgr. og
35. gr. 6. málsgr., samvistir. Á-
kveða þau þá,hvort þeirra fari
með forsjá barns nema í bága
komi við þarfir barnsins. í síð-
astgreinda tilvikinu, svo og þegar
foreldra skilur á, skal ráða mál-
efni til lykta með úrlausn dóms-
málaráðuneytisins, eftir sann-
girni og því, sem best hentar hag
ogþörfum barns, að fenginni um-
sögn sérfróðra manna ef þurfa
þykir.....Nú leikur vafi á því að
foreldri sé hæft til að fara með
forsjá bams og skal ráðuneytið
þá leita umsagnar barnavern-
darnefndar um hæfni foreldr-
Aðrar breytingar
Auk þeirra breytinga í barna-
verndarlögum að yfirstjórn barn-
averndarmála færist í hendur fé-
lagsmálaráðuneytis og að starfs-
hættir barnaverndarráðs breytast
þannig að það fari ekki lengur
með það tvíþætta hlutverk að
veita barnaverndarnefndum ráð-
gjöf annars vegar og úrskurðar-
vald hins vegar, eru nokkrar aðr-
ar breytingar og nýmæli. Talað er
um að brýnt þyki að barnavernd-
arumdæmi verði stækkuð, því
barnaverndarstarfi sé ekki hægt
að sinna á fullnægjandi hátt í svo
smáum einingum sem núverandi
fyrirkomulag gerir ráð fyrir.
Nokkur ákvæði eru felld á brott
sem þykja betur eiga heima í öðr-
um lögum og í tillögunum eru ýt-
arlegri ákvæði en í núgildandi
lögum um ráðstörfun barna í fóst-
ur og um réttarstöðu fóstur-
barna, fósturforeldra og kynfor-
eldra. Einnig er nánar kveðið á
um sjálfsákvörðunarrétt bama
og ungmenna en áður, og gert er
ráð fyrir því að barn eigi að jafn-
aði rétt á að tjá sig og er það skylt
þegar barn er orðið 12 ára gam-
alt. Börn verða því frá 12 ára aldri
sjálf aðilar þess máls sem um þau
fjallar. Miðað er að því að auka
réttarvernd barna og talað um að
þegar sérstaklega stendur á eiga
börn eða ungmenni rétt á að
barnaverndarnefnd skipi þeim
sérstakan talsmann.
Það er því ljóst að margar
veigamiklar breytingar eru fram-
undan í barnaverndarmálum og
efalítið að margir em þeim fegn-
ir. Búið er að kynna tillögur þess-
ar í ríkisstjórn og því mun Alþingi
væntanlega fjalla um þær á hausti
komanda eða í vetur.
ns.