Þjóðviljinn - 16.08.1989, Blaðsíða 6

_____________ERLENDAR FRETTIR________________
Suður-Afríka
De Klerk steypir Botha
Blökkumannaleiðtogar láta sérfátt umfinnast. ANC segist
œtla að herða skœruhernað
F.W. de Klerk, leiðtogi Þjóð-
ernisflokksins í Suður-Afríku,
hefur verið settur forseti landsins
eftir að P.W. Botha sagði af sér
því embætti á mánudagskvöld.
Botha, sem nú er 73 ára, sagði af
sér eftir að það sýndi sig að de
Klerk hafði flesta ráðherrana
með sér í togstreitu þeirra Botha,
sem lengi hefur staðið yfir.
Upp úr sauð út af fyrirhugaðri
heimsókn de Klerks til Sambíu til
viðræðna við Kenneth Kaunda,
forseta þar. Botha brást reiður
við er hann frétti af þessari fyrir-
huguðu heimsókn og hélt því
fram að de Klerk hefði ákveðið
hana án þess að láta sig vita fyrst.
De Klerk ber á móti því að það sé
rétt.
De Klerk segir að þingið verði
kvatt saman til fundar 13. sept.
n.k. og verði þá útnefnd kjörm-
annasamkunda, er kjósa muni
nýjan forseta. Ekki er búist við
öðru en að de Klerk verði þá fyrir
valinu.
De Klerk hefur lýst því yfir, að
á næstu fimm árum muni blökku-
menn fá hlutdeild í stjórn lands-
ins, en kynþáttaaðskilnaður
muni að miklu leyti gilda áfram.
Leiðtogar blökkumanna innan-
lands hafa látið í ljós, að þeir efist
um að stjórn de Klerks muni bæta
hag þeirra að miklum mun, enda
hafi hann jafnan verið í íhalds-
samari armi Þjóðernisflokksins.
Leiðtogar ANC, útlægra barátt-
usamtaka blökkumanna, fagna
að vísu afsögn Botha, en segja að
þeir muni á næstunni herða skær-
uhernað ' gegn Suður-Afríku-
stjórn. Talið er að deilurnar í
Þjóðernisflokknum milli fylgis-
manna Botha og de Klerks muni
spilla fyrir honum í næstu þing-
kosningum, sem fram eiga að
fara 6. sept. n.k. Reuter/dþ
De Klerk - deilur þeirra Botha
hafa spillt fyrir Þjóðernisflokkn-
um.
Óöld í Assam
A.m.k. um 100 manns, en
sennilega allmiklu fleiri, hafa
undanfarið látið lífið í illindum milli
Bodomanna, eins af mörgum
þjóðflokkum sem býr í fylkinu
Assam í Austur-lndlandi, og fólks
af öðrum þjóöernum. Það eru
einkum konur og börn Bodoa,
sem drepin hafa verið í átökum
þessum, og hafa sum þeirra ver-
ið brennd lifandi. Um 60,000
manns, flest Bodoar, hafa flúið til
grannfylkisins Arunachal Pra-
desh. A.m.k. 23 sveitaþorp í Ass-
am hafa verið brennd í óejröum
þessum. Bodoar krefjast sjálf-
stjórnar innan Assams.
Flugkappi látinn
Látinn er í Tókíó Minoru
Genda, sem varhægri hönd Isor-
okus Yamamoto aðmíráls við að
skipuleggja loftárásina á Pearl
Harbor 7. des. 1941. Genda var
þá herráðsforingi 1. lofthers jap-
anska flotans. Sú árás lamaði í
bráðina Kyrrahafsflota Banda-
ríkjanna, en leiddi til þess að
Bandaríkin fóru í heimsstyrjöld-
ina síðari gegn Japönum og
Þjóðverjum. Genda gekk aftur í
japanska herinn, er hann var
endurreistur eftir stríöið, og varð
herráðsforingi flughersins. Hann
náði 84 ára aldri.
Mannskæð helgi
Yfir 40 manns hafa farist og um
320 slasast í umferðarslysum í
Grikklandi síðan á s.l. föstudag.
Þann dag ók um miljón Grikkja
frá Aþenuborg út í sveit til að
njóta hátíðar, sem þarlendis er
siður að halda til að minnast
himnafarar Maríu guðsmóður.
Hryðjuverk í
fangauppreisn
Uppreisn, sem fangar í fana-
elsi i Davao á Filippseyjum gerðu
í fyrradag, var bæld niður í gær af
hermönnum og 15 fangar drepnir
í viðureigninni. Áður höfðu fang-
arnir myrt fjóra af 14 gíslum, sem
þeir höfðu tekið er þeir hófu upp-
reisnina. Fangarnir nauðguðu
einnig konum sem voru meðal
gíslanna, þar á meðal 36 ára
ástralskri konu, Jacqueline Ha-
mill að nafni. Hún var ein þeirra
sem fangarnir síðan myrtu. Gísl-
arnir, þar á meðal Hamill, voru
trúboðar sem heimsóttu fangels-
ið í kristniboðserindum.
Bandaríkin-Mexíkó
Páfagarður
Jóhannes
Páll les
Sýrlend-
ingum
pistil
Jóhannes Páll páfi annar fór í
gær óvenju hörðum orðum um
hernað Sýrlendinga í Líbanon í
ræðu, sem hann flutti að
sumaraðsetri sínu, Gandúlfsborg
(Castel Gandolfo) suður af Róm.
Sakaði hann Sýrlandsstjórn um
að stefna að fullri eyðileggingu
Líbanons og kvað vart ofmælt að
þar færi nú fram þjóðarmorð.
Páfi gaf í skyn að Sýrlands-
stjórn hegðaði sér í líkingu við
Kain, er hann drap Abel bróður
sinn. Skoraði hann á Sýrlendinga
að láta af stórskotahríð sinni á
Beirút og aðra staði í Líbanon.
Páfi sagði einnig, að gervallt
heimssamfélagið væri ábyrgt fyrir
örlögum Líbanons.
Það hefur heyrt til undantekn-
inga ef Jóhannes Páll annar hefur
nefnt með nafni ríki, sem hann
hefur gagnrýnt, og þetta er í
fyrsta sinn, sem hann gagnrýnir
Sýrland beint fyrir hernað þess í
Líbanon. Kaþólikkar eru fjöl-
mennastir meðal kristinna
manna þarlendis, t.d. heyra Mar-
onítar, fjölmennasti kristni trú-
flokkurinn þar, kaþólsku kirkj-
unni til, enda þótt þeir hafi ýmsa
sérstöðu í helgisiðum.
Reuter/-dþ.
Hálf Bandarikjastjóm í heimsókn
Stjórn Bush hallastaðþvíað góð samskipti við Mexíkó skuli verða meginatriði ístefnu Bandaríkjanna
gagnvartRómönsku Ameríku
Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna - sem Texani hefur hann augun opin
fyrir nauðsyn þeirra á góðum samskiptum við Mexíkó.
Í. s.l. viku fór næstum helming-
ur Bandaríkjastjórnar, þar á
meðal James A. Baker utanríkis-
ráðherra og Nicholas F. Brady
fjármálaráðherra, í opinbera
heimsókn til Mexíkó. í Evrópu
hefur heimsókn þessi ekki vakið
ýkja mikla athygli, en þeim mun
meiri vestanhafs. Um árabil hefur
ekki verið mjög hiýtt á miili þess-
ara granna og kemur þar margt
til, bæði gamalt og nýtt.
Mexíkönum hefur jafnan fund-
ist að þeim væri þröngur stakkur
skorinn um sjálfstæði í utanríkis-
málum og raunar innanríkismál-
um einnig, vegna nábýlisins við
grannann stóra í norðri. Það á
rætur að rekja til hernaðarátaka
ríkjanna um miðja s.l. öld, er
Bandaríkin lögðu undir sig mikil
landflæmi, sem nú eru suðvest-
urhluti þeirra, en Mexíkó hafði
fram að því ráðið yfir' eða gert
tilkall til. Þar við bættust hernað-
aríhlutanir Bandaríkjanna í Mex-
íkó 1914 og 1916. Viss andband-
aríska hefur af þessum ástæðum
lengi verið hefð í mexíkönskum
stjórnmálum. Bandaríkin hafa
fyrir sitt leyti löngum tortyggt
Mexíkó, grunuðu það þannig um
leynimakk við Þjóðverja í
heimsstyrjöldinni fyrri og þar við
hefur bæst viss vinstrimennska í
afstöðu Mexíkana í alþjóðamál-
um. Frá því í mexíkönsku bylt-
ingunni svokölluðu á öðrum ára-
tugi aldarinnar hefur Mexíkó sem
sé verið byltingarsinnað í orði
kveðnu, enda þótt harðneskjuað-
gerðir gegn róttækari vinstri-
öflum hafi þar verið algengar.
Stefnubreyting
í skuldamálum
Heimsókn Bandaríkjaráðherr-
anna um daginn er túlkuð sem
merki um batnandi samskipti.
Mexíkönum líkar vel að Bush-
stjórnin er ekki eins herská í Mið-
Ameríkumálum og Reagan-
stjórnin var. Bushstjórnin lítur á
þau mál af meiri rólegheitum og
virðist í staðinn hallast að því, að
meginatriði viðvíkjandi hags-
munum Bandaríkjanna í Róm-
önsku Ameríku sé gott samband
þeirra við Mexíkó, sem og að þar
ríki stöðugleiki í stjórnmálum og
að landinu vegni vel í efna-
hagsmálum. Mexíkanar hafa
fyrir sitt leyti glatt hjörtu Banda-
ríkjastjómar með því að draga úr
áðurnefndri vinstrimennsku í
ummælum viðvíkjandi alþjóðam-
álum.
Mikil ásókn Mexíkana norður
yfir Iandamærin í þeim tilangi að
setjast að í Bandaríkjunum eða fá
þar vinnu, sem og eiturlyfjasmygl
gegnum Mexíkó inn í Bandarík-
in, hefur verið góðum sam-
skiptum ríkjanna Þrándur í
Götu. Nú hefur tekist með þeim
samkomulag um hvernig á þeim
málum skuli tekið. Mexíkanar,
sem eru stórskuldugir eins og
önnur rómanskamerísk ríki, eru
tiltölulega ánægðir með Bradyá-
ætlun svonefnda, kennda við
bandaríska fjármálaráðherrann,
um það hvernig skuldavandamál-
ið skuli leyst. Margir líta svo á, að
með þeirri áætlun hafi Bandarík-
in látið af þeirri afstöðu, að
skuldir rómanskamerískra ríkja
væru einkamál skuldunautanna
og viðskiptabankanna, sem hafa
lánað þeim og flestir eru banda-
rískir. f Bradyáætluninni felst að
Bandaríkin sem slík taka á sig
vissa ábyrgð í þessu efni, að
sumra mati að minnsta kosti.
Fjölmennast
spœnskumœlandi
ríkja
Á þessum áratugi hefur Mex-
íkó átt við alvarlega efnahag-
skreppu að stríða en hefur snúist
við henni með því að gera
breytingar nokkrar í stjórn- og
efnahagsmálum. Umdeilt er hve
mikil bót sé að þeim, en að
minnsta kosti er hagvöxtur lands-
ins tekinn að aukast á ný. Fyrir
Mexíkó er mikilvægt að hafa
greiðan aðgang að Bandaríkja-
markaði fyrir útflutning sinn og
það sækist einnig eftir bandarísk-
um fjárfestingum. Erindi banda-
rísku ráðherranna til Mexíkó var
ekki síst að greiða fyrir því síðar-
nefnda.
Mexíkó er nú orðið fjölmenn-
asta spænskumælandi ríki verald-
ar. Sumra spá er að um aldamótin
muni fleiri spænskumælandi
menn búa í Bandaríkjunum en í
nokkru öðru landi að Mexíkó frá-
töldu. Þetta er mikilvæg ástæða
til þess, að Bandaríkjastjóm er
nú umhugað um snurðulaus sam-
skipti við Mexíkó. Áhugi núver-
andi bandarískra ráðamanna á
því máli stendur án efa í ein-
hverju sambandi við það, að
sumir þeir helstu þeirra eru ætt-
aðir úr suðvesturríkjunum eða
vel kunnugir þar. Einmitt í þeim
ríkjum er fólk af mexíkönskum
ættum fjölmennast. Þeir Baker
utanríkisráðherra og Robert
Mosbacher, viðskiptamálaráð-
herra, eru báðir frá Texas, og í
því ríki komst Bush forseti (sem
þar á ofan á mexíkanska tengda-
dóttur) til pólitísks frama. dþ.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvlkudagur 16. ágúst 1989