Þjóðviljinn - 18.08.1989, Síða 11
miklu andstæður: náttúra og
menning, líkami og sál, fengu
mig til að hugsa um enn meiri
öfgar: birnir og munkar. Bjöm er
nefnilega algjör andstæða
munks. Hann er ekki meðvitaður
um sínar gáfur eða minni eða sál.
Munkur telur sig ekki hafa lík-
ama né þær kenndir sem líkam-
inn þarfnast, ss. kynlíf, heldur
telur hann sig vera hreinræktaða
sál. Báðir fara villur vegar því
nauðsynlegt er að fara milliveg-
inn.
- Hvað þetta varðar, svo ég
gerist nokkuð eigingjarn, hef ég
lært mjög mikið af mínum sam-
starfsmönnum í gegnum tíðina:
sálfræðingum, mannfræðingum,
sagnfræðingum og ekki síður líf-
fræðingum og dýrafræðingum.
Sjáðu til: Fólk sem lifir í skógum
til að kynnast bjarndýrum notar
aðeins um 300 orð, 10 orð með
birninum og 300 með maka sín-
um. Samt er ailt þetta fólk að
reyna að uppgötva sjálft sig og ég
fer ekki ofan því að bjarnatemj-
arinn minn veit jafn mikið um
mannfólkið og Umberto Eco,
bara á annan hátt og í gegnum
aðra vitneskju.
En það virðist sem þú sért hel-
tekinn af náttúrunni í kvikmynd-
um þínum og þá sérstaklega sög-
um úrfortíðinni. Erþað ekki svo?
- Jú, og þessir þættir eru ná-
tengdir. Nútíðin fær mig ekki til
að dreyma, nema hvað ísland fær
mig til að dreyma því náttúran er
svo hrein og óspjölluð, en flest
önnur lönd koma ekki af stað
neinum draumum í huga mínum.
Hvernig er hægt að iáta sig
dreyma í skítugri og ógeðslegri
stórborg þarsem allir eru í kapp-
hlaupi. Ég lifi því lífi sjálfur mjög
oft en það er ekki sá lifnaðarhátt-
ur sem mig langar til að öðlast.
Ég lifi algerlega því lífi sem
myndir mínar ganga út á á meðan
ég er við upptökur og því varð ég
tam. mjög frumstæður við upp-
tökur á Birninum. Náttúran og
fortíðin eru minn draumur, en
samt vildi ég ekki vera uppi á öðr-
um tíma en nú. Ég tel okkur lifa
betra lífi en áður en við erum
samt að missa nokkur grundvall-
ar atriði lífsins, sem hin víðáttu-
mikla náttúra býður uppá. Þetta
á að vísu ekki um ísland og mér
finnst þið njóta nokkurra forrétt-
inda vegna þess.
- Björninn var ekki tekinn upp
í Bresku Kólumbíu heldur í
austurrísku Dólómítafjöllunum
sem eru allt öðruvísi fjöll en Alp-
arnir. Það heppnaðist svo vel að
líkja eftir landslaginu að þegar ég
hitti fyrir stuttu kanadíska sendi-
herran í Hollandi þakkaði hann
mér sérsíaklega fyrir hve vel mér
tókst að kvikmynda landslag
Bresku Kólumbíu. Ég þakkaði
pent fyrir mig og hann heldur ör-
ugglega enn að myndin hafi verið
tekin upp þar.
Ætla að
kvikmynda
Elskuhugann
Áhugi þinn á eðlishvötum
mannsins minnir okkur á að Nafn
rósarinnar innihélt eina af eftir-
minnilegustu ástarsenum síðari
tíma kvikmynda. Þú notaðir kyn-
lífið einnig talsvert í Leitinni að
eldinum og jafnvel í Birninum
líka.
- Já, því ég elska ást og ástarat-
lot. Reyndar snýst næsta kvik-
mynd mín sem nú er í undirbún-
ingi enn meira um ástina. Maður
Jean-Jacques Annaud: Finnst ég ekki hafa fengið næg tækifæri til að leikstýra konum. Mynd - ÞÓM.
Eftir mikla velgengni í kvikmyndagerð, m.a. með
Leitinni að eldinum og Nafni rósarinnar, gerði
Jean-Jacques Annaud kvikmynd um birni. Næst
ætlar hann að kvikmynda Elskhuga Duras
iærir, sérstaklega eftir að hafa eitt
svo miklum tíma með björnum,
að hin kynferðislega ágirnd og
þörfin til að finna sér maka eru
lykilatriði í lífi flests fólks. Enda
er nánast ómögulegt að finna ein-
hvern sem ekki hefur orðið fyrir
kynferðislegum löngunum í líf-
inu. OgíNafni rósarinnar vildi ég
skelia þessari dýrslegu ástarsenu
sem algjörri andstæðu við um-
hverfi sitt, uppí fjöllunum í
klaustri þarsem allir keppast við
að hugsa, biðjast fyrir, drepa
hvem annan vegna grískrar
bókar, en svo er þessi strákur
niðrí eldhúsi að serða ókunna
stúlku, sem er önnur hlið lífsins
sem heillar mig.
- Mér finnst ég ekki hafa fengið
næg tækifæri á að leikstýra kon-
um í kvikmyndum mínum en hef
áhuga á að breyta því. Svartir og
hvítir í lit var framandi, pólitísk
ádeilumynd á stríð mannanna,
Leitin að eldinum var epísk mynd
um fmmmanninn, Nafn rósar-
innar var vitsmunaleg saga af
munkum þótt hún kunni að líkj-
ast spennusögu og Bjömin er
fyrst og fremst líffræðileg mynd
og ég hafði enga möguleika á að
koma inná erótík og kynhneigð.
En um hvað er þá þessi mynd
sem þú hefur nú í burðarliðun-
um?
- Ég ætla að reyna að kvik-
mynda Elskuhugann eftir Margu-
erite Duras, en mér finnst hún
mjög snjallur rithöfundur. Hún
hefur aílla tíð skrifað mjög
vitsmunalegar bækur en í þetta
sinn skrifaði hún sögu sem ein-
blíndi á kynhneigð einstakling-
sins. Hún segir sögu af sjálfri sér
þegar hún varð 15 ára ástfangin af
kínverskum manni sem kominn
var á miðjan aldur. Mér finnst
þetta vera gott tækifæri fyrir mig
vegna áhuga míns á mismunandi
menningarheimum og einnig til
að lýsa hinum dýrslegu hvötum
sem við byrgjum innra með okk-
ur.
- Ég hef ekki byrjað leit á
stúlku í aðalhlutverkið en það
verður einhver óþekkt. í dag held
ég að fólki sé sama um hvort
leikaramir séu stjörnur eður ei.
Við sjáum margar góðar kvik-
myndir með óþekktum leikurum
en svo em aftur aðrar, sem ekk-
ert er varið í, uppfullar af stjörn-
um. I Nafni rósarinnar var ég
bara að leita að góðum leikara og
endaði með stjömu, Sean Conn-
ery, en það vill þannig til að hann
er hvort tveggja. Enda hlýtur
góður leikari að vera orðinn vel
þekktur á sextugsaldri, annars er
eitthvað að.
Japanskarog
sovéskar hríffa
mest
Svo við víkjum aftur að upp-
hafinu. Hvernig kvikmyndir hafa
haft mest áhrif á þig sem kvik-
myndagerðarmann ?
- Á sínum tíma voru það eink-
um japanskar kvikmyndir, þá að-
allega eftir Kurosawa, Mizoguchi
og Ozu, og einnig hinar epísku
kvikmyndir frá Sovétríkjunum
eftir Éisenstein og Pudovkin.
Þegar ég kynntist þessum verkum
í skóla varð ég fyrir átakanlegri
reynslu sem hefur fylgt mér alla
tíð. Einnig líkar mér mjög vel við
hinn franska póiitíska realisma,
td. Jean Renoir, og í fjórða lagi
eru það ítalskar gamanmyndir
sem em í miklum metum hjá
mér. Ég varð hinsvegar aldrei
neitt sérstaklega hrifinn af
bandarískum kvikmyndum því
mér fannst þær ávalit missa vissa
dýpt. Að vísu er ég góður vinur
Milos Formans og líkar hans verk
mjög vel, og sama má segja um
Roland Joffé, Hugh Hudson og
Alan Parker, en það er ekki fyrr
en nú á síðustu ámm sem ég hef
farið að kunna að meta eldri
kvikmyndir Bandaríkjanna. Ég
sé að John Ford hefur verið ein-
stakur leikstjóri og einnig Charlie
Chaplin en þetta vom samt ekki
þær kvikmyndir sem fengu mig til
að dreyma. Það gerði hinsvegar
Kurosawa þegar ég sá td. Ras-
homon. Ég stóð á gati og átti ekki
til orð. Þetta var eitthvað meiri-
háttar. Sama gerðist þegar ég sá
Les enfants du pardis og La
grande illusion, eða Ivan groznyj
og Aleksandr Nevskij. Þetta eru
kvikmyndir sem ávallt verða í
huga mér, miklu frekar en nokkr-
ar skemmtimyndir frá Holly-
wood.
Hvað með þá kvikmyndagerð-
armenn sem eru að stíga sínfyrstu
spor í dag. Eru einhverjir sérstak-
ir í þeim hópi?
- Það er altént mikið að gerast í
Frakklandi í dag en erfitt að
nefna einhvern ákveðinn. f
Bandaríkjunum er það Jim Jarm-
ush og kannski Steven Soder-
bergh en það er bara svo erfitt að
segja til um það eftir aðeins eina
kvikmynd. Líttu bara á Susan
Seidelman sem byrjaði mjög vel
og enn frekar Gillian Armstrong
sem gerði My Brilliant Career.
Frábær kvikmynd, en hvað hefur
hún gert eftir það? Ég man það
ekki einu sinni. Því þótt það sé
erfitt að gera sína fyrstu kvik-
mynd selja sumir sig markaðin-
um eftir það og gera kannski
aldrei aftur jafn góða kvikmynd.
Sem er rangt því í þessum bransa
er réttast að manni takist betur
upp á miðjum aldri. Þannig var
það td. hjá Bergman, De Sica og
Visconti sem allir bötnuðu með
aldrinum.
Að lokum, hvernig líst þér á
evrópska kvikmyndagerð í dag,
og þá sérstaklega franska, saman-
borið við bandaríska?
- Stærsta vandamálið í Evrópu
er hvað menn taka sig alvarlega
sem listamenn. Þeir ættu frekar
að líta á sig sem heiðarlega
skemmtikrafta og hafi þeir list-
ræna hæfileika verður myndin
einnig listræn. Við að einbeita sér
um of að búa til listaverk gleyma
þeir grundvellinum á bak við
gerð kvikmynda, sem er sögu-
gerðin. Þetta er orðin plága í Evr-
ópu og hefur ekkert frekar að
gera með Frakkland en önnur
lönd, nema hvað Frakkar voru
um tíma svo framarlega í kvik-
myndagerð að það er orðið meira
áberandi þar. Éf við lítum aftur á
Les enfants du paradis þá sjáum
við að leikstjórinn, Marcel
Camé, var á engan hátt sérstakur
maður en hann var stórkostlegur
leikstjóri. í dag höfum við marga
stórkostlega menn, sem því mið-
ur eru ekki neitt sérstakir leik-
stjórar. Þeir em of uppteknir af
því að gera gagnrýnendum til
hæfis sem em afar þröngur hópur
áhorfenda og borgar sig ekki einu
sinni inn. Auðvitað geta menn
verið ánægðir með góða gagnrýni
og fundist miður um slæma en
það er mjög hættulegt að ætla sér
að gera þeim til hæfis. Það er ekki
einu sinni víst að þeir hafi áhuga á
að sjá myndina, heldur er þetta
bara vinnan þeirra. Láttu mig
þekkja það, ég var eitt sinn
gagnrýnandi. Kvikmyndagerðar-
menn í Evrópu eru mjög virtir en
í Bandaríkjunum er ekki borin
meiri virðing fyrir þeim heldur en
kaupsýslumönnum. Það hræði-
lega við þessa þróun er að í dag
koma betri kvikmyndir frá
Bandaríkjunum en frá Evrópu.
-þóm
--"l'‘
- Föstudagur18. agust 1989 JJYTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 11. .