Þjóðviljinn - 18.08.1989, Blaðsíða 14

Veörið
hugsar ekki
Guðbergur Bergsson, rithöf-
undur, hefur ekki trú á tilvist
himnaríkis. Hann sagði í samtali
að himnaríki og guð væru nátt-
úrulega hugsanlegur möguleiki,
en varla meira en það. Hann
sagðist ekki hafa neina ímynd af
himnaríki ef svo ólíklega vildi til
að það væri til. „Ef himnanki er
til þá hlýtur það að vera svo mikið
að maður getur ekki gert sér
neina heildarmynd af því“, sagði
Guðbergur.
Hvað fínnst þér þá um þær hug-
myndir sem fólk hefur um himna-
ríki?
Á öllum tímum og öllum
menningarsvæðum hefur fólk
gert sér einhverjar hugmyndir
um líf eftir dauðann og þá um leið
dvalarstað sálarinnar eða manns-
ins eftir dauðann. Þetta er breyti-
legt eftir þeim menningarsvæð-
um sem menn búa á. Allar menn-
ingarþjóðir gera sér líka ein-
hverjar hugmyndir um guðsríki.
Það er ekki fyrr en með upplýs-
ingunni sem fólk hættir að gera
sér slíkar hugmyndir.
íslendingar eru afskaplega trú-
aðir eins og allar þjóðir sem búa í
nánum tengslum við náttúruna.
Og náttúruþjóðir færa trú sína
aftur til jarðarinnar, trúa því að
það séu til vættir, álfar og alls
konar hlutir. Þegar það tekur síð-
an skipulega trú færir það trú sína
að einhverju leyti yfir á hina
skipulögðu trú en heldur engu að
síður áfram að trúa á náttúruöfl-
in.
Þú hefur bæði búið hér og í
kaþólsku landi. Finnurðu mun á
hugmyndum fólks um himnaríki
á þessum tveimur svæðum?
Ég hef nú verið innan um þann-
ig fólk sem er ekki trúað á
neinum vettvangi. Almenningurí
kaþólskum löndum er yfírleitt
ekki trúaður. Það er misskilning-
ur að halda það. Almenningur
setur kirkjuna í samband við
valdið eða valdastéttirnar en er
yfírleitt trúlaus.
Hins vegar er kirkjan og ríkið
eitt þó að það sé ekki þannig
lengur á Spáni. Fólk setur kirkj-
una í samband við vald og auð.
Fólkið hefur fyrirlitningu á kirkj-
unni og leiðir hana hjá sér. En
það verður náttúrulega að fylgja
reglum því það verður að skíra
börnin og annað því um líkt. En
það fylgir reglunum alveg á sama
hátt og að það verður að borga
skatta og svo framvegis.
Þetta er þá ólíkt því sem við
eigum að venjast af okkar al-
menningi?
Já, vegna þess að sósíalisminn,
sérstaklega, hefur siðað kirkjuna
til þannig að hún veit hvar hún á
að vera. Hún þorir ekki að beita
valdi á okkar svæði. Ef hún væri
valdameiri myndi hún auðvitað
beita valdi eins og allir sem hafa
einhver völd beita því.
Fyrir þjóð eíns og íslendinga
sem búa í nálægð við náttúruöfl-
in, held ég að sé nauðsynlegt að
hafa trú á framhaldslíf og nátt-
úruöflin. Þjóðir sem hafa trú á
náttúruöflin er yfirleitt ógnað af
náttúruöflunum og með því að
trúa á þau minnkar óttinn. Þá
tekur fólk náttúruöflin inn í sálar-
lífið. Þannig gerir fólk þau mann-
eskjulegri því auðvitað eru nátt-
úruöflinn algerlega tilfinninga-
laus. Veðrið hugsar ekki og fjöll-
in hugsa ekki en við gefum náttú-
runni mannlega eiginleika.
Yfirleitt þegar fólk er hrætt við
dauðann vill það fara á betri stað
eða góðan stað á bakvið
dauðann. En þeir sem líta á
dauðann sem eðlilegan hlut gera
sér enga mynd að guðs ríki eða
betri stað. Menn deyja og sálin
mun deyja um leið, þannig að
dauðinn er ósköp eðlilegur fyrir
trúlausa.
Þú ert þá alveg trúlaus?
Ég er í þessum hópi og hlakka
til þess að deyja vegna þess að ég
verð þá kannski fyrir andartaks
reynslu sem ég hef ekki orðið
fyrir áður. Kannski fer dauðinn
algerlega fram hjá manni en hann
er mjög forvitnilegur og áhuga-
verður. En ég er ekki hræddur
um að fara á einhvern slæman
stað eða eitthvað slíkt.
Þú hugsar þá kannski ekki
mikið um dauðann?
Nei, ég geri það ekki. Og þó,
ég hef hugsað talsvert um hann
vegna þess að hann er óþekkt
fyrirbrigði. Sjálfur er hann ein-
ungis innra með mér þangað til ég
dey en þá getur hann ekki verið
lengur innra með mér vegna þess
að þá get ekki tekið við honum.
-hmp
Engin rafstöð
í himnaríki
Einar J. Gíslason hjá Fíladelfíu
hefur til langs tíma verið ötull
boðberi kristinnar trúar. Hann er
sannfærður um tilvist himnaríkis.
Þegar hann var spurður um tilvist
eða tungls til að lýsa sér, því að
dýrð Guðs skín á hana og lambið
er lampi hennar."
Gullstræti Nýju Jerúsalems-
borgar eiga sér hliðstæðu í sælu-
ríkishugmyndum manna af ýmsu
þjóðerni og trúarbrögðum. Og
þau ganga bókstaflega aftur í lýs-
ingu völvunnar á jörðinni eftir
hreinsunareld ragnaraka: „Sal
sér hon standa/sólu fegra/gulli
þaktan/á Gimlé./Þar skuiu
dyggvar/dróttir byggva/ok of
aldrdaga/yndis njóta.“
Opinberun Jóhannesar hefur
verið óteljandi listamönnum
uppspretta innblásturs og anda-
giftar í aldanna rás. Dante yrkir í
Gleðileiknum guðdómlega,
XXVII kviðu Paradísarljóða
(þýðing Guðmundar Böðvars-
sonar):
„Ég heyrði Paradís af söngnum
duna:/„Ó, dýrð sé föður, syni og
helgum anda,“/ og fann sem
töfrum tekinn hug og muna.
Alheimsins fögnuð, allra hafa
og landa,/alls, sem er lífs, ég þótt-
ist sjá og heyra/og fannst ég sem í
ljúfri leiðslu standa.
Ó, mikla gleði, ofbjört sýn og
eyra !/ó, eining lífs í kærleik, tign
og friði!/ó, auðlegð, þú, sem þrá-
ir ekki meira!“
Hallgrímur Pétursson yrkir:
„Þar er prísuð í þeirri borg/
þrenníngin guðdóms há;/hennar
um gervöll heyrist torg/
hljóðfögur músíká;/þar er án elli
æskan hrein,/án veiki heilsan
klár;/þar snertir ei hið minnsta
mein/mann neinn um eilíf ár;/
allri Drottins með englahirð/
útvaldir búa í þeirri dýrð,/hverrar
gleðinnar yndið er/andlitið Guðs
að sjá;/ódauðleika íklæddir/og ei-
lífri birtu há/kórónur þeirra hefur
hver/höfðum gullegar á.“
Allar götur frá miðöldum hafa
hugmyndir manna um himnaríki
jafnt og þétt verið að óskýrast og
þess, svaraði hann fyrst með
þessum hætti:
Jesú talaði um himnaríki og
hann talaði um það í tvenns kon-
ar merkingu. Himnaríki er innra
með yður og svo biðjum við á
hverjum degi í bæninni Faðir yor,
„tilkomi þitt ríki“. Og í þeirri
merkingu er guðsríki borg, stað-
ur. Um það er bæði talað af Daní •
el spámanni og í opinberunar-
bókinni. Meira að segja staður-
inn er upp gefinn. Flatarmálið er
meira en öll Bandaríkin og það er
allt í þrívídd. Það eru engin fá-
tækrahverfí í himnaríki, engar
auðmannahallir og það eru allir
jafnir. Það er engin rafstöð í
himnaríki, guð skín á borgina og
íbúa hennar.
Himnaríki er gert fyrir okkur
mennina og guð elskaði okkur
svo, að hann gaf son sinn einget-
inn svo hann gæti keypt okkur
vist í himnaríki. Þar er okkur
öllum ætlaður staður og okkur
verður ekki í kjallara vísað eða
fátækrahverfi, heldur fáum við
hallir. í himnaríki verða götur úr
gulli og þar verða tré og blöð trés-
ins koma fram mánaðarlega og
eru ætluð þjóðunum til hressing-
ar. Þegar Jesú innsetti heilaga
kvöldmáltíð hér á jörð, daginn
áður en hann dó, þá sagðist hann
hafa hjartanlega þráð að neyta
máltíðarinnar með lærisveinun-
um, því hann myndi ekki gera
það fyrr en hún fullkomnaðist í
guðs ríki.
Hvernig er það með himnaríki,
hvað gerir fólk þar?
Fólk fer ekki á fiskveiðar, það
verður enginn drepinn í himna-
ríki, hvorki skepnur né annað.
En menn munu lifa á jurtum og
nærast á þeim. Lífíð verður and-
legt og við fáum að lifa í anda
guðs.
Þannig að fólk lifir í anda guðs
og í friðsemd?
Algerri friðsemd, ófriður verð-
ur ekki til. Menn temja sér ekki
hernað framar, það er enginn
byssa í guðs ríki og engin sverð.
Enginn verður deyddur. Það er
sú fullkomnun sem við þráum
kristnir menn, einkum mótmæl-
endur, sannfærst um að Gull-
borgin sé myndhverf lýsing á and-
legu samneyti við Drottinn. Hug-
myndir Marteins Lúters standa
nærri þessari túlkun enda al-
kunna að honum var fremur í nöp
við Opinberunarbók.
Himnaríki varð æ óskáldlegra í
hugum menntaðra manna og á
öldinni sem leið og öndverðri
þeirri tuttugustu átti athyglisverð
þróun sér stað. Guðleysingjar og
efnishyggjumenn tóku að trúa á
fulikomið, jarðneskt, sæluríki
framtíðarinnar en guðsmenn og
klerkar urðu hópum saman spír-
itismanum að bráð, samanber
aldamótaguðfræðina hérlendis.
Nú undir lok tuttugustu aldar-
innar hefur enn átt sér stað rótt-
æk breyting, efnishyggjan hefur
horfíð úr guðfræðinni og máls-
metandi kirkjunnar menn leggja
höfuðáherslu á trú og breytni en
gefa lítið fyrir gylliboð. Sigubjörn
Einarsson biskup stendur föstum
fótum í hinni lútersku hefð þegar
hann segir: „Paradís eða Eden
var ekki og er ekki neinn staður,
heldur það ástand að vera hjá
Guði, í fullkominni sátt við hann,
í öryggi og friði og tærri gleði
barnsins.“
Einlægir trúmenn hlakka til
þess að ganga á fund skapara
síns, í himnaríki verði þeir eitt í
Guði. Hjá þeim sem eru blendnir
í trúnni skipar maðurinn ekki
síðri sess en Drottinn. Þeir hyggj-
ast leita uppi látna ættingja og
ástvini í himnaríki áður en þeir
^vipast um eftir almættinu. Og
fyrir heiðnum spíritistum er
framhaldslífið Guðlaus mann-
heimur, einskonar ættarmót,
geggjað fjör án timburmanna, til
eilífðarnóns eða endurholdgun-
ar.
Þegar efnishyggjumenn hæð-
ast að himnaríkishugmyndum
sem friðarsinnar enda er ríki guðs
kallað friðar ríki.
Það hafa verið uppi alls konar
hugmyndir um það hverjir komi í
himnaríki og hvað þurfí að gera
til að komast þangað. Hvaða
skoðun hefur á þú þessu?
Ég hef skoðun ritningarinnar á
þessu. Þar segir í opinberunar-
bókinni 22.14: „Sælir eru þeir
sem þvo skikkju sína til þess að
þeir geti fengið aðgang að lífsins
tré og megi ganga um hliðin inn í
borgina".
Fyrir verðskuldan Krists fáum
við að vera þar. Þangað kaupir
sig enginn inn fyrir orðstír, auð
eða eigur, heldur er það fyrir
syndara sem eru frelsaðir fyrir
náð. Hallgrímur Pétursson setti
sig í þeirra hóp og skrifaði:
„Frelsaður kem ég þá fyrir þinn
dóm/Fagnaðarsælan heyri ég
róm/f þínu nafni útvaldir útvalinn
kallar mig hjá sér.“
Þetta er mín trú og hún er sæl.
Heldurðu að verri staðurinn sé til
líka?
Hann er til og hann er til á þess-
ari jörð. Hann er til alls staðar
þar sem ófriður er og morð, hvort
sem er í Víetnam, Afganistan eða
Suður-Ameríku, þá er það hel-
víti. Svo er það verst þegar yfir
kemur, ef menn eru ekki viðbún-
ir að lenda þar. Helvíti er fjarvist
frá guði. En við eigum að vera
nálæg honum því hann hefur gef-
ið okkur lífsanda í nasir okkar og
blásið okkur líf í brjóst og hann
vill hafa okkur hjá sér.
Páll postuli hélt eina frægustu
ræðu sögunnar í Aþenuborg og
þá segir hann: „Þegar ég gekk um
hjá ykkur“, sagði hann við
Grikkina sem höfðu aldrei heyrt
boðaða kristna trú og höfðu ekki
neina kirkju; „Þegar ég gekk um
hjá ykkur þá sá ég þar altari sem
ritað var ókunnugum guði.
Komst ég þá að raun um það að
þér eruð miklir trúmenn enda
ekki óskiljanlegt, því hann lét út
frá einum allt yfirborð jarðar
manna byggjast, því í honum
lifum og hrærumst og erum vér“,
-segir Páll við menn sem ekki