Þjóðviljinn - 18.08.1989, Síða 15

kristinna manna þá beina þeir
spjótum sínum einkum að þeim
afbrigðum sem setja manninn og
fullnægingu hvata hans og lang-
anna í hásætið. í „Bréfi til Láru“
lýsir Þórbergur eilífðarsæluríki
kapítalismans:
„Drottinn allsherjar situr í
gullhöll uppi á himinbungunni.
Höllin er gerð úr gulli stórgróða-
manna og braskara og reist með
tárum áþjáðra öreiga. í kringum
hann standa brynjaðar hersveitir.
Það er stríðsfólk hans, rétttrún-
aðarmenn og „friðsælir borgar-
ar“. Þar eru trúboðar frá Kína,
amerískir okrarar, sem græddu
miljónir á fégjöfum til heiðingja-
trúboðs, prestar, sem sneru Fað-
irvorinu í formælingar, herfor-
ingjar, sem kæfðu hersveitir
óvina sinna með eiturgasi, og ó-
tölulegur urmull af smásyndurum
og óþjóðalýð, sem stundaði
brask og Biblíulestur hér á jörð-
inni. Úti við dyr húkir trúboðsfé-
lag íslands og nokkrir húðstrýktir
fisksalar, sem gerðu þjóð sína
gjaldþrota með gengisbraski og
létu svo lífið fyrir hugsjón sína.
Og hinir guðs útvöldu syngja í
villtum eldmóði lofsöngva eftir
séra Sigurð á Presthólum og
Valdimar Briem nema veslings
fisksalarnir. Þeir kunna engan
sálminn. Þeir raula skömmustu-
legir gamlar gjaldþrotalýsingar
úr Lögbirtingarblaðinu, því að á
himnum verða allir að syngja
eitthvað. Svona líður eilífð eftir
eilífð. En í myrkrunum fyrir neð-
an kveina allir heiðarlegir menn í
helvítis-eldi.“
í „Inngangi að Passíusálmum"
telur Halldór Laxness sig greina
himnaríkishugmynd lúterskra
rétttrúnaðarmanna á einveldis-
öld: „Mennina dreymir einsog
bandíngja. Þeir ímynda sér að
þeir séu lausir úr helsi, komnir til
valda og orðnir hermenn hjá
miklum konúngi, gæddir visku,
sigri, dýrð og virðíngu. Ríkishug-
myndin er vitanlega einveldi.
Þeir sitja í nánd konúngsins
sjálfs, vanalega hvítklæddir með
kórónu á höfðinu, þurfa ekki
leingur að erfiða til að hafa ofan
af fyrir sér, heldur eru fullkomin
hástétt sem lifir í miklu ljósi,
hlustar á fagran saung, áhyggju-
lausir, sitja að dýrum krásum,
eru lausir við þau óþægindi sem
af kynferðinu leiða - jafnvel
hjónabandið sjálft, sem var þó
hin eina heiðarlega sambúð kynj-
anna á öld þeirra."
Það er vert að rifja það upp að
þeir félagar Halldór og Þórberg-
ur voru báðir gagnteknir aðdáun
á Sovétríkjunum þegar þeir rit-
uðu kaflana sem hér eru tilfærðir.
Þar eystra höfðu fyrirheit Karls
Marx um ríki öreiganna, sósíal-
ismann, komið fram. Fylgdust
menn í ofvæni með baráttu þess
við gagnbyltingaröfl í fullvissu
þess að í hinni díalektísku þróun
sögunnar væri sigur verkalýðsins
óhjákvæmilegur og í kjölfar hans
sköpun stéttlauss eilífðarríkis
jafnréttis og bræðralags: komm-
únismans.
Þessi Paradísarheimt efnis-
hyggjumanna og kommúnista
tók á sig hinar ýmsu myndir.
Halldór og Þórbergur tóku af al-
hug þátt í hinu gerska ævintýri,
ferðuðust í austurveg og rituðu
hástemmdar lýsingar á framför-
um hamingjusamrar þjóðar á
tímum fyrstu fimm ára áætlan-
ana. Nú á tímum „glasnost“
gengur maður undir manns hönd
í Sovétríkjunum í uppgjörinu við
helvíti Stalínsáranna. Halldór var
maður til þess að viðurkenna mis-
tök sín í „Skáldatíma“. Gjaldþrot
kommúnismans er Paradísar-
missir tuttugustu aldarinnar og
efnishyggjumenn vita ekki sitt
rjúkandi ráð.
En trú heiðingjanna á himna-
ríki þessa heims var einlæg og oft
tjáð með skáldlegum orðum sem
ekkert gáfu eftir Paradísarlýsing-
um kristinna skálda. Llndir lok
bókar sinnar, „Efnisheimsins",
lýsir Björn Franzson þróun
mannsins næsta ármiljarð eða
svo:
„Hann verður þá ekki slíkur
maður sem nú, heldur hafa farið
fram nýjar, stórkostlegar stökk-
breytingar, fram verður komin
ný tegund, sem að greind og
glæsileik tekur nútímamanni eins
mjög fram og hann skriðkvikind-
um fornaldar, tegund, sem
myndað hefur sér til dæmis eins
fullkomin hugtök um tvíeðlishátt
ljóss og efnis og vér nú um öldu-
hreifingu á vatni og skilur eins
skynrænt það samband rúms og
tíma, sem afstæðiskenningin
sýnir fram á, og vér sjálfir sam-
band lengdar, breiddar og hæðar.
Sú tegund mun fyrir löngu hafa
útrýmt allri kúgun manns á
manni, öllu kynþáttahatri, allri
fátækt, sjúkdómum og styrjöld-
um, skapað með sér samfélag
frelsis, jafnréttis og bræðralags,
þar sem vísindin dafna og listirn-
ar blómgast. Ef til vill hefur
mannkynið þá numið hinn mikla
heim, sem virðist vera svo fá-
tækur að lífi, numið hinar miklu,
þúsund ljósára fjarlægðir. Hver
veit-billjón ára tímabil...“
ks
voru kristnir. En þeir voru
sköpun guðs. Og svo segir hann:
„Vér erum hans ættar“ og að vera
trúaður eða kristinn er að vera
ættrækinn.
Geta menn öðlast himnaríki á
jörð?
Já, menn geta það. Fyrir mig
var það þannig að ég var syndug-
ur maður og hafði ófrið af því, því
ég gerði ýmislegt illt þó ég væri
ungur. Égfékk samviskubit af því
og tók sinnaskiptum og siða-
skiptum líka og þá fékk ég frið,
þá eignaðist ég guðs ríki. Því guðs
ríki er ekki matur og drykkur,
heldur friður og fögnuður í hei-
lögum anda, segir Páll postuli við
Rómverjana. Það er guðs ríki.
-hmp
Nóg aó iðja
á himnum
Sveinbjörn Beinteinsson, alls-
herjargoði, var einn þeirra sem
spurður var út í hugmyndir sínar
um himnaríki. En Sveinbjörn
hefur aðallega verið þekktur fyrir
að halda uppi merki ásatrúar.
„Himnaríki kemur mér fyrir
sjónir eins og góð jörð, eins og
jörð getur verið þegar mennirnir
hafa ekki eyðilagt hana“, sagði
Sveinbjörn. Það gæti ekki verið
að himnaríki væri staður sem allir
kæmust á. Hann vissi samt ekki
hverjir það væru sem kæmust
þangað og hverjir kæmust þang-
að ekki en það hlyti að vera
breytilegt.
En hvað gerir fólk sér til dægra-
styttingar í himnaríki, er þetta
sælustaður?
„Já, að einhverju leyti,
eitthvað hefur fólk nú að gera
þarna, það er ekki bara að snúast
um sjálft sig. Það hlýtur að hafa
eitthvert starf“. Sveinbjörn sagð-
ist þó hvorki sjá himnaríki í ljósi
ásatrúar eða kristinnar trúar.
Hann teidi að það væri fremur
gott að vera þarna en það þyrfti
eitthvað fyrir því að hafa. Þær
lystisemdir sem maðurinn er van-
ur í jarðneska lífinu hljóti að vera
einnig til staðar í himnaríki.
„Maðurinn hlýtur samt að þrosk-
ast eitthvað við að fara í himna-
ríki“.
Sveinbjörn hefur ekki velt því
mikið fyrir sér hvernig himnaríki
gæti litið nákvæmlega út. En það
hljóti að vera eins og okkar jörð
gæti verið ef ekki væri alltaf verið
að eyðileggja hana. Menn hafi
nóg af hollum mat og góðu lofti.
En er það upprisa holdsins sem
á sér stað eða er maðurinn andi í
framhaldinu?
„Nei, hann hlýtur að vera í
holdi, í svipuðum líkama og hann
er á jörðinni. Þetta er viss fram-
þróun lífsins, að komast á þetta
stig. Það verður ekki beint um
endurholdgun að ræða. Samt
tekur maður eitthvað með sér, að
minnsta kosti lífið sjálft“, sagði
Sveinbjörn.
Hverjir eiga erfitt með að kom-
ast inn í himnaríki?
Margir menn hljóta að eiga erf-
itt með að öðlast vist á himnum,
að mati Sveinbjöms. Þá aðallega
menn sem hafa ekki náð neinum
þroska nema þá til ills. Menn sem
hafa miðað allt lífið við áð gera
eitthvað illt af sér til að hafa það
betra sjálfir. Slíkir menn eiga
ekkert erindi í himnaríki.
„Ef þetta fólk á að halda áfram
að lifa þá reikna ég með að það sé
til annar staður fyrir það. Það
getur ekki verið að allir staðir séu
jafn góðir. Heimurinn er stór og
það eru til margir staðir“.
Er himnaríki þá í nálægð við
jörðina
„Það er hlutur sem ég get ekki
gert mér grein fyrir, fjarlægðinni.
Himnaríki er heldur enginn
endapunktur. Ég vona að það sé
enginn guð til sem stjórnar þessu
öllu, að minnsta kosti ekki al-
máttugur guð. Þá væri ekkert
gaman að þessu vegna þess að þá
væri búið að setja allt í ákveðið
kerfi og maður hefði ekkert að
gera sjálfur“.
Sveinbjörn telur að maðurinn
haldi áfram ýmsu því sem hann
gerir í jarðlífinu þegar hann er
kominn til himna. „Maðurinn
vinnur og étur alveg eins og í
þessu lífi. Einhvers konar dýr
verða þarna líka en ekki endilega
sömu dýrin og hér. Ég hef ekki
trú á dómsdegi og upprisu, held-
ur að maðurinn eigi möguleika á
að fara beint til himnaríkis eftir
dauðann. Dauðinn er eins og
svefninn, visst stig af svefni.
Maður þarf alltaf að endurnýjast,
hreinsast og byggjast upp“.
Það er síðan ekkert öruggt að
maður hitti aftur á himnum það
fólk sem maður þekkti í jarðlíf-
inu, sagði Sveinbjörn. Það gæti
allt eins verið allt annað fólk á
himnum en hér.
„Vonandi verður maður ekki
of gamall þegar maður byrjar
nýtt líf í himnaríki. Á vissan hátt
man maður eftir fyrra lífi en ekki
á sama hátt og maður man eftir
stöðum á jörðinni þar sem maður
hefur verið. En það er eitthvert
minni samt sem maður-hefur
þarna. Hins vegar er ómögulegt
að sjá hvort maður hefur verið
lifandi áður en maður fæddist á
jörðinni.
Ég hef fundið sönnun fyrir því
að maðurinn haldi áfram á lífs-
brautinni, get ekki lýst því hvem-
ig en það er sönnun fyrir mér. En
það getur verið erfitt að skýra
það út fyrir öðmm sem sönnun.
Ég hef bæði fengið þessa sönnun í
vöku og svefni".
Að lokum var Sveinbjörn
spurður hvort hann héldi að mað-
urinn ætti afturkvæmt á jörðina.
„Hvort maðurinn á aftur-
hvæmt veit ég ekki um“.
-hmp
Guð er
okkar dómari
Agnes Sigurðardóttir er sókn-
arprestur á Hvanneyri. Nýtt
Helgarblað spurði hana út í
himnaríki og þá fyrst um hvað
himnaríki væri?
Það koma kannski tvær hug-
myndir um himnaríki fyrst upp í
hugann. Fyrst þessi almenna hug-
mynd um himnaríki sem stað þar
sem hinir dánu búa. Síðan þegar
maður lítur á biblíuna þá talar
Matteus guðspjallamaður um
himnaríki á meðan aðrir guð-
spjallamenn tala um guðs ríki.
Það á þó að vera það sama, þ.e.
himnaríki er guðs ríki. Guðs ríkið
er þá ástand eða ríki þar sem kon-
ungurinn er Kristur og þegnarnir
eru þeir sem trúa á hann.
Mínar hugmyndir um himna-
ríki er frá þessum tveimur sjónar-
miðum. Það er talað um líf eftir
dauðann sem tengist tali manna
um eilífa lífið sem hefst náttúr-
lega hér og nú en ekki eftir
dauðann. En það er ekkert hægt
að segja um það sem tekur við
eftir dauðann, aðeins hægt að
benda á Krist og það sem hann
segir. Kristur segir: „Ég er upp-
risan og lífið“, þannig að allt tal
um himnaríki, dómsdag, kirkj-
una og lífið og dauðann tengist
frá mínum sjónarhóli trúnni á
Krist.
Ég veit ekkert um það hvort
maðurinn fari til himnaríkis strax
eftir dauðann eða á dómsdegi.
Því tíminn hjá guði ér eins og
segir í þjóðsöngnum okkar,
„hver dagur er sem þúsund ár“,
sem er tekið upp úr Davíðssálm-
um í biblíunni. Tímaskyn okkar
mannanna er ekki endilega og ör-
ugglega það sama og guðs. Ég get
ekki vitað hvað sá tími er langur
sem líður.
Nú eru líka uppi hugmyndir
um himnaríki sem stað útval-
inna?
Alveg eins og ég sagði áðan um
að himnaríki væri það sama og
guðs ríki, þá er guðs ríkið sá stað-
ur sem hinir trúuðu tilheyra. Hins
vegar get hvorki ég né aðrir menn
dæmt um þetta. Það er ekki hægt
að mæla trú manna en hins vegar
er hægt að treysta á náð drottins
eða guðs. Það er kannski trúin að
treysta á miskun hans og náð.
Ég veit ekki heldur hvort verri
staðurinn er til. Mínar hugmynd-
ir byggja á trúnni á Krist, því sem
hann hefur sagt mér. Menn geta
öðlast himnaríkisvist í jarðlífinu,
þeir tilheyra þá guðs ríkinu. I
þessu jarðlífi verða menn að velja
og hafna og ef þeir vilja tilheyra
Kristi, tilheyra þeir guðs ríkinu
og geta treyst á náð hans.
Hefur þjóðkirkjan einhverjar
hugmyndir uppi um hvemig til-
vera mannsins er í himnaríki?
• Nei, ekki nema það sem stend-
ur t.d. t Jóhannesar guðspjalli og
Kristur segir þar. Hann segir við
lærisveinana: „Sá sem trúir á mig
mun lifa þótt hann deyi. í húsi
föður míns eru margir bústaðir“.
Kristur lítur á sig samkvæmt
þessu sem þann sem kemur til
okkar til að búa okkur stað,
undirbúa komu okkar.
Þetta er það sem kirkjan byggir
á. Hvort síðan er til vondur stað-
ur, góður staður, hvort einn mað-
ur er betri en annar, það eru
menn yfirleitt ekki færir að dæma
um. Guð er dómarinn en ekki
mennirnir. -hmp