Þjóðviljinn - 24.08.1989, Blaðsíða 5

Alþýðubandalagið á Austurlandi:
Menningarleg sólskinsreisa
Um 75 manns tóku þátt í dags-
ferð Alþýðubandalagsins á
Austurlandi um Fljótsdalshérað
sem farin var í blíðskaparveðri
snemma í júlí, og tókst sem best
varð á kosið.
Það var menningarblær á þessu
ferðalagi, úrvals leiðsögumenn,
þau Guðrún Kristinsdóttir, minj-
avörður, Helgi Hallgrímsson
náttúrufræðingur, Jón Loftsson
skógarvörður og Páll Pálsson
fræðimaður frá Aðalbóli, lögðu
sitt af mörkum til að skýra það
sem fyrir augu bar. Komið var við
á þremur kirkjustöðum og kirkj-
ur og garðar skoðaðir: Þingmúl-
akirkja, Valþjófsstaðakirkja og á
Kirkjubæ í Tungu. Allar búa þær
yfir mikilli sögu og geyma merka
gripi, sem lýst var kunnáttusam-
lega.
Þá voru skoðaðar rústir á
teimur fornum þingstöðum:
Þingmúla í Skriðdal og Þinghöfða
í Hróarstungu. Um þinghald á
þessum stöðum til forna eru litlar
ritaðar heimildir, en ummerki og
örnefni vitna um þinghaldið, sem
að líkindum voru vorþing fyrir
stór svæði á Austurlandi. Múla-
þing og Múlasýslur eru heiti sem
tengjast fyrri staðnum. Nánast
engar fornminjarannsóknir hafa
enn verið gerðar á þessum stöð-
um.

Á Þinghöfða í Hróarstungu.
Rifjað var upp í ferðinni að
efnt var til vorþinga við Þing-
höfða á síðustu öld í tengslum við
sjálfstæðisbaráttuna. Þar komu
menn saman ár hvert 1852-1860
og framhald varð á slíkum fund-
um í Þ.órsnesi við Egilsstaði 1872-
1878. Helstu forgöngumenn
þessara funda voru Guttormur
Vigfússon, alþingismaður á Arn-
heiðarstöðum (d. 1856) og Sig-
urður Gunnarsson prestur á
Desjamýri og síðar á Hallorms-
stað (d. 1878).
Skógarþáttur
og bær Graut-Atla
Gengið var í lerkilundi í landi
Mjóaness og við Atlavík undir
leiðsögn Jóns Loftssonar. Þar sáu
menn annarsvegar 20 ára lerki-
skóg vaxinn upp úr mögru mó-
lendi, þar sem nú er kominn
gróðursæll skógarbotn, hins veg-
ar 50 ára timburskóg, þar sem
enn eru eftir um 30 ár, uns upp-
skeru verður lokið og land tekið
til gróðursetningar á ný. Þessi
skoðun var tengd upplýsingum
um víðtækt skógræktarátak á
Upp-Héraði, sem nú er mikið um
rætt.
Við Atlavíkurstekk hefur nú
verið höggvinn skógur ofan af
rústum á bæjarstæði Graut-Atla
landnámsmanns. Var það gert að
tilhlutan Guðrúnar Kristinsdótt-
ur minjavarðar og víðar í ferðinni
var minnt á að skógrækt og vern-
dun fornminja ættu ekki alltaf
samleið. Því þarf að gera átak í
kortlagningu fornminja áður en
skógar breiðast út til muna frá því
sem nú er.
Það gerðist einmitt þennan
ferðadag að Sveinbjörn Rafnsson
prófessor og Páll frá Aðalbóli
hjálparhella hans flugu yfir Hró-
arstungu til að taka loftmyndir á
innrauðar filmur, en á þeim kem-
ur vel fram jarðrask og óregla í
landi. Tengist þetta úttekt á forn-
minjum á Út-Héraði, sem nú er
unnið að undir forystu Svein-
björns Rafnssonar. Páll Pálsson
kom glóðvolgur úr þessu flugi til
að lýsa fyrir okkur minjum í
Tungu, m.a. miklum garðlögum
sem þar er að finna og hlaðin
voru á jarðarmörkum, m.a. til að
halda að búfénaði.
Hús skáldsins
og Jón hrak
Á Skriðuklaustri tók á móti
„Alþjóðadeildin” í ferðinni - fjórar fiskverkunarstúlkur frá Neskaupstað, ættað-
ar frá Nýja-Sjálandi, Ástralíu og Suður-Afríku.
hópnum Þórarinn Lárusson til-
raunastjóri, en Helgi Hallgríms-
son rakti sögu staðarins fyrr og
síðar. Hann hefur gert samantekt
um það efni vegna útgáfu sem
tengist 100 ára fæðingarafmæli
Gunnars skálds Gunnarssonar á
þessu sumri.
Litið var á gamla kirkjugarð-
inn, þar sem Jón hrak kúrir í
garðshorni, ef marka má stein
með nafni hans, sem þar var sett-
ur yfir leiði 1940.
Lagarfljót sem
rauður þráður
Rauði þráðurinn í þessari ferð
var Lagarfljót, sem skartaði sínu
besta. Það stafaði í fljótið með
köflum, en um það leyti sem
Helgi Hallgrímsson ætlaði að
töfra . fram Lagarfljótsorminn,
þar sem setið var yfir kaffi við
Hrafngerðsá, kom utankul og
skrímslið gaf ekki færi á sér. Það
gerðu ekki heldur laxarnir nú
fremur en endranær, meðan við
virtum fyrir okkur laxastigann
hjá Lagarfossi. Lagarfossvirkjun
var skoðuð undir leiðsögn Gylfa
Grimssonar eftirlitsmanns og var
það síðasti áfangastaður áður en
ekið var upp austan fljóts til Eg-
ilsstaða.
Ljósm. og texti: H.G.
Jón Loftsson skýrir frá skógræktaráformum á Héraði.
Komið við á Skriðuklaustri.
Fimmtudagur 24. ágúst 1989 pJÓÐVILJINN - SIÐA 5