Þjóðviljinn - 25.08.1989, Side 16

Ole Grunbaum - gamli hippinn orðinn ráðsettur tölvuskríbent, og þó.
Tölvan útrýmir trúnni
Gamli hippinn Ole Grunbaum er orðinn “ ráðsetturiheimilisfaðir og tölvuskríbent.
Slagurinn mun í framtíðinni snúast um aðgang að upplýsingum.
Tölvanog sjónvarpið eru að breyta heiminum
Ole Grunbaum heitirdanskur
maður sem segja má að hafi
lifað tímana tvenna. Árið 1967
varð hann landsfrægur í
Danmörku sem einn helsti
talsmaður nýrrar
manngerðar, hippa eða
próvóaeins og þeirvoru
gjarnan nefndir í byrjun. Árið
1972 hvarf Ole úr sviðsljósinu
en birtist aftur um miðjan
þennan áratug í allt öðru og
óvæntu gervi - sem
umsjónarmaðurtölvupistla í
dönsku dagblaði.
Ole vakti mikla athygli á sínum
tíma fyrir kúnstug uppátæki.
Frægast er það sennilega þegar
hann hélt ræðu hjá íhalds-
mönnum í Lyngby og einn
fundarmanna missti stjórn á
skapi sínu, sagði að Ole væri ekki
sannur dani og skoraði á hann að
fara úr buxunum svo fundarmenn
mættu sannreyna hvort hann væri
ekki umskorinn. Ole varð þegar í
stað við ósk mannsins.
Næstu árin tók hann þátt í allra
handa uppákomum, svo sem að
dreifa peningaseðlum til fólks á
götum Kaupmannahafnar og
gefa lögreglumönnum gjafir.
Hann gaf út blöð sem hneyksluðu
margan góðborgarann, innbyrti
kynstrin öll af hassi og LSD og
um tíma fór hann huldu höfði
vegna þess að hann neitaði að
gegna herskyldu. Á þessum árum
gaf hann út fjórar bækur þar sem
hann boðaði kærleiksboðskap
hippanna og hvatti fólk til að ögra
umhverfi sínu.
Allt var þetta svo sem nægilegt
til að hneyksla danska góðborg-
ara. En tií að kóróna allt saman
var Ole í ofanálag sonur máls-
metandi sósíaldemókrata sem
um skeið gegndi embætti fjár-
málaráðherra.
Aö njófa sigling-
arinnar
En árið 1972 var Ole Grún-
baum orðinn þreyttur á að vera
stöðugt að ögra umhverfi sínu og
verða ávallt að hafa skoðanir á
hverju sem var. Hann fer á fund
indversks gúrús sem kennir hon-
um hugleiðslu. Næsta áratuginn
heldur Ole sig fjarri heimsins
glaumi og enginn veit hvað af
honum hefur orðið. Um miðjan
þennan áratug skýtur honum upp
á sjónarsviðið aftur þegar hann
fær til umráða fastan tölvupistil í
Jyllandsposten. Nú ritstýrir hann
vikulegum tölvupistli í Politiken.
í danska mánaðarblaðinu
PRESS birtist fyrir skemmstu
viðtal við Ole Griinbaum. Par
lýsir hann ferli sínum sem er að
mörgu leyti dæmigerður fyrir þá
sem voru í forystu hippahreyfing-
arinnar, þe. þá sem ekki urðu úti í
dópfárinu. Nú er hann orðinn
ráðsettur heimilisfaðir og trúir á
mátt tölvunnar sem hann segir að
geti frelsað mannfólkið. En hvað
var það sem olli því að hann
ákvað að hverfa úr hringiðunni á
sínum tíma?
- Ég fór að hugsa um það
hvernig mér liði sjálfum. Ég var
einn þeirra sem fjölmiðlarnir
vitnuðu stöðugt í. Hvernig gat ég
gefið mig út fyrir að vera umbóta-
maður og mannkynsfrelsari þeg-
ar ég réð ekki einu sinni við að
vera ég sjálfur og vera hamingju-
samur? Þetta er í sjálfu sér ein-
föld og auðfengin niðurstaða en
hún var ekki sérlega vinsæl í þá
daga. Fólk fór í fýlu í kringum
mig.
Ég komst semsé að því að ég
þyrfti að byrja á sjálfum mér.
Ekki vegna þess að við værum
ekki öll á sama báti. Ég hafði hins
vegar valið mér það hlutskipti að
þeytast um dekkið, fullkomlega
ruglaður, og segja öðrum hvert
bæri að sigla. Það hlaut að koma
að því að ég sæi gagnsleysið í
þessum hlaupum. í>á valdi ég
hinn kostinn sem var að setjast
niður í lúkar og njóta siglingar-
innar. Það held ég að séu grund-
vallarréttindi. Því þann sem ekki
getur notið lífsins og orðið sífellt
auðugri af því að lifa því, skortir
allan grundvöll til að hafa áhrif á
umhverfi sitt.
í raun var þjóðfélagið að flestu
leyti til fyrirmyndar í þá daga. Ég
hafði tekið þátt í að stofna sam-
býli í sveitinni þar sem við
höfðum allt til alls og þá þegar var
hið félagslega öryggisnet orðið
viðunandi. Samt var eins og
eitthvað vantaði. Mér fannst ég
verða að vera heiðarlegur við
sjálfan mig. Ég gat ekki enda-
laust kennt samfélaginu um allt
sem miður fór. Ég fann fyrir
áköfu andlegu hungri.
Við skulum ímynda okkur að
einn daginn vakni allir þeir sem
berjast fyrir betri heimi við það
að allt er fullkomið og fyrir-
myndarlandið orðið að veru-
leika. Hversu margir gætu slakað
á og notið þess? Og hversu marg-
ir myndu halda áfram að rótast
með hugann fullan af baráttu-
þreki sem engin leið væri að losna
við? Menn verða að spyrja sjálfa
sig hversu heiðarlegir þeir séu í
baráttu sinni.
Þegar ég byrjaði að hugleiða
fann ég í því aðferð til að kafa
dýpra í sjálfan mig en ég hafði
gert. Ég komst að því að það sem
mig skorti var að finna innan í
mér sjálfum - lífslöngunin og
hæfileikinn til að lifa lífinu. Að
geta bara verið til án þess að
þurfa að hafa skoðun á því. Það
vantar okkur svo sárlega. Við
líkjumst helst hungruðum rottum
sem hlaupa um og bíta hver aðra í
stað þess að leita að matnum þar
sem hann er.
Hugleiösla
og GUÐ
- En er hugleiðsla ekki partur
af trúarbrögðum? spyr blaða-
maður.
- Hún á ekkert skylt við trúar-
brögð. Hins vegar má alveg kalla
tilfinninguna sem hún veitir
trúarlega. Manni finnst maður
taka þátt í miklu undri. En hafi
maður þörf fyrir að kalla slíka
upplifun GUÐ verður hug-
leiðslan að trúarbrögðum. Það er
hættulegt, því næsta skref hlýtur
að verða að þessi nýi GUÐ fari að
segja mér fyrir verkum: Þú skalt
ekki stela, hættu að fróa þér,
osfrv.
- Eigum við þá öll að leggjast í
hugleiðslu?
- Ég veit ekki hvort hún hentar
öllum. En síðasta skrefið áður en
hún hefst er öllum nauðsynlegt:
að geta verið einn með sjálfum
sér og hugsað sínar eigin hugs-
anir. Hversu margir eru vissir um
að það sem þeir hugsa séu þeirra
eigin þankar en ekki eitthvert
samsull af öllu því sem aðrir hella
í þá? Getum við horfst í augu við
okkur sjálf og séð hvernig reynt
er að hafa áhrif á okkur? Lifi ég
mínu eigin lífi eða því sem samfé-
Iagið eða presturinn minn vill að
ég lifi?
Baráttan er ekki
inntak lífsins
Á sjöunda áratugnum áttum
við okkur draum um að sá dagur
kæmi þegar allir tækju sig saman
um að hætta þessum leikaraskap,
að fólk næmi staðar og spyrði
hvað það væri í rauninni og hvað
væri hægt að fá út úr lífinu.I stað-
inn fyrir að þjóta áfram eftir þess-
um göngum þar sem við hittumst
aldrei. Þessi draumur er eiginlega
jafnlifandi fyrir mér nú og þá.
Þetta er ekki endilega besta að-
ferðin til að breyta samfélaginu.
En hún snýst um þetta megin-
vandamál: að vera ég sjálfur.
Eftir að ég hvarf úr röðum
vinstrimanna leið ég fyrir það um
árabil að þurfa stöðugt að rétt-
læta mig fyrir vinstrisinnuðum
vinum mínum og útskýra fyrir
þeim að það sem ég væri að gera
væri alveg jafnlíklegt til að breyta
samfélaginu til hins betra. Einn
daginn fór ég svo að efast um að
það væri rétt. En ég hafði gert þá
að dómurum um líf mitt.
Ég gæti skrifað heila bók um
sektarkennd. Ég held að hug-
sjónamenn séu yfirleitt haldnir
henni. Þeir stjórnast gjarnan af
þeirri hugsun að vegna þess að
þeir séu ekki nógu heilsteyptar
manneskjur verði þeir að gera
eitthvað til að sanna að þeir séu
það samt sem áður. Út úr slíkum
hugmyndum er ekki von á neinu
góðu. Flestum þeirra sem eru
drepnir nú á dögum er fórnað í
nafni hins góða málstaðar. Nú
eru ekki lengur við lýði kóngar
sem fara í stríð og landvinninga út
úr leiðindum. Nú á tímum eru
það þessir trúlausu hundar frá
Irak sem hafa svívirt helgidóm-
inn, nú eða bölvaðir kommarnir
eða fasistarnir...
Ég get kannski sannfært sjálfan
mig um að ég geri einhverjum
greiða með því að vera í fýlu út af
því að kóngurinn sé vondur og
óréttlátur. En sennilegast er að
það sé ein stór ímyndun. Með
þessu er ég ekki að segja að það
sé rangt að berjast gegn vondum
kóngum. Það er hins vegar sjálfs-
blekking að halda að maður geti
gert slíka baráttu að inntaki lífs-
ins.
Hipparnir
og einkatölvan
Eins og áður er nefnt ritstýrir
Ole Grúnbaum pistli um tölvu-
mál í Politiken. Hvers vegna tölv-
ur?
- Þeir sem fundu upp einka-
tölvuna voru gamlir flipparar frá
Berkley háskólanum í San Fran-
cisco og það gerðist um miðjan
áttunda áratuginn. Það byrjaði
með því að þeir fundu upp kerfi
til að komast ókeypis inn á síma-
kerfið og hringja hvert á land sem
var. Þeir hringdu meðal annars í
Nixon og páfann og stríddu þeim.
Árið 1977 - fimm árum á undan
IBM - sóttu þeir um lán til að
setja fyrstu einkatölvuna á mark-
að.
Nokkrir úr þessum hópi stofn-
uðu alþýðlega tölvuhreyfingu
sem deildi skrifstofu með um-
hverfisverndarhreyfingunni í San
Francisco. Hugmyndin með tölv-
uhreyfingunni var sú að berjast
fyrir aðgangi almennings og fé-
lagasamtaka að því gífurlega
upplýsingamagni sem stöðugt
hrúgast upp í samfélaginu.
Mennt er máttur, eins og þar
stendur, og markmiðið var að
skapa opið samfélag. Áður voru
16 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 25. ágúst 1989