Þjóðviljinn - 25.08.1989, Qupperneq 25

ÞORFINNUR
ÓMARSSON
Woody Allen er án nokkurs
vafa einhver virtasti kvik-
myndagerðarmaður Banda-
ríkjanna í dag. Hann hefur
unnið sér þessa virðingu fyrst
og fremst með því að gera
„vitsmunalegar gamanmynd-
ir“, vel skrifaðar og tilfinning-
aríkar myndir sem fjalla um
vandamál fólks á hnyttinn og
umfram allt heiðarlegan hátt.
Flestir eru sammála um ágæti
þessara kvikmynda en Woo-
dy Allen hefur átt sín misjöfnu
skeið sem kvikmyndaleik-
stjóri. í haust munum við eiga
þess kost að sjá tvær nýjustu
kvikmyndir hans, Another
Woman og New York Stories,
en þá síðartöldu gerði Allen
ásamt tveimur ekki minni sþá-
mönnum vestan hafs; Francis
Copþola og Martin Scorsese.
Þegar talað er um að Allen
njóti virðingar fyrir verk sín er
ekki hægt að segja að hann hafi
notið hennar á sínum fyrstu árum
sem kvikmyndaleikstjóri. Á
sjötta áratugnum og fyrri hluta
þess sjöunda var hann álitinn
meiri skrípakall en gáfumenni og
teljast hans fyrstu kvikmyndir,
Take the Money and Run, Ban-
anas, Everything You Always
Wanted to Know About Sex but
Were Afraid to Ask, Sleeper og
Love and Death varla í hópi hans
bestu kvikmynda.
Árið 1977 gerði Allen svo kvik-
mynd sem olli straumhvörfum í
lífi hans. Annie Hall sýndi okkur
nýjan Allen og gerði hann nokk-
urt grín að lífi nútímamannsins í
New York, borginni sem Allen
elskar og hefur notað óspart í
kvikmyndum sínum. Myndin
byggðist aðallega á stórkost-
legum samtölum á milli Allens og
Diane Keaton en Marshall Brick-
man og Allen unnu Óskarinn
fyrir handrit sitt að myndinni. Á
sama vettvangi var myndin sjálf
einnig valin best meðal jafningja,
Allen var valinn besti leikstjórinn
og Keaton besta leikkonan.
Woody Allen hafði lagt heim-
inn að fótum sér og skyndilega
voru spekingar með gleraugu
orðnir kyntákn. Pað hljómar því
Svfinn Sven Nykvist er kvikmyndatökumaður Allens um þessar mundir.
Annar Allen
sem íronía að Allen sagðist alls
ekki kæra sig um frægð og frama
og honum bauð við þeirri tilhugs-
un að hann ætti sér eldheita aðdá-
endur. En eftir þetta hafa flestar
hans kvikmyndir þótt meðal
þeirra bestu sem koma frá
Bandaríkjunum og eru þar
fremstar Manhattan, Zelig, The
Purple Rose of Cairo og Hannah
and Her Sisters. Hinar (Interiors,
Stardust Memories, A Mid-
summer Night‘s Sex Comedy,
Broadway Danny Rose, Radio
Days og September) hafa
reyndar allar haft eitthvað til síns
ágætis og eru að margra mati al-
veg jafn góðar og þær fyrr töldu.
Á þessum rúma áratug hefur
Allen stöku sinnum tekið sig
mjög alvarlega og aðdáun hans á
Ingmar Bergman leynir sér ekki.
Strax eftir Annie Hall vildi hann
gera alvarlega mynd, enda líkaði
honum ekki stjörnudýrkunin, og
útkoman varð kvikmyndin Inter-
iors. Allen Iék ekki í myndinni
sem þá var nýlunda og því ekki að
ástæðulausu að þetta hliðarspor
minnti á kvikmynd Chaplins frá
1923, A Woman of Paris. En Int-
eriors var umfram allt gerð með
mikilli virðingu fyrir Bergman,
efniviðurinn sóttur í Viskningar
och rop, og vildi Allen alls ekki
að áhorfendur tækju myndinni
sem gamanmynd.
Manhattan var síðan öllu líkari
Annie Hall en árið 1980 gerði
Allen Stardust Memories sem
hvorki var tekið vel af
gagnrýnendum né áhorfendum.
Með myndinni vildi hann undir-
strika hvílíkt böl það er að vera
frægur listamaður og er kvik-
myndin að mörgu leyti ekki ólík
meistaraverki Felhnis, 8 1/2.
Framhaldið þekkja flestir, All-
en gerði gæðakvikmyndir sem
náðu hámarki einsog áður sagði
með Zelig, Purple Rose of Cairo
og Hannah and Her Sisters. í
þeirri síðasttöldu þótti Allen ná
að sameina gaman og alvöru á
snilldarlegan hátt, nokkuð sem
mjög fáum er mögulegt.
Þegar Allen gerði síðan annan
óð sinn til Bergmans, kvikmynd-
ina September, urðu nær allir
fyrir vonbrigðum. Bæði þeir sem
vildu hinn fyndna Allen og líka
hinir sem hrifust af Interiors á
sínum tíma. Það ætti að vera
þeim síðartöldu ánægjuefni að
nýjasta afsprengi Allens, Anot-
her Woman, ber vott um að hann
hafi náð mun betri tökum á gerð
alvarlegra og tilfinningaríkra
kvikmynda. Sem endranær not-
ast Allen eingöngu við úrvals-
leikara og má þar nefna Gene
Hackman, Gena Rowlands, Ian
Holm og Mia Farrow, en sjálfur
leikur hann ekki í myndinni.
Another Woman er greinilega
óður til tveggja meistaraverka
Bergmans, Smultronstllet og
Persona, og virðist sem Allen
hafi metnað til að gera alvarlega
kvikmynd svo vel fari. Samt eru
ekki allir gagnrýnendur sammála
um hversu vel Allen tekst upp
með Another Woman. Sérstak-
lega finnst aðdáendum gaman-
mynda Allens lítið til myndarinn-
ar koma og sagði einhver að til-
raunir hans til gera alvarlega
kvikmynd væru hreinn og klár
masókismi. Allen væri einfald-
lega fyndinn maður og væri ekk-
ert við því að gera.
Þeir sem eru sammála þessum
skoðunum verða væntanlega
ánægðari með framlag Allens til
New York Stories, en hana gerir
hann ásamt Coppola og Scorsese.
Regnboginn
The Bear ★★★
(Björninn)
Annaud kemur vissulega nokkuð é óvart
með þessum óði sínum til náttúrunnar en
það verður ekki frá honum tekið að myndin
er listavel gerð. Falleg og rómantísk mynd
og góð skemmtun fyrir alla fjölskylduna,
sórstaklega þá sem unna ósþilltu náttúru-
Iffi. Aðalleikararnir fara á kostuml
Warlock 0
Afskaplega lélegt, ósmekklegt og
ómerkilegt. Óvíst hvort verið er að stæla
Highlander eða The Terminator enda
skiptir það engu máli.
Quest for Fire ★★★
(Leitin að eldinum)
Annaud á heiður skilinn fyrir þessa
söguskoðun sína á fmmmanninum. Ekki
endilega allt satt og rétt en mjög skemmti-
leg sjónarmið viðmð.
A Cry In the Dark ★★★★
(Móölr fyrlr réttl)
Mynd um fómarlömb náttúmnnar og
jafnvel enn frekar fórnarlömb mannlegs
samfélags þegar það tekur á sig hina
grimmustu mynd. Schepisi teflir fram
náttúmnni gegn almenningi og fjölmiðlum
þannig að úr verður einhver áhrifamesta
kvikmynd sinnar tegundar I langan tlma.
Mynd sem allir hafa gott af að sjá.
Konur á barmi taugaáfalls ★★★
Frískur, fyndinn og skemmtilegur farsi
frá Spáni. Kvikmyndataka og leikur skapa
skemmtilega taugaveiklaö andmmsloft og
undirstrika þannig titil myndarinnar. Kon-
urnar ættu bæði að höfða til þeirra sém
leita eftir einfaldri afþreyingu og hinna sem
langar að sjá vel heppnaða kvikmynda-
gerð.
Dlrty Rotten Scoundrels ★★
(Svlkahrappar)
Oft smellin og fyndin mynd um tvo forh-
erta svikahrappa og samskipti þeirra við
kvenkynið. Oulltið gamaldags húmor sem
byggir talsvert á brokkgengrí frammistööu
aðalleikaranna. Hverjum öðmrn en Steve
Martin myndi leyfast að ofleika svona líka
rosalega án þess að það komi að sök, en
Mihcael Caine er sem fyrr bara I vinnunni.
Babette s gœstebud ★★★★
(Gestaboö Babettu)
Þessi gómsæta mynd Gabriels Aksels
er uppgjör bókstafstrúarmanna við
freistinguna og syndina. Stórgóð persónu-
sköpun og veislan í lokin er ógleymanleg.
Laugarásbíó
The ‘Burbs ★★
(Geggjaöir grannar)
Ekkert sérstök mynd I neinu tilliti en
leikaramir bjarga henni fyrir horn. Tom
Hanks slær ekki feilpúst frekar en fyrri dag-
inn I þessari athugun sinni og fleiri á væg-
ast sagt ófrýnilegum nágrönnum.
Fletch Llves ★★
(Fletch llflr)
Mynd fyrir aðdáendur Chevy Chase en
þeir sem ekki líkar kappinn ættu að sitja
heima. Fletch er á köflum mjög fyndin en
sum atriðin em gjörsamlega mislukkuð.
Fyrri myndin var betri.
Bfóhöllin
Lethal Weapon II ★★
(Tvelr á toppnum 2)
Gibson og Glover em gott gengi og
Pesci skemmtilega óþolandi en þvl miður
er myndin yfirkeyrð af ófmmlegum byssu-
bardögum og hvimleiðum hrottaskap. Ekk-
ert er þó verra en steingeldur söguþráður-
inn sem allir hafa séð aður.
Llcence to Kill ★★★
(Leyflö afturkallað)
Ein besta Bond-myndin í langan tíma.
Dalton er 007 holdi klæddur og spannar allt
frá hörkutóli til sjentilmanns. Broccoli hefur
hrist, en ekki hrært, upp f Bond-lmyndinni
með góðum árangri.
The Gods Must Be Crazy II ★
(Guðlrnlr hljóta að vera geggjaðlr
2)
Ágæti fyrri myndarinnar var einkum
snjallri og fmmlegri hugmynd að þakka. Því
er ekki fyrir að fara hér heldur er, einsog
alltof oft, reynt að notfæra sér vinsældir
fyrri myndarinnar til að gera aðra eins. Á
sér sfnar góðu hliðar en þær hverfa fyrir
hinum verri.
Her Allbi ★★
(Með allt í lagi)
Hreint ágætis skemmtun þarsem-
klaufinn Tom Selleck Ifkir eftir Cary Grant
hér á ámm áður. Vel er fléttað á mitli hinnar
raunvemlegu sögu og skáldskapar rithöf-
undarins en atriðin með Rúmenum og þar
með talið lokaatriðið heldur hugmynda-
snauð.
A Flsh Called Wanda ★★★
(Fiskurinn Wanda)
Nánast fullkomin gamanmynd. Hárffnn
húmor í skotheldu handriti og gamlinginn
Crichton stýrir af mikilli fimi. Erfitt að gera
upp á milli aðalleikaranna sem em hver
öðmm betri. Betri skemmtun er vandfund-
in.
Bíóborgin
Lethal Weapon II ★★
(Tvelr á toppnum 2)
Gibson og Glover em gott gengi og
Pesci skemmtilega óþolartdi en þvi miður
er myndin yfirkeyrð af ófmmlegum byssu-
bardögum og hvimleiðum hrottaskap. Ekk-
ert er þó verra en steingeldur söguþráður-
inn sem allir hafa séð áður.
Forever Friends ★★
(Alltaf vlnlr)
Um margt ágæt lýsing á langvarandi vin-
áttu tveggja ólfkra kvenna. Ágætlega
leikin, sórstaklega er Midler hrifandi I einni
buddy-myndinni enn. Myndin reynir hins-
vegar að segja alltof mikið, einsog dæmi-
gerð væmin mfní-sería, og veldur ekki
þessum mikla söguþræði.
Dangerous Liaisons ★★★
(Hættuleg sambönd)
Þmngin, en jafnframt hrffandi tragi-
kómedía þar sem allir em táldregnir. Frá-
bær leikur ber myndina uppi, sérstaklega
Malkovich og Close sem hástéttarpakkið
sjálfselska. Mynd fyrir rómantfkera en
endirinn er f hróplegu ósamræmi við þjóð-
félagsástandið á þessum tfma.
Saga Allens kallast Oedipus
Wrecks og minnir meira á gam-
anið í Annie Hall, Manhattan og
Hannah and Her Sisters. Allen
leikur þar aðalhlutverkið (gyðing
í New York, nema hvað?) á móti
ektakvinnu sinni, Miu Farrow.
En eitt af því sem einkennir
kvikmyndir Allens öðru fremur,
burt séð frá því hvort þær eru
fyndnar eður ei, er tilfinning hans
fyrir New York og hvemig hann
notar borgina í kvikmyndum sín-
um. Nær allar hans kvikmyndir
hafa verið gerðar í Stóra eplinu
og innihalda einhverjar eftir-
minnilegustu senur úr þeirri borg
sem um getur í kvikmyndum.
Allen segir að honum líði hvergi
betur en á Manhattan og það
sama má segja um persónur hans.
Alvy Singer sagði td. í Annie
Hall: „Landsbyggðin gerir mig
taugaóstyrkan“, og í kvikmynd-
um AUens, ólíkt hefðbundnum
bandarískum kvikmyndum, fer
allt úrskeiðis úti á landi en kemst í
rétt horf í stórborginni.
Um langt skeið var Gordon
Willis á bak við tökuvélar Allens
og síðan Carlo di Palma, en nú
hefur sjálfur meistari meistar-
anna, Sven Nykvist, tekið við
stjóminni. Nykvist vann með
Bergman lungan úr ferli hans við
mjög góðan orðstír og í fyrra film-
aði hann Óbærilegan léttleika
tilvemnnar á ógleymaniegan
hátt.
Bæði Another Woman og Oe-
dipus Wrecks hafa því að geyma
yndislegar senur úr New York,
borg Woodys Allens. Hann hefur
gætt hana lífi í kvikmyndum sín-
um og hún hefur gætt Allen lífi,
rétt einsog notkun Fellinis á Rim-
ini, De Sica á Napolí og René
Clair á París. Spumingin er bara
hvort áhorfendur ætli aldrei að
viðurkenna Allen sem alvarlegan
listamann eða á hann að halda sig
við það sem honum hefur hingað
til gengið best með, „vitsmuna-
legar gamanmyndir“? Eitt sinn
þegar Allen var spurður af hverju
hann gerði alvarlegar kvikmyndir
inn á milli, sagði hann: „Þótt
manni þyki kjöt betra en fiskur,
er eðlilegt að maður borði stöku
sinnum fisk“.
Rain Man ★★★
(Regnmaðurlnn)
Regnmannsins verður minnst fyrir ein-
stakan leik Hoffmanns f hlutverki einhverfa
ofvitans fremur en sem góðrar kvikmynd-
ar. Óskar fyrir handrit og leikstjóm fremur
vafasamur og Barry Levinson hefur áður
stýrt betur.
Háskólabfó
Physlcal Evldence ★★
(Vltnl verjandans)
Morðsaga, réttarhöld, rómantfk og has-
ar, allt f sömu myndinni en ekkert ris þó
uppúr meðalmennskunni. Hin glæsilega
Theresa Russell passar illa f hlutverk lög-
fræðingsins og Burt Reynolds er einsog
venjulega. Útkoman þó alls ekki alvond.
Stjömubfó
Magnús ★★★
Lang besta kvikmynd Þráins til þessa og
jafnframt í hópi betri kvikmynda sem gerð-
ar hafa verið hér á landi. Þráinn hefur náð
auknum þroska sem listamaður og byggir
mynd sína vel upp til að byrja með en ým-
issa brotalama fer að gæta þegar leysa á
úr vandamálum höfuðpersóna. Oft yndis-
legur gálgahúmor og Magnús er
sannkölluð skemmtimynd fyrir alla aldurs-
hópa.
Baron Munchhausen ★★★
(Ævlntýrl Múnchhausens)
Ævintýri barónsins af Munchhausen
eftir lygEisögum R. E. Raspe gætu varia
fengið betri meðferð en hjá fymjm Monty
Python fólkinu undir stjóm Teny Gilliam.
Sannkölluð fantasfa sem allir geta haft
gaman af, jafnt ungviðið sem kvikmynda-
frfkin. Svona eiga ævintýri að vera.
Föstudagur 25. ágúst 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 25