Þjóðviljinn - 01.09.1989, Blaðsíða 12

Sænska Ijóö- og leikskáldið
Lars Forssell vareinn aftíu
meðlimum Sænsku
akademíunnar sem voru í
heimsókn hér á landi í fyrri
viku. Forssell vakti fyrst
athygli í Svíþjóð sem
höfundur texta við ýmis þekkt
dægurlög en þegarfyrsta
Ijóðasafn hans kom út í byrjun
sjötta áratugarins (1952) var
hann þegar í stað stimplaður
sem dæmigert skáld þeirra
ára. Um fjórum árum seinna
var fyrsta leikrit hans frumsýnt
og síðan hefur hann sinnt
leikritun og Ijóðagerðjöfnum
höndum, unniðsem
blaðamaður og við þýðingar,
auk þess sem
slagarahöfundurinn hefur
aldrei verið langt undan.
Forssell varð meðlimur
Akademíunnar árið 1971, þá
43 ára, og þótti óskaplega
ungursem meðlimursvo
virðulegrar samkundu.
- Þetta vakti athygli, segir
hann. - Nú er ekki hægt að segja
að rúmlega fertugt sé mjög ungt,
en miðað við meðalaldur í Aka-
demíunni var ég unglingur. Þetta
var bæði gaman og gagnlegt fyrir
mig því þama kynntist ég fjölda
gamalla og frægra rithöfunda,
sem ég hafði aldrei haft tækifæri
til að hitta. Þarna vom til dæmis
menn eins og Lagerquist og aðrar
goðsögur sem ég hafði aldrei
áður komist í návígi við.
Hafði það einhver áhrif á þinn
feril sem Ijóð- og leikskáld að
verða meðiimur Akademíunnar?
- Nei, það hafði það ekki. Ég
hef alltaf verið róttækur og mitt
pólitíska viðhorf breyttist ekkert,
nema ég hafi orðið enn róttækari
með ámnum. Maður er auðvitað
svoh'tið hégómlegur og í byrjun
var ég bæði glaður og upp með
mér yfir að hafa orðið fyrir val-
inu, en hégómleikinn hvarf fljót-
lega því þetta er hörkuvinna og
mikið álag.
- Þetta breytti engu um minn
fjárhag því við fáum ekki laun
fýrir að eiga sæti í Akademíunni.
Heiðurinn er látinn nægja. Og ég
hef ekki orðið var við það á þess-
um sautján ámm að ég hafi orðið
neitt þekktari sem höfundur við
þetta, ef fólk á götunni kannast
við mig er það sem slagara-
höfund. Ég hef gert fjölda texta,
mest við frönsk dægurlög, en var
reyndar nýlega að ganga frá
sænskum textum við argentín-
skan tangó fyrir plötu sem ég geri
með Sven Bertil Taube, syni
Everts Taube vísnasöngvara.
- Annars hef ég skrifað leikrit
og ljóð til skiptis, svo kannski er
fólk líka farið að þekkja mig sem
ljóðskáld. En ég hef unnið sem
blaðamaður, fengist við þýðingar
og fleira til þess að hafa í mig og á.
Er það ekki þannig á fslandi líka
að rithöfundar verði að lifa af ein-
hverju öðm en ritstörfunum? -
Ég held að maður verði að sætta
sig við það, - nú, eða gifta sig til
fjár, það er líka möguleiki.
- Það sem þetta hafði fyrst og
fremst að segja fyrir mig var að
þarna fór ég að umgangast fjölda
fólks, sem ég hefði annars ekki
komist í kynni við. Það em ekki
bara rithöfundar í Akademíunni
heldur líka sagnfræðingar, lög-
fræðingar og málfræðingar, svo
einhver dæmi séu nefnd. Við hitt-
umst á hverjum fimmtudegi vor
og haust, auk þess sem við höld-
um jóla- og sumarfundi og það
segir sig sjálft að með því að við
hittumst svona oft takast náin
kynni á milli stétta sem að öllu
jöfnu hafa ekki mikið hvor með
aðra að gera.
- Við þurfum að lesa óskap-
lega mikið og sjá um að dreifa
óteljandi styrkjum, ekki bara
Nóbelnum heldur fjölda annarra
styrkja, sem Akademíunni hefur
verið falið að úthluta í gegnum
tíðina. Þetta em gjafir, styrkir og
sjóðir sem hinir og aðrir hafa fal-
ið Akademíunni á þessum tvö-
hundmð ámm, sem hún hefur
starfað, - þessa peninga verðum
við að sjá um og úthluta. Við veit-
um verðlaun og styrki upp á milj-
ónir á hverju ári og stöndum þar
að auki í alls kyns fjármálavafstri.
Það fara einn og hálfur til tveir
tímar á viku í að taka ákvarðanir
um fjármál. Þar að auki gefum
við út sænska orðabók, sem er að
vísu löngu komin í sérstaka
nefnd, en þessari orðabók höfum
við yfimmsjón með og þurfum að
sjá um að reka.
Erfitt að leggja
Akademíuna
niður
Nú hefur þú þegar verið með-
iimur Akademíunnar í sautján ár
og getur búist við að sitja þar
næstu þrjátíu eða fjörutíu árin.
Hvernig leggst það í þig?
- Ja, ég hef þá alltaf einhvern
stað að fara á þegar ég er orðinn
gamall og veit ekki lengur hvað
ég á við tímann að gera. Það hef-
ur reyndar verið rætt um að það
ætti að breyta reglunum þannig
að menn yrðu heiðursmeðlimir
eftir sjötugt og yngri menn valdir
inn í þeirra stað, en ég held að þá
myndi þessi sjarmi sem er yfir
Akademíunni hverfa að ein-
hverju leyti. Ég hafði sjálfur
mikla ánægju af því að um-
gangast þá gömlu á sínum tíma,
svo ég er ekki mikið fyrir að
breyta þessu.
- Eins hafa verið uppi hug-
myndir um að leggja Akademí-
una niður og það er vel hugsan-
legt að hún verði alls ekki 300
ára, en það verður mjög erfitt;
lögfræðidæmi af stærri gráðunni
vegna allra þessara sjóða sem
okkur hefur verið falið að hafa
yfirumsjón með. Ef Akademían
verður lögð niður hanga þeir allir
í lausu lofti. Það sama gildir um
Nóbelsverðlaunin í bók-
menntum.
- Mörgum finnst fáránlegt til
þess að hugsa að átján Svíar
standi í því að dæma heimsbók-
menntirnar og vilja að Nóbelinn
veiti alþjóðleg nefnd átján
gagnrýnenda skipuð á svipaðan
hátt og sú sem veitir Gullbjörn-
inn í Beriín. En ég veit ekki hvort
það væri neitt betri tilhögun. Ég
veit að þeir sem veita Gullbjörn-
inn eiga í mestu erfiðleikum
vegna þrýstings frá framleiðend-
um, allir vilja ota sínum tota og
það er ekki óalgengt að meðlim-
um nefndarinnar sé boðið til
þriggja stórra máltíða á dag til að
vekja athygli þeirra á jafn mörg-
um nýjum myndum.
- Við hjá Sænsku akademí-
unni höfum hins vegar nógan
tíma, við þurfum ekki að velja á
milli þess sem verið er að gefa út í
það og það skiptið, heldur getum
við fylgst með verkum höfundar
yfir lengri tíma. Það verður oft
heljarmikill hávaði yfir einu og
einu verki sem er nýkomið út og
það er oft betra að bíða þar til
stormurinn er genginn yfir. Oft er
það svo að bók sem vekur mikla
athygli þegar hún er gefin út þyk-
ir ekkert sérstök nokkrum árum
seinna, en önnur, sem ekki vakti
eins mikla athygli eða týndist í
látunum, reynist vera mun meira
virði en talið var.
- Það er út af fyrir sig gott að
sænskan er útkjálkamál og talað
af fáum, því þannig fáum við
meiri skilning á vanda höfunda
sem skrifa á málum sem hafa litla
útbreiðslu. Ég get tekið Halldór
Laxness og Singer sem dæmi.
Eins þýðir þessi starfsemi okkar
að mjög mikið af erlendum bók-
menntum er þýtt á sænsku.
Það hefur verið sagt að þið far-
ið meira eftir pólitískri sannfær-
ingu manna en bókmenntahæfi-
leikum þeirra. Hvað finnst þér
um þá staðhæfingu?
- Það verður alltaf einhver til
þess að kveða upp úr með það að
þetta sé bara pólitík þegar verð-
laun eins og Nóbelsverðlaunin
eru veitt. Það er að vísu ekki hægt
að útiloka það að skoðanir ein-
hvers í nefndinni taki mið af pó-
litík, en ég veit ekki til þess að við
höfum nokkurn tíma látið pólit-
íska afstöðu höfunda ráða því
hvort þeir fengju verðlaunin eða
ekki. Reyndar held ég að væri
höfundur nazisti eða fasisti
myndi enginn okkar mæla með
Lars Forssell: Reynum í það
minnsta að gera okkar besta.
Mynd - Kristinn.
12 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ