Þjóðviljinn - 01.09.1989, Blaðsíða 19
HEI XtARMENNTNGIN
Þar sem ímyndunaraflið ræöur ríkjum
Elías B. Halldórsson: I abstraktmálverkinu er eins og fyrirmyndin sé
sótt út fyrir endamörk heimsins
Elías B. Halldórsson: Þar sem orðin þrýtur tekur myndlistin við. Mynd - Jim Smart.
- Þetta eru fimmtiu olíumál-
verk, máluð á tveimur undanförn-
um árum að mestu leyti, þó kann-
ski mest á þessu ári, segir Elías
B. Halldórsson listmálari, sem
opnar sýningu í kjallara Norræna
hússins á morgun kl. 14.
Er þetta eitthvað í áttina að því
sem þú varst með þegar þú sýndir
síðast?
- Þetta er örugglega ekki það
sama. Geri maður alltaf sama
hlutinn staðnar maður. Verður
eins og kópía af sjálfum sér.
- Ég mála mjög margvíslega. í
þetta sinn sýni ég eingöngu ab-
strakt málverk, en ég mála líka
fígúratívar myndir; landslag og
fólk, og sýni þetta yfirleitt svona í
bland. Menn hafa gert grín að
mér og sagt að ég ætti að mála
undir tveimur nöfnum, en það
ætti ekki að skipta máli hver að-
ferðin er ef sama sálin skín út úr
myndunum.
- Ég hef kannski ekki svo
mikið um þessar myndir að segja,
því það sem ég vildi sagt hafa
mála ég. Fyrir nokkrum árum var
maður alltaf uppfullur af því sem
þyrfti að segja um málverkin en
nú er þetta öðruvísi. Ég er eigin-
lega hættur að tala. Maður er
alltaf einn að mála, hittir ekki
fólk svo vikum og mánuðum
skiptir og týnir þessu hreinlega
niður. Málverkin eru mín orð. En
ég get þó sagt það að mér finnst
mynd því aðeins góð að hún lýsi
sálarástandi þess sem málar
hana, að maðurinn komi sjálfur
fram í málverkinu.
- Ég mála mikið út frá því sem
býr í undirmeðvitundinni og er
alls ekki ljóst hvemig málverkið
verður þegar ég byrja á því þótt
ég hugsi það kannski í stórum
dráttum. Eftir að ég er byrjaður
leiðir svo eitt af öðm og útkoman
er kannski allt önnur en ég bjóst
við. Þegar ég mála abstrakt sæki
ég mínar stemmningar mikið til
landsins, en í fígúratívu málverk-
unum styðst ég auðvitað við ein-
hvers konar fyrirmynd, gjarnan
úr landslagi. En ab-
straktmálverkin eru líka á ein-
hvem hátt landslagsupplifanir
þótt oft sjái maður ekki samheng-
ið fyrr en eftir á. Þess vegna er
mikilvægt að hlaða sig upp á með-
an maður er móttækilegur og
sjúga til sín kraft úr landinu.
- Ég lít svo á að listin yfirleitt,
sama hvaða listgrein það er, sé
algerlega nauðsynleg orka í
mannlífinu. Ég er sannfærður um
það að væri allri list kippt úr
mannlífinu yrði engin manneskja
eftir í heiminum eftir fimmtíu ár.
Það verða allir búnir að drepa
hver annan. Listin er hugarflugið
og ímyndunaraflið og þótt hún
geti kannski ekki komið í veg
fyrir voðaverk vísar hún mönnum
oft leið út af illum brautum. En til
að geta notið hennar verða menn
að losa sig við fordómana. - Þótt
það sé kannski fáránlegt að segja
svona, því engir hafa meiri for-
dóma en listamenn... hver
gagnvart öðrum.
- En það má segja um listir al-
mennt að þær dýpki tilfinning-
arnar svo menn skilji betur hrær-
ingar eins og sorg og gleði, og
ekki eingöngu þær, heldur allar
þessar tilfinningar sem máli
skipta í lífinu.
- Listgreinar lúta allar sínum
lögmálum, sem verður að taka
tillit til. í abstraktmálverkinu
gilda sömu lögmál og í þeim fíg-
úratífu hvað varðar litasamband
og myndbyggingu, en það fígúr-
atíva styðst oftast við eitthvað í
umhverfinu á meðan abstraktið
er meira eins og fyrirmyndin sé
sótt út fyrir endamörk heimsins.
Eins og eitthvað sem maður getur
aldrei þekkt. Abstraktmálverkið
veitir líka meira frelsi því það er
ekki bundið af neinni fyrirmynd
heldur er það ímyndunaraflið
sjálft sem ræður ríkjum. Það er
oft mikill skyldleiki á milli ab-
straktmálverks og nútímaljóðs og
tónlistar, þar er það þessi frjálsa
hugsun sem ræður.
— Þótt er ekki hægt að segja að
sköpunin sé algerlega frjáls því
þó hugarflugið sé lausbeislaðra
getur abstaktmálverkið verið al-
veg jafn strangt við mann og
önnur form. Það lýtur alltaf ein-
hverjum lögmálum, þótt maður
búi þau til sjálfur. En þar er ég
kominn út í það sem ekki er hægt
að segja með orðum, en þar sem
þau þrýtur tekur myndlistin við.
Sýning Elíasar stendur til 17.
september og er opin daglega kl.
14-19. LG
Skil Ijóss og skugga
Nanna Bisp Buchert: I mínum myndum er aðeins það sem myndavélaraugað nemur
Nanna Bisp Biichert Ijósmynd-
ari opnar sýningu í anddyri Nor-
ræna hússins á morgun kl. 14.
Nanna fæddist í Kaupmanna-
höfn, var um skeið búsett í
Reykjavík og lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum f Reykjavík
árið 1957. Hún stundaði nám í
fornleifafræði við Kaupmanna-
hafnarháskóla og hefur allar göt-
ur síðan verið búsett í Danmörku.
Nanna sneri sér að ljósmyndun
í byrjun áttunda áratugarins og
hefur einkum tekið myndir fyrir
tímarit, en hefur þó frá upphafi
líka tekið myndir þar sem per-
sónuleg og listræn sjónarmið sitja
í fyrirrúmi, eða eins og hún skrif-
ar í sýningarskrá: „Á ferðalögum
tek ég samskonar myndir og allir
aðrir ferðalangar til minningar
um ferðina, og einnig frétta-
myndir, en það er oftast þeirra
vegna sem ferðin er farin.
Fullkomlega sátt við tilveruna
verð ég þó ekki nema ég nái einn-
ig lítilli myndaröð af einhverju
handa sjálfri mér...“
- Ég er með fjórar myndaraðir á
sýningunni, allt myndir, sem ég
hef ekki sýnt áður hér á landi,
segir hún. Elstar þeirra eru
myndirnar Unglingsár, þær tók
ég bara með til að sýna að ég er
ekki hrædd við að mynda fólk.
- Sú næsta, Essóblues, er tekin
við olíugeymana í Hafnarfirði
fyrir nokkrum árum. Þetta er lok-
að svæði en mér var hleypt inn til
að taka myndir þótt karlarnir hafi
öruggiega haldið að ég ætlaði að
taka yfirlitsmyndir af Hafnar-
fjarðarhöfn í stað þess að ganga
um og taka myndir af því hvernig
geymamir vörpuðu skuggum
hver á annan.
- Margir halda að ég hafi feng-
ið fram þessi áhrif af skilum ljóss
og skugga í myndimar með því að
setja margar filmur hverja ofan í
aðra, en slíkt geri ég ekki. Það
skemmtilega við þessar myndir er
einmitt að fyrirmyndin var svona.
Ég krakka aldrei í myndirnar
eftir á til að fá fram einhver sér-
stök áhrif, í mínum myndum er
aðeins það sem myndavélar-
augað nemur hverju sinni.
- Þriðja myndaröðin er tekin á
Hornströndum alveg eins og
sjálfsmyndin, sem stendur utan
myndaraða. Ég tók mikið af
myndum í fjöranni í Aðalvík þeg-
ar það var nýfjarað út, bæði af því
sem sjórinn skildi eftir og eins af
farvegum sem hann myndaði í
sandinn. Útkoman er grafísk, en
það er einfaldlega vegna þess að
svona lítur sandurinn út þegar
hann er myndaður á þennan hátt.
- Nýjasta myndaröðin er Spor
í sandi, það sem maður skilur
eftir sig eða það sem liggur eftir í
sandinum eins og til dæmis
fjöður, brotin skel eða hauskúpa
af fugli. Þar beiti ég tækni sem er
alveg ný fyrir mér, ég tók mynd-
irnar á litskyggnur og lét fyrst
gera þær á pappír, en þá var út-
koman ekkert sérstök. Gallinn
við litmyndir er að það er ekkert
nýtt í beim þegar maður sér
myndina. Maður ræður ekki eins
mikið yfir litmyndinni og þeirri
svarthvítu. Litmyndin verður ná-
kvæm kópía af raunveraleikan-
um og ekkert út yfir það.
- Það var ekki fyrr en ég komst
í lazerprentara að ég varð sátt við
þessar myndir. Allt í einu urðu
hverju sinni
Nanna Bisp Buchert: Maður
ræður ekki eins yfir litmyndinni
og þeirri svarthvítu.
Mynd - Jim Smart.
þær skemmtilegar og ég er ennþá
sátt við þær eftir að hafa látið þær
hanga uppi hjá mér í hálft ár, en
það geri ég alltaf með mínar
myndir til að sjá hvort mér finnist
ennþá vera innihald í þeim eftir
þann tíma. Hvort þær eru þess
virði að sýna þær.
Sýning Nönnu stendur til 24.
september, er opin sunnudaga kl.
12-19 og kl. 9-19 aðra daga vik-
unnar. LG
Föstudagur 1. september 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 19