Þjóðviljinn - 13.09.1989, Blaðsíða 4

þlÓÐVILIINN Málgagn
sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Ný ríkisstjóm
Menn eru að bregðast við nýrri ríkisstjórn eins og vonlegt
er. Ekki af neinum sérstökum fyrirgangi reyndar, ef marka
má blöðin í gær: það er eitt einkenni ofmettunar i fjölmiðlum
að menn eru eins og búnir að taka út fyrirfram öll hugsanleg
viðbrög við tíðindum - áður en þau eru um garð gengin.
í því sambandi hefur verið einna fróðlegast að fylgjast
með Tímanum og Morgunblaðinu. Tíminn hefur gert
inngöngu Borgaraflokksins í ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar sér að miklu kappsmáli og fagnaði henni í
síðustu viku með gleðiskrifum í þá veru, að nú hefði formað-
ur Framsóknarflokksins bæst í hóp stórmeistara í ríkis-
stjórnamyndun og að aldrei hefði stærri stjórn verið mynduð
í landinu. Morgunblaðið hefur aftur á móti sveiflast nokkuð á
milli þess að tala um stjórnaraðild Borgaraflokksins sem
skelfilegt hneyksli og þess að yppta öxlum og segja sem
svo, að ekkert hafi gerst annað en það, að stuðningur sem
áður fór leynt hafi nú verið gjörður opinber. Þar með fylgir
nokkur gremja yfir því, að það hefur ekki gengið eftir að
Albert Guðmundsson gæti ráðstafað þeim flokki sem til varð
upp úr hans málum eins og hann helst vildi - sem varaskeifu
undir hófa Sjálfstæðishrossins.
Flokksstofnanir Alþýðubandalags og Alþýðuflokks hafa,
eins og menn vita, samþykkt stjórnaraðildina með miklum
meirihluta. En í þeim röðum hafa þær raddir vissulega
heyrst sem telja þessa viðbót við stjórnina næsta óþarfa og
lítt traustvekjandi - ekki síst vegna þess hve lágt gengi
Borgaraflokksins hefur verið í skoðanakönnunum um langt
skeið. Skárra og hreinlegra hefði verið að standa eða falla
með sæmilega góðum málum.
Það er vitanlega ekkert eðlilegra en að slík gagnrýni komi
fram - allt frá upphafi stjórnarsamstarfs hafa menn haft við
orð að nógu daufur væri vinstrilitur á ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar þótt hún væri ekki háð stuðningi Borgara-
flokksins. En það þarf heldur ekki að koma á óvart þótt
stjórnaraðildin væri svo samþykkt í A-flokkunum. Það er
vissulega þreytandi að hafa svo tæpan þingstyrk að engu
má muna hvort stjórnin heldur velli frá einni viku til annarrar.
Slíkt ástand gerir tvennt í senn. Það leiðir til þess að miklu
erfiðara verður að hugsa til lengri tíma, uppákomur dagsins
verða enn fyrirferðarmeiri og byrgja úti framsýni. Það gerir
jafnvel enn erfiðara að ná samstöðu í svokölluðum við-
kvæmum málum en gerist þótt einn þingflokkur bætist í
stjórnarliðið.
Hér verður ekki reynt að skyggnast eftir því í stjórnarsátt-
mála sem gefur til kynna pólitískar áherslubreytingar. Það
sem við blasir að gerst hafi er fyrst og fremst þetta: nú hefur
það verið tryggt með þingstyrk að stjórnin getur setið út
kjörtímabilið, þröng staða á þingi þarf ekki að hrella hana við
hvert fótmál. En það er líka Ijóst að það er ekki mikið meira
sem gerst hefur með inngöngu Borgaraflokksins í stjórnina.
Sem fyrr er hún á þeim krossgötum sem menn hafa verið að
lýsa á þann veg, að nú sé þeim tíma að Ijúka sem einkennd-
ist fyrst og fremst af „björgunaraðgerðum" vegna þess á -
stands sem stjórn Þorsteins Pálssonar skildi eftir. Og því þurfi
stjórnin aö taka sér tak sem um munar til að sannfæra
stuðningsmenn sína og fólkið í landinu yfirleitt um það að
hún hafi fleira sér til réttlætingar í tilverunni en hið sígilda mat
að „allt er betra en íhaldið". Sú réttlæting er vitanlega ekki úr
gildi fallin, allra síst nú á tímum svokallaðrar nýfrjálshyggju.
En hún ein og sér er samt þunnur þrettándi, stjórnin þarf
fleira til að státa af til að stuðningsmenn hennar geti sagt af
sannfæringu: þetta var allt ómaksins vert.
KLIPPT OG SKORIÐ
Sólarlandaferðin
og einkaskolinn
Einkaskólar voru á dagskrá í
blöðum meðan þessi klippari hér
var í fríi. Morgunblaðið jós nokk-
uð og prjónaði yfir því að Svavar
menntamálaráðherra og kennar-
ar flestir voru lítt hrifnir af nýjum
einkaskólaáformum og kallaði
það „gamaldags hugsunarhátt“
að telja einkaskóla grafa undan
jafnrétti. Hvað gerirþað til, sagði
höfundur eins Reykjavíkurbréfs,
þótt skólagjöld verði jafnvirði
sólariandaferðar fyrir eina fjöl-
skyldu - er ekki allt í lagi að leyfa
fólki að fórna slíkri ferð fyrir
bestu menntun barni til handa?
Og svo framvegis.
Um slík rök má margt segja: tii
dæmis má byrja á að spyrja um
þau foreldri sem eiga hvorki fé
aflögu til „sóiarlandaferðar“ né
annars munaðar. Reyndar var
einkavæðingarfjasi Morgun-
blaðsins best svarað með grein
eftir Ólaf Asgeirsson sagnfræð-
ing, þar sem hann rakti afleiðing-
ar menntakerfis sem að verulegu
leyti byggir á einkaskólum, fyrir
breskt samfélag. Sem eru í stuttu
máli sagt þær, að meðan efnafólk
hefur getað tryggt börnum sínum
góða menntun hefur áhugi þess á
menntun annarra verið býsna
takmarkaður, metnaðarleysi og
níska við almenna skólakerfið
hefur dæmt fyrirfram úr leik þá
nemendur sem sækja tiltekna
skóla. Þetta hefur svo, segir
Ólafur, í tímans rás leitt til þess
að mikii gjá hefur myndast milii
stétta, sem meðal annars hefur
haft slæmar afleiðingar fyrir hag-
kerfið: „breskt vinnuafi er siakt
(miðað við vinnuafl í löndum þar
sem við lýði er gott almennt
skólakerfi) og hæfni þess til að
laga sig að nýjum framleiðslu-
háttum takmörkuð". Nokkuð vel
til fundið hjá greinarhöfundi að
minna menn einmitt á þetta í
Morgunblaðsgrein: en í því blaði
er málstað einkavæðingar jafnan
haldið á lofti með tilvísun til þess
að einmitt hún greiði fyrir skjót-
um viðbrögðum skóla við
breytingum í atvinnulífi.
Skolagjöld
í Háskólanum
í umræddu Reykjavíkurbréfi
er reyndar brugðið á það nýmæli
að mæla með vissri einkavæðingu
á Háskóla íslands. Fyrst setur
bréfritari upp raunasvip og segir
að Háskólinn sé að farast úr
kennaraskorti vegna þess að
hann borgi svo fáránlega lág
laun. (Það er rétt að launin eru
ekki til að guma af, en kennara-
skorti valda þau ekki nema í fáum
greinum). En látum svo vera:
Morgunblaðið heldur áfram á
þessa leið:
„í útlöndum fara bestu kennar-
arnir til þeirra háskóla sem greiða
þeim hæst laun og raunar er boð-
ið í þá kennara. Hvernig fara er-
lendir háskólar að því að greiða
eftirsóttum kennrurum ótrúlega
há laun? Með því meðal annars
að krefja nemendur um há skóla-
gjöld og hinsvegar með því að
leita eftir styrkjum til skólastarfs-
ins hjá atvinnufyrirtækjum og
gömlum nemendum, sem komast
í efni.“
Morgunblaðið telur svo tíma til
kominn að ræða um að taka upp
„einhverskonar skólagjöld" við
Háskóla íslands, Blaðið veit að
um leið verður bent á, að þar með
séu skertir möguleikar barna
efnaminna fólks á háskólanámi -
en blakar þeim vanda frá með því
að meiriháttar háskólar erlendis
veiti fátækum afburðanemend-
um styrki.
Glöggterþaðenn
hvað þeir vilja
Það er vitanlega villandi þegar
Morgunblaðið setur upp „er-
lenda háskóla" sem samstæða
heild í þessum efnum: blaðið á
einkum við bandaríska einka-
skólakerfið og skólagjaldakerfið
sem breska íhaldsstjórnin hefur
komið á. Þar er fyrirmyndin. Og
gái menn að því, að það er
skammgóður vermir fyrir
jafnréttissinna þótt í slíku kerfi sé
gert ráð fyrir styrkjum til af-
burðamanna. Sú smuga fyrir hina
efnaminni breytir engu um þá
heildarstefnu sem Morgunblaðið
vill herma eftir Amríkönum og
Margaret Thatcher og leiðir til
þess að háskólamenntun verður í
vaxandi mæli vara sem efnameira
fólk kaupir handa sínum afkom-
endum meðan flestir aðrir eru
útilokaðir fyrirfram. Og slík
stefna ýtir og undir það að sam-
dráttur verði í háskólamenntun
um leið og launamunur á há-
skólafólki og öðrum vaxi enn (í
nafni þess að mikil einstaklings-
fjárfesting í menntun þurfi að
skila sér). Niðurstaðan væri fyrst
og síðast meiri stéttaskipting.
Gjafir eru yður gefnar í Flokki
Allra Stétta.
Það er að segja í raunverulegu
málgagni hans, Morgunblaðinu,
sem klykkir reyndar út með því
að halda því fram að það sé eins
fáránlegt að berjast gegn einka-
væðingu skóla „eins og þegar
menn börðust gegn því að mjólk
yrði seld í almennum matvöru-
verslunum." Merkileg saman-
burðarfræði það og minna helst á
hið fornkveðna: Rófan vex í
garðinum en frændi minn býr á
Skaganum.
Keyptu þér
lottómiða góði!
Bandaríski háðfuglinn Art
Buchwald var reyndar að leggja
út af því á dögunum, að skóla-
gjöld í landi hans væru mjög að
hækka og kostaði nú 21 þúsund
dollara (á aðra miljón króna) að
senda ungling í virðulega
menntastofnun (væntanlega þar
sem hinir eftirsóttu kennarar
Morgunblaðsins eru til viðtals).
Buchwald býr að vanda sínum til
samtal við ímyndaðan skólafröm-
uð sem segir m.a.:
„Allir bandarískir háskólar eru
að leita að betri tegund stúdenta,
og eina leiðin til að krækja í þá er
að hækka skólagjöld. Við erum
þreyttir á þessum illa hirtu og illa
siðuðu stúdentum fortíðarinnar
og eina leiðin til að losna við þá er
að hækka prísana...
Verða skólar ekki leiðinlegir ef
aðeins ríkir krakkar geta sótt þá?
Svo verður í fyrstu, en fljótlega
venjast nemendurnir á það að
sækjast sér um líkir og við fáum
það klúbbandrúmsloft sem flesta
skóla virðist vanta eins og er.
Verður nokkur leið fyrir mið-
stéttarnemendur að finna leið til
að komast í skóla?
Að sjálfsögðu. Ekki dettur þér
í hug að samfélagið fari að útiloka
þá barasta af því að þeir hafa ekki
efni á inngöngu
Hvernig eiga þeir að fara að?
Þeir geta keypt miða í ríkis-
happdrættinu og ef þeir vinna þá
geta þeir farið í hvaða háskóla
sem vera skal...
ÁB.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 ’ 108 Reykjavík
Sími: 681333
Kvöldsími: 681348
Símfax: 681935
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Rltstjóri: Arni Bergmann.
Fréttaatjórl: Lúðvík Geirsson.
Aðrlr blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristófer Svavarsson, ólafur Gíslason. Sigurður Á. Friðþjófsson
(umsjm. Nýs Helgarblaðs), ÞorfinnurÓmarsson(íþr.), ÞrösturHar-
aldsson.
Framkvœmdastjórl: Hallur Páll Jónsson.
Skrlfstofustjórl: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrlfstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglý8ingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: SigríðurKristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóöir: Erla Lárusdóttir
Útbreiösiu- og afgreiöslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innhelmtumaöur: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla, ritstjórn:
Síöumúla 6, Reykjavík, símar: 68 13 33 & 68 16 63.
Simfax:68 19 35
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö í lausasölu: 90 kr. Nýtt Helgarblaö: 140 kr.
Áskr iftarverö á mánuöl: 1000 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 13. september 1989