Þjóðviljinn - 20.09.1989, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Efst og æðst á „erfiðum tímum”
Helgi Seljan skrifar
Miklu miður þótti mér að mega
ekki hlýða á þá höfðingja
Steingrím og Svavar á dögunum,
þar sem þeir ku hafa sagt ýmislegt
spaklegt um spurninguna: Geta
félagshyggjuflokkar stjórnað á
erfiðum tímum?
Spurningin í mínum huga er
raunar um það hvenær séu erfiðir
tímar, því þrátt fyrir að við séum
ekki eins og sakir standa á hæsta
tindi þjóðarverðmæta á ári og
munum máske ekki verða alveg á
næstunni þá væri rangt að segja í
alvöru að við lifðum á erfiðum
tímum.
En erfiðara mun við ýmislegt
að eiga, þegar nokkuð herðir að,
miðað við hæstu verðmætatölur
og allt á uppleið. Málið er auðvit-
að það að ef félagshyggjuflokk-
arnir standa undir nafni sínu og ef
félagshyggja þeirra og velferðar-
stefna er rétt rekin þá er blátt
áfram þjóðarnauðsyn að þeir
stjórni þegar syrtir eitthvað í
álinn og aflafé til skipta er ekki
eins yfirdrifið og þegar allt leikur
í lyndi.
Því minna aflafé, því meiri
nauðsyn réttlátrar skiptingar
þess, því meiri og knýjandi nauð-
syn þess að þeir sem allajafna
bera minnst úr býtum haldi sem
bezt sínum hlut.
Og hlutverk félagshyggju-
flokka á einmitt að vera það að
tryggja hag þeirra lakast settu og
hika þá ekki við að taka af þeim
sem gnægðir hafa - ofgnótt væri
eflaust réttara orðið. Og það eiga
þeir að gera þrátt fyrir allar upp-
hrópanir um „ekknaskatt" og
„árás á sparnaðinn“ og þess hátt-
ar ramakvein úr röðum þeirra,
sem vernda vilja sérréttindi hinna
betur settu, vilja í raun færa þeim
enn ríkulegri skerf á kostnað
lagshyggjuflokkar að gera - um-
fram flest annað.
Sem ég sit hér sem óvirkur
áhorfandi þess sem ég áður lifði
og hrærðist í sé ég ýmislegt öðru-
vísi, en sem betur fer finnst mér
hvorki utanríkis- eða stóriðju er
til að standa við eitt eða neitt.
En svona loforð eiga menn
yfirhöfuð ekki að gefa, og allra
sízt á að gera það þegar sömu
menn vilja sporðreisa landið enn
Þvíminna aflafé, þvímeiri nauðsyn réttlátrar
skiptingarþess, þvímeiri og knýjandi nauð-
syn þess að þeirsem allajafna bera minnst úr
býtum haldi sem bestsínum hlut.
Og hlutverkfélagshyggjuflokka á einmittað
veraþað að tryggja hagþeirra lakastsettu og
hika þá ekki við að taka afþeim sem gnœgðir
hafa. “
hinna „aumingjanna“, sem ekki
kunna að bjarga sér á annarra
kostnað.
Mér sýnist líka blessunarlega,
að ýmsir tilburðir séu uppi og hafi
verið í þessa veru, þó frum-
skyldan gagnvart alræði fjár-
magnsins hafi enn ekki verið rækt
sem skyldi, svo enn sligast öll al-
þýða manna og undirstöðu-
rekstur þjóðarinnar undan oki
fjármagnsokursins og er sannar-
lega mál að linni.
Ekki þorir maður þó að vona
að seðlabankaófétinu verði tekið
tak og er þá átt við ófreskju
báknsins með baktryggingu
bankanna og fjárplógsfyrirtækj-
anna en ekki ákveðna persónu -
fjarri því. En einnig það ættu fé-
ég ekkert úrræðabetri og gáfaðri
en þá eins og oft vill verða um þá
sem í fjarlægð kunna ráð við öllu.
En ég undrast ýmislegt.
Ég get t.d. ekki dáðst að Hall-
dóri vini mínum Ásgrímssyni,
sem vill ekki verða minni maður á
fjöldafundi eystra en stóriðju-
Jón og segir: Fyrst Jón lofar ykk-
ur virkjun þá lofa ég ykkur voða
stórri hval„stassjón“, þó ég viti
reyndar ekki hvort hvalur verður
yfirleitt veiddur frekar en stór-
iðju-Jón veit hvernær á næstu öld
verður virkjað. Þetta er ósköp
líkt þeim Halldóri, sem ég þekki.
Hins vgar kemur ekki óvart þó
Jón lofi virkjun hér og stóriðju
þar einhvern tímann í órafirrð
framtíðar, þegar enginn Jón -
frekar með enn einni risafram-
kvæmd raunveruleikans á Suð-
vesturhorninu, meðan loftkennd
loforð fjarlægrar framtíðar ein
eiga að fylla pyngjur lands-
byggðar„lýðsins“. En þetta var
raunar útúrdúr hjá mér, eins og
ég vona að þessi reisa þeirra kum-
pána hafi verið útúrdúr.
Sem ég sit hér og hlýði á marg-
víslegan vanda fólks, raunveru-
legan vanda, spurninguna að
komast af án minnsta óhófs eða
íburðar, spurninguna sem nálgast
það oft að vera spurning um
lífsréttinn sjálfan, þá ofbýður
mér fyrst allt sem ég sá og skynja
allt í kring í ofsagróða og ofur-
tekjum annarra hópa með til-
heyrandi eyðslu utan enda og
auðssöfnun um leið.
Aldrei finnur maður betur þá
hyldýpisgjá, sem er á milli lífsk-
jara fólks, en þegar húsnæðislaus
öryrki án allra atvinnumöguleika
situr á móti manni daginn eftir
mánaðarteknahrollvekjuna
miklu á skjánum, sem maður veit
þó að er aðeins ákveðinn toppur
af ísjaka neðanjarðargróðans,
sem aldrei kemur fram og er
öllum gróða öðrum verri.
Þessa gjá þarf að brúa, þarna er
leiðréttingar þörf umfram allt.
Og þar reynir á um hug manna,
um velferðarhugsun manna, um
forgangsröðun í verkefnavali, um
áherzlur til jöfnunar í raun. Ef
félagshyggjuflokkar sameigin-
lega megna ekki að minnka þenn-
an lífsgæðamun einmitt á „erfið-
um tímum“ þá megna þeir ekki
að stjórna svo sem þeim ber
stefnuleg skylda til. Því einmitt,
þegar svo sannanlega þrengir
eitthvað að er tækifæri til lífskjar-
ajöfnunar þrátt fyrir allt.
Þá má og á einmmitt að slá
öllum gæluverkefnum á frest eða
afskrifa þau helzt af öllu og taka
þeim rnun myndarlegar á nauð-
þurftamálunum. Þannig á þessi
ríkisstjórn nú að gera áætlun um
útrýmingu þeirra biðlista fatl-
aðra, sem eru í bráðbrýnni þörf
fyrir úrlausn og þvert á ýmislegt
annað miður þarflegt á að tryggja
aukinn rekstur, aukið rekstrarfé
til heimila fatlaðra - til nýrra hei-
rnila fatlaðra, þar sem þörfin
hrópar í himininn. Ég bíð og sé
hvað setur og dæmi svo af þeim
verkum öðrum fremur.
SKAK
- Karl með vinning á nœsta mann á Islandsmótinu
Jóhann Hjartarson hefur náð
sér vel á strik á skákmótinu í Til-
burg í Hollandi. Hann tapaði í
fyrstu umferð fyrir Viktor Korts-
noj en hefur síðan hlotið 2'/2
vinning úr þremur skákum og er
aðeins Vi vinningi eftir forystu-
tríóinu sem er skipað Garrí Kasp-
arov heimsmeistara, Viktor
Kortsnoj og Vasily Ivantsjúk.
Mótið í Tilburg er að þessu
sinni án nokkurra fastagesta, Jan
Timman, Robert Húbner og An-
atoly Karpov. Þeir tveir fyrst-
nefndu hafa fram að þessu verið
með í hverju einasta Tilburg-
móti en Karpov hefur unnið flest
þeirra sex í sjö tilraunum. Karp-
ov og Timman hefja einvígi sín
við Jusupov og Speelman í
London 2. október nk.
Heimamaðurinn er að þessu
sinni hinn ungi stórmeistari Jer-
omi Piket sem náð hefur eftir-
tektarverðum árangri uppá síð-
kastið en skortir að því er virðist
reynslu til að geta tekið þátt í
keppni af þessu tagi. Ennfremur
eru þarna mættir Norðmaðurinn
Simen Agdestein og Ungverjinn
Guyla Sax. Augu allra. beinast
vitaskuld fyrst og fremst að Kasp-
arov sem hefur aðeins einu sinni
verið með í Tilburg, árið 1981.
Hann er sigurstranglegastur allra
keppenda en þess má geta að
hann þarf 10,2 vinninga til að
standa undir skákstigum sínum
sem uppá Elo-kvarðann eru
2775. Eins og mótið hefur þróast
má helst búast við keppni frá
hendi Úkraínumannsins unga
Ivantsjúk sem um áramótin
næstu verður væntanlega með um
2700 Elo-stig eftir sigra á skák-
mótum í Biel og Jerevan í sumar.
Þá er aldrei að vita upp á hverju
gamli refurinn Viktor Kortsnoj
tekur. Hann er orðinn 58 ára
gamall en Iætur engan bilbug á
sér finna.
Staðan eftir fjórar umferðir er
þessi:
1.-3. Kasparov, Kortsnoj og
Ivantsjúk 3 v. 4. Jóhann Hjartar-
son 2Vi v. 5-6. Sax og Agdestein
Wi v. 7. Ljubojevic 1 v. 8. Piket Vi
v.
Jóhann Hjartarson vann senni-
lega einn sinn auðveldasta sigur í
langan tíma er hann lagði Lu-
bomir Ljubojevic í 4. umferð.
Eftir rétt rúmar 2 klst. var björn-
inn unninn. Skákin á sér þekkta
fyrirmynd frá áskorendamótinu
1985:
Jóhann Hjartarson -
Lubomir Ljubojevic
Drottningarbragð
1.
2.
3.
4.
5.
d4 Rf6
c4 e6
Rc3 d5
Bg5 Rbd7
cxd5 exd5
6. e3 c6
7. Bd3 Bd6
8. RD Rf8
9. Re5 Db6?
(Þessi leið hefur ekki gefist vel
sbr. skák Jusupovs og Nogueiras í
áskorendamótinu 1985. Engu að
síður fylgir Ljubojevic tafl-
mennsku Kúbumannsins lengi
vel.
10. 0-0 Bxe5
11. dxe5 Rg4
12. Da4 Dxb2
13. Hacl
(Hér er komin upp nákvæm-
lega sama staða og í áðurnefndri
skák. Nogueiras lék 13. .. Bd7
sem Jusupov svaraði með 14.
Dd4! og vegna hótananna 15.
Rxd5! Dxd4 16. Rc7 mát og 15.
e6 átti svartur engar varnir.)
13. .. a5
(Þetta er gagnslaus endurbót.)
14. Rb5! Re6
(Eða 14. .. cxb5 15. Hxc8+!
Hxc8 16. Bxb5+ o.s.frv.)
15. Rd6+ Kf8
16. Dxg4
(Hvítur hefur unnið mann og
eftirleikurinn reynist Jóhanni
auðveldur.)
16.
17.
18.
19.
20.
Dxe5
Rxc8 h5
Rb6 hxg4
Rd7+ Ke8
Rxe5 Rxg5
og svartur gafst upp.
21. Hbl Re6
22. Hxb7 Hh5
23. Rxf7 Rc5
24. Bg6
Karl Þorsteins með
öruggaforystu á
Skákþinginu
Karl Þorsteins hefur örugga
forystu á Skákþingi fslands, hef-
ur hlotið 5V2 vinning eftir 6 um-
ferðir. Karl verður að teljast afar
sigurstranglegur því hann hefur
þegar teflt við nokkra af hættul-
egustu mótherjum sínum og tveir
stigahæstu keppendur mótsins,
Jón L. Árnason og Hannes Hlífar
Stefánsson hafa farið hægt af stað
svo ekki sé meira sagt. Jón L.
tapaði illa fyrir Karli í 3. umferð
og Hannes hefur þegar tapað
Danski stórmeistarinn í skák Bent Larsen er staddur hór á landi um
þessar mundir og í gær tefldi hann fjöltefli í Kringlunni. Um næstu helgi
tekur kappinn þátt í 38. Helgarskákmótinu sem aö þessu sinni verður
haldið á Egilsstöðum. Það er tímaritið Skák sem gengst fyrir mótinu í
samvinnu við Taflfélagið á Egilsstöðum, Fellabæ og staðaryfirvöld.
Mynd: Jim Smart.
fyrir Tómasi Björnssyni og Þresti
Þórhallssyni. Hann hefur heldur
hresst í síðustu umferðum og
kannski nær hann sama spretti og
á íslandsmótinu 1987 er hann
vann sjö skákir í röð.
Það er helst Þröstur Þórhalls-
son sem heldur í við Karl. Þeir
mættust í 2. umferð og Þröstur
lék yfirburðastöðu niður í jafn-
tefli og síðan varð honum á stór-
kostlegur fingurbrjótur, lék af sér
drottningunni í heldur skárri
stöðu.
Staðan að rúmlega hálfnuðu
mótinu er þessi:
1. Karl Þorsteins 5Vi v. 2.
Þröstur Þórhallsson 4Vi v. 3.
Björgvin Jónsson 4 v. 4. Jón L.
Árnason 3Vi v. 5.-6. Hannes
Hlífar Stefánsson og Ágúst Karls-
son 3 v. 7.-9. Guðmundur Gísla-
son, Tómas Björnsson og Jón G.
Viðarsson 2Vi v. 10.-11. Þröstur
Árnason og Sigurður D. Sigfús-
son 2 v. 12. Rúnar Sigurpálsson 1
v.
H. Ól.
Jóhann í 4. sæti
Miðvikudagur 20. september 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5