Þjóðviljinn - 20.09.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
ísrael-arabar
Stjómarkreppa í Israel?
Verkamannaflokkurinn tekur vel í tillögur Mubaraks um skipun í
viðrœðunefndir ísraela og Palestínumanna, en Líkúd illa
Nokkrar líkur eru nú taldar á
stjórnarkrcppu í ísrael vegna
ágreinings stjórnarflokkanna þar
um tillögur Mubaraks Egypta-
landsforseta um viðræður milli
Israela og Palestínumanna. Gert
er ráð fyrir að viðræður þessar
fari fram til undirbúnings kosn-
ingum á Vesturbakka og í Gaza.
Yitzhak Rabin, landvarnaráð-
herra ísraels, sem er í Verka-
mannaflokknum, skrapp til Ka-
író á mánudag og ræddi tillögur
Mubaraks við hann. Komust þeir
að samkomulagi um að Egyptar
skyldu bjóða ísraelum og Paíest-
ínumönnum til viðræðna í höfuð-
borg Egyptalands. Vitað er að
Mubarak ætlast til að Frelsis-
samtök Palestínu (PLO) eigi full-
trúa í palestínsku viðræðunefnd-
inni, en það hefur Líkúd, sem
ásamt Verkamannaflokknum fer
nú með stjórn ísraels, ekki tekið í
mál hingað til. Hefur Líkúd þeg-
ar andmælt því að Egyptar fái að
útnefna palestínsku samninga-
mennina, því að þeir muni áreið-
anlega hafa með í nefndinni ein-
hverja PLO-fulltrúa. Rabin vill
hinsvegar ekki útiloka þátttöku
þeirra og hefur gefið í skyn, að
ekkert ætti að vera athugavert við
að Egyptastjórn útnefndi menn í
palestínsku nefndina eftir að hafa
ráðfært sig við bæði ísrael og
PLO.
Líkúd vill að palestínska
nefndin verði einungis skipuð
mönnum búsettum á Vestur-
bakka og í Gaza. Hefur ágrein-
ingurinn þegar valdið ólgu innan
núverandi Israelsstjórnar, spm
setið hefur að völdum í níu frtán-
uði. Ef stjórnarkreppa yrði út af
þessu máli og kosningar, er lík-
legt talið samkvæmt niðurstöðum
skoðanakannana að Líkúd ynni
á. Er álitið að afstaða fsraela al-
mennt gagnvart Palestínu-
mönnum hafi harðnað af völdum
uppreisnar þeirra síðarnefndu á
Vesturbakka og í Gaza, sem nú
hefur staðið yfir í 21 mánuð. í
þeim átökum hafa látið lífið sam-
kvæmt talningu ísraelskra. yfir-
valda 647 arabar og 42 gyðingar.
í tillögum Mubaraks er enn-
fremur lagt til að fsrael stöðvi
landnám gyðinga á Vesturbakka
og í Gaza og stefni að því að láta
þessi lönd af höndum í skiptum
fyrir frið víð araba. Reuter/-dþ.
Klaustrið í Auschwitz
Sættir á döfinni
Páfagarður leggur til að klaustrið verði lagt niður og bœnahúsfyrir
fólk af öllum trúarbrögðum byggt í staðinn
Svo er nú að sjá að deilur gyð-
inga og kaþólsku kirkjunnar
út af nunnuklaustrinu í
Auschwitz séu að leysast. í gær
var því lýst yfir af hálfu Páfa-
garðs, sem annars hcfur verið
þögull um mál þetta, að vilji hans
væri að klaustrið yrði lagt niður
og í staðinn byggt utan búða
bænahús fyrir fólk af öllum trúar-
brögðum. Yrðu nunnurnar þar
til húsa. Páfagarður býðst til að
kosta að nokkru byggingu bæna-
hússins.
World Jewish Congress, al-
þjóðasamtök gyðinga, hafa þegar
fagnað þessari yfirlýsingu Páfa-
garðs og inælt með því við aðila
sína að þeir taki að nýju upp sam-
bönd við hann. Samtökin lýstu
yfir formlegum sambandsslitum
við Páfagarð í febr. s.l. vegna
máls þessa. Hafði kaþólska kirkj-
an í Póllandi þá neitað að standa
við samkomulag, gert 1987, þess
efnis að klaustrið, þar sem 17
nunnur af Karmelítareglu hafa
aðsetur, yrði flutt af staðnum.
I Auschwitz voru sem kunnugt
er illræmdustu útrýmingarbúðir
nasista og voru myrtar þar um
fjórar miljónir manna. Flest af
því fólki var gyðingar. Til
klaustursins var stofnað á staðn-
um 1984 í þeim yfirlýsta tilgangi
að nunnurnar bæðu fyrir sálum
þeirra, sem þar voru myrtir. Gyð-
ingar litu svo á, að með þessu
væru kaþólikkar að helga sér
staðinn. Leiddi þetta til þess að
samskipti gyðingdómsins og ka-
þólsku kirkjunnar urðu stirðari
Glemp kardínáli - ummæli hans
urðu sem olía á eldinn.
en nokkru sinni fyrr eftir
heimsstyrjöldina síðari. Jozef
Glemp kardínáli, æðsti maður
pólsku kirkjunnar, hefur af þessu
tilefni sakað gyðinga um að reyna
að hefja sig yfir aðra aðila
deilunnar og haldið því fram að
Samningur EB
og Póllands
Samningur milli Evrópu-
bandalagsins og Póllands um við-
skipti og samvinnu í efna-
hagsmálum var undirritaður í
gær. Er gert ráð fyrir því í samn-
ingnum m.a. að EB létti smám-
saman hömlum af pólskum innf-
lutningi og að Pólverjar greiði
fyrir kaupsýslumönnum frá EB-
löndum í sínu landi. Pólskir emb-
ættismenn hafa fagnað samn-
ingnum sem upphafi nártari sam-
skipta við EB, en telja ekki að
hann sem slíkur muni breyta
miklu fyrir þá til batnaðar.
Hun Sen
til Taílands
Hun Sen, forsætisráðherra
Kambódíu, flaug í gær til Taí-
lands til viðræðna við forsætis-
ráðherrann þar, Chatichai Cho-
onhavan. Er þetta þriðja heim-
sókn Huns Sen til Taílands á
þessu ári. í næstu viku fara síð-
ustu víetnömsku hersveitirnar
burt úr Kambódíu og óttast
margir að eftir það muni stríðið
milli Kambódíumanna innbyrðis
blossa upp af endurnýjuðum
ofsa. Mun erindi kambódíska
forsætisráðherrans vera að reyna
að hindra það, en Taíland styður
skæruliðasamtök þau sem gegn
Kambódíustjórn berjast.
Savimbi
kom ekki
Jonas Savimbi, leiðtogi upp-
reisnarhreyfingarinnar UNITA í
Angólu, mætti ekki eins og von-
ast hafði verið til á ráðstefnu átta
Afríkuleiðtoga í Zaire um Angó-
lumál. Leiðtogarnir sömdu þó
áætlun með það fyrir augum að
binda enda á borgarastríðið í
Angólu, en óvíst er hvað verður
úr því fyrst Savimbi kom ekki. í
júní samdist um vopnahlé í stríð-
inu en það fór út um þúfur.
gyðingar stjórnuðu fjölmiðlum
Vesturlanda og notuðu þá til að
koma andpólskum áróðri á fram-
færi. Margir gyðingaleiðtogar
töldu þessi ummæli vitna um gyð-
ingahatur.
Reuter/-dþ.
Sovétríkin
Sjálfsstjómarhreyfing í Úkraínu
Krefst víðtœkrarsjálfsstjórnar og endurskipulagningarSovétríkjanna. Áhrif frá baltnesku löndunum og Samstöðu
Imörgum sovétlýðveldum eru
sem alkunna er komnar til sög-
unnar svokallaðar alþýðufylking-
ar, sem bera það nafn með réttu
af því að þær njóta mikils fylgis,
sérstaklega þær í baltnesku lönd-
unum. Aðrar slíkar hreyfingar
hafa verið stofnaðar a.m.k. að
nokkru eftir fyrirmyndum það-
an, t.d. sú sem komin er á daginn í
Úkraínu.
Um næstsíðustu helgi héldu
þessi samtök, sem tekið hafa sér
heitið Rúkh (það þýðir einfald-
lega hreyfing) stofnþing sitt í
Kíef. Auk fyrirmynda frá
baltnesku lönduunum er um að
ræða einhver sambönd milli
Rúkh og pólsku Samstöðu.
Adam Michnik, þekktur forustu-
maður í Samstöðu, var gestur á
stofnþinginu og flutti ræðu við
áköf fagnaðarlæti fulltrúa og
gesta, sem alls voru um 1500 tals-
ins. Hann fordæmdi „stórvelda-
þjóðrembu“ og lýsti yfir samúð
Samstöðu með hinum nýju sam-
tökum.
Þetta þarf ekki á óvart að
koma. Samskipti Póllands og
Úkraínu hafa verið mikil og náin
svo að segja frá stofnun pólska
ríkisins og þess rússneska, sem
fyrst leit dagsins ljós á því svæði
er síðar var nefnt Úkraína. Á
milli þjóðanna hefur öldum sam-
an verið fyrir hendi djúp gagn-
kvæm tortryggni og stundum
beinlínis hatur, en það hefur ekki
breytt því að pólsk menningar-
áhrif í Ukraínu hafa verið og eru
enn mikil. Þau eru raunargrund-
völlur þjóðernislegrar sérstöðu
Úkraínumanna; sú sérstaða þró-
aðist fram er land þeirra var hluti
af litháísk-pólska ríkinu og var
þannig pólitískt aðskilið frá stór-
furstadæminu Moskvu, er varð
kjarni núverandi rússnesks stór-
veldis.
Því fer fjarri að innan Rúkh sé
full samstaða um að hverju skuli
stefna. Þar er róttækur armur,
sem krefst fulls sjálfstæðis fyrir
Úkraínu, þ.e. að landið gangi úr
Sovétríkjunum. En á stofnþing-
inu varð ofan á að svo langt skyldi
ekki gengið, heldur krafist
fullveldis, þ.e. víðtækrar sjálfs-
stjórnar.
Yrði þetta niðurstaðan með
Úkraínu, annað fjölmennasta so-
vétlýðveldið með yfir 50 miljón-
um fbúa, er varla við því að búast
að önnur sovétlýðveldi myndu
sætta sig við neitt minna. Það
myndi þýða að það samband lýð-
velda, sem Sovétríkin eru, yrði
miklu lausara í sér en hingað til
hefur verið. Enda er gert ráð fyrir
því í kröfum Rúkhþingsins að svo
verði.
Af öllum þjóðernismálum So-
vétríkjanna er það úkraínska við-
kvæmast, því að ljóst er að vegna
efnahagslegs mikilvægis landsins
gætu Sovétríkin varla haldið
áfram að vera til, í þeirri mynd
sem við þekkkjum þau, ef Úkra-
ína segði skilið við þau. Sovésk
stjórnvöld gera sér þetta vita-
skuld ljóst og hafa tekið það ráð
að fara að Rúkh með gát, komið
þannig til móts við kröfur
hreyfingarinnar um aukin rétt
úkraínskunnar. Að hyggilegt sé
fyrir þau að taka samtökin alvar-
lega sýnir ekki aðeins stofnþing
þeirra, heldur og um 100,000
manns sem mættu á fjöldafundi
skipulögðum af þeim í mánaðar-
byrjun. Var sá fundur haldinn til
að mótmæla frumvarpi stjórn-
valda til nýrra laga um kosningar
til æðstaráðs Úkraínu og annarra
ráða þar. Rúkh telur frumvarpið
ekki nógu lýðræðislegt, m.a.
vegna þess að því sé ætlað að
tryggja að háttsettir menn í
kommúnistaflokknum verði því
sem næst sjálfkjörnir.
Samhliða þessum hræringum í
stjórnmálum er komið rót á trú-
arlíf Úkraínumanna. Kaþólsk
kirkja landsins, sem á sér rætur í
litháisk-pólskri fortíð þess og hef-
ur í samræmi við það verið illa séð
af sovéskum stjórnvöldum, er
farin að láta að sér kveða á ný og í
lok s.l. mánaðar sagði úkraínska
rétttrúnaðarkirkjan skilið við
patríarkann í Moskvu, höfuð
rússnesku rétttrúnaðarkirkjunn-
dþ.
Verslunarmannafélag Suðurnesja
Allsherjar-
atkvæðagreiðsla
Samþykkt hefur veriö aö viöhafa allsherjarat-
kvæöagreiöslu um kjör fulltrúa á 17. þing
Landssambands íslenskra verslunarmanna
sem haldiö verður 13.-15. október n.k.
Kosið er um 4 fulltrúa og 4 til vara.
Framboöslistum sé skilað til formanns kjör-
stjórnar, Þórarins Péturssonar, Fífumóa 1B,
Njarövík, eigi síöar en kl. 18 miðvikudaginn 27.
september n.k.
Öðrum listum en lista stjórnar skulu fylgja með-
mæli.
Kjörstjórn
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 20. september 1989