Þjóðviljinn - 26.09.1989, Page 5

VIÐHORF
komið í Evrópubandalagið
týrir árið 2010
Pétur Edvardsson skrifar
ísland
Ekki er rétt að einfalda um of
og alltaf er best að fara að öllu
með gát. Þetta er ekki íhaldssemi
heldur almenn skynsemi. Nú
virðist hins vegar að þessi var-
kárni sé notuð sem afsökun fyrir
þá sem vilja ekki samþykkja
eitthvað sem þeir ekki skilja. Að
undanförnu hefur Þjóðviljinn
boðið upp á hreinan áróður gegn
Evrópubandalaginu (vissujega
mjög flókin stofnun það...) með
því að birta eina greinina á fætur
annarri eftir fólk sem virðist
hreinlega ekki þekkja umræðu-
efnið nógu vel og skrifar af slíkri
örvæntingu og sannfæringu að
skrif þess verða eins ósönn og
ósmekkleg og sjálfur kosninga-
áróðurinn til Evrópukosninga í
júní sl. Hér ætla ég þó ekki að
skrifa ítarlega grein um EB, held-
ur aðeins að leiðrétta nokkrar
„rangtúlkanir” sem koma fram í
gein eftir Jón Gunnarsson í Þjóð-
viljanum 17. ágúst s.l.
Federalismi:
Sameining án
miðstýringar
Byrjum á tilvitnun Jóns í Hjör-
leif Guttormsson: „í EB nýtur sú
skoðun meirihlutafylgis, að
bandalagið verði að stjórnmála-
legri heild, og vitaskuld hlýtur
utanríkis- og varnarmálastefna
að falla að þeirri heild.” Þetta er
hárrétt. Flest aðildarlönd EB
vilja stefna hægt og með gát að
sameiningu Evrópu. Sú stefna
sem á erlendu máli kallast
„federalismi” felur í sér samein-
ingu í eina stórnmálalega heild án
miðstýringar og er í beinni and-
stöðu við þjóðernishyggju eða
„nationalisma”, enda yrðu ein-
ingarnar í hugsanlegri stjórn-
málalegri heild ekki endilega
þjóðríkin eins og við þekkjum
þau nú, heldur jafnframt menn-
ingarleg svæði. T.d. væru Vallón-
ía og Katalónía frekar grunn-
einingar heldur en Belgía og
Spánn. Þó svo að aðildarríki EB
séu ekki á sama máli um hvernig
skuli fari að því, þá eru þeir búnir
að samþykkja grundvallarstefnu
„federalisma”.
Þeim sem hafa áhuga á að
kynna sér innihald þessarar
stefnu nánar, vil ég benda á að
lesa bækur ítalska rithöfundarins
Altiero Spinelli um „federal-
isma” og þá sérstaklega tillöguna
sem hann lagði fyrir Evrópu-
þingið og var samþykkt þar 14.
febrúar 1984.
Varnarmál:
Evrópa og NATO
Greinarhöfundur segir í grein
sinni að Vesturevrópubandalagið
(Western European Union eða
WEU) komi til með að „sinna
varnarmálum EB”. Það er greini-
legt að Jón skilur ekki alveg póli-
tískt samhengi milli NATO,
WEU og EB. WEU var stofnað
1954, þegar Varnarmála-
bandalag Evrópu (European De-
fence Community, sem í raun fól
í sér grundvöll fyrir sam-
evrópskan her) datt upp fyrir
vegna andstöðu einhverra EB-
landa. Hingað til hefur WEU
gert lítið meira en að staðfesta þá
stefnu í evrópskum varnarmálum
sem hefur verið notuð í Evrópu-
deild Atlantshafsbandalagsins
(Nato Eurogroup).
Þannig getur aukin evrópsk
samvinna í varnarmálum t.d.
aldrei verið fyrirstaða fyrir
inngöngu íslands í EB (ekki einu
sinni fyrir vinstri menn) þar sem
ísland er hvort eð er í NATO. En
kannski eru vinstrimenn nú að
ráðast gegn EB til að fá útrás fyrir
vangetu þeirra til að vera sjálfum
sér samkvæmir varðandi Atlants-
hafsbandalagsaðild. Aðildarríki
WEU og EB eru ekki þau sömu,
þannig að WEU þyrfti að fá
formlegt umboð frá EB til að geta
tekið að sér varnarmál þess og
EB er ekki slík stofnun að hún
fari að afsala sér vald til
ákvarðanatöku í hvaða formi sem
er.
Austurríki og
Tyrkland
Þá snýr Jón sér að umsóknum
Austurríkis og Tyrklands. Hann
segir aðild Austurríkis „með öllu
óvissa” og langar mig að vita hvar
hann hafi fengið þær upplýsing-
ar.... Því hingað til hefur það
ekki gerst að umsókn lýðræðis-
legs Evrópuríkis hafi verið hafn-
að. Vissulega tekur það sinn tíma
að fá fulla aðild og ekkert nýtt
ríki verður tekið inn fyrir 1993,
en enginn, nema kannski Jón, er í
vafa um að Austurríki sé að fara
inn í EB. Varðandi Tyrkland, þá
er það auðvitað mjög jákvætt að
. skilyrði fyrir inngöngu þeirra
skuli vera að þeir virði
mannréttindi og sýnir þetta í
verki að EB reynir að minnsta
kosti að verða að „Evrópu fólks-
ins” og tekur ekki inn hvaða lönd
sem er til þess aðeins að stækka
neytendamarkað til handa stór-
fyrirtækjunum.
Norðurlöndin og EB
„Eftir 1992,” segir Jón (og
sýnir þar með hversu mikið hann
er búinn að fylgjast með, vegna
þess að allir eru löngu farnir að
tala um 1993 í stað 1992), „munu
önnur lög gilda um innri vinnu-
markað EB en gilt hafa á Norður-
löndum.” Jón virðist ekki gera
sér grein fyrir því að í Evrópu
hafa alltaf verið önnur lög í gildi
en á Norðurlöndunum og eina
breytingin eftir ’93 er að þá verða
þau samræmd.
„Um þau lög munu Danir engu
ráða,” segir Jón þá, og vísar til
þeirrar staðreyndar að Danir eru
aðeins 2% af borgurum EB, en
„gleymir” að í ráðherranefndinni
(sem í dag er valdamest innan
EB) hafa Danir sama fulltrúa-
hlutfall og öll hin löndin, nefni-
lega einn ráðherra af tólf. (Má ég
minna Jón á að einmitt Danir
unnu hið svokallaða „bjórdósa-
mál” gegn EB fyrir dómstólum
EB...)
En þar fyrir utan er það ekki
mjög árangursrík stefna hinna
Norðurlandanna að sitja fyrir
utan EB og kvarta yfir hvað Dan-
ir hafa lítil völd innan EB, í stað
þess að fara inn og taka höndum
saman til að styðja þeirra góðu
málefni. Og þetta er ekki dæmi
um „if you can’t beat them, join
them”-stefnuna, heldur afleiðing
þess hvað heimurinn okkar verð-
ur æ minni og málefnin æ yfir-
þjóðlegri. Hvað þýðir t.d. í dag
fyrir eitt þjóðþing að taka
ákvörðun um umhverfisvernd án
þess að vera í samfloti við önnur
lönd, fyrst aðalumhverfisvanda-
málin nú eru í höfunúm og há-
loftunum...? það er ekki pólitísk
tilviljun að græningjar á íslandi
eru fylgjandi EB-aðild...
Um ytri landamæri EB fullviss-
ir Jón okkur fyrst um að „þeirra
skal gætt af sameiginlegum EB
gæsluliðum”, og svo í næstu setn-
ingu um að „ekkert hefur verið
ákveðið um þetta”. Auðvitað
getur aðeins önnur staðhæfingin
verið rétt og hér er það sú fyrri.
En nú þegar hefur verið ákveðið
að einstakar þjóðir fái sérstaka
meðferð (eins og t.d. Ítalía vegna
mikillar hættu á eiturlyfja-
flutningi frá Afríku á bátum) þó
svo að smáatriði séu ekki ennþá
frágengin.
Um gagnkvæman kosningarétt
Norðurlanda í sveitarstjórnar-
kosningum segir Jón hetta: „ís-
lendingur sem neytir kosninga-
réttar í Danmörku nú, er að kjósa
í Danmörku. En ekki eftir 1992.
Þá er hann að kjósa í EB. Og
munu kosningalög EB heimila
það?” Þetta er hreinasta bull!
Fyrst og fremst hafa kosningar til
Evrópuþings (sem hafa verið til í
mörg ár) ekkert að gera með
kosningar til þjóðþings einhvers
EB-lands, og engin ákvörðun
hefur verið tekin um breytingu á
því fyrirkomulagi eftir 1993 eða
síðar! En þó að svo væri, þá eru
sveitarstjórnarkosningar ennþá
eitthvað allt annað heldur en
kosningar til þjóðþings.
EB og fjármálin:
Slangan sem ekki
bítur
Jón talar um gjaldeyrissamein-
ingu og hversu slæm hún sé. En
ég spyr: Væru afleiðingar mjög
slæmar fyrir íslensku krónuna ef
hún yrði tengd inn í „gjaldeyris-
slönguna EB”? Sú „slanga” virk-
ar þannig, að um leið og gjald-
miðill eins lands ferð að víkja
meira en visst leyfilegt prósentu-
stig af ákveðnu meðalgengi gagn-
vart ECU (European Currency
Unit sem er samevrópskur gjald-
miðill), þá eru hin löndin skuld-
bundin til að gera þær ráðstafanir
sem nauðsynlegar eru til að hann
fari aftur inn fyrir þau leyfilegu
mörk... (Nafnið kemur til vegna
þess að línurit af sveiflum ákveð-
ins gjaldmiðils innan efri og neðri
marka í kringum meðalgengi lítur
út eins og slanga.) Slangan hefur
m.a. leitt til þess að meðal-
verðbólga í EB var komin niður í
3% árið 1986.
EB og menningarmál
Hann nefnir sjónvarpslög EB
sem „kveða á um að a.m.k. 50%
sjónvarpsefnis í EB löndum skuli
framleitt innan EB” en gleymir
að þetta er gert til að vernda eigin
menningu (sbr. fjölda af íslensk-
um lögum í svipuðum tilgangi) og
eru margir sammála um að und-
anfarin ár hefur þetta leitt til þess
að tungumál minnihlutamenningar-
félaga eins og t.d. Katalóníu, Ir-
lands og Wales hafa aldrei fengið
eins mikinn stuðning undir lands-
lögum eins og þau fá nú undir EB
lögum (sbr. skoðanakannanir um
stuðning við EB hjá minnihluta-
menningarfélögum og smá-
þjóðum).
Þegar Jón talar um
„LINGUA” kerfi EB, veit hann
greinilega ekki hvað hann er að
tala um. LINGUA er ekki kerfi
til að samræma tungumála-
kennslu í skólum EB að einum og
sama staðli, heldur áætlun sem á
að gera ungu fólki kleift að læra
tungumál annarra Evrópulanda
en þeirra sem eru að jafnaði oft-
ast kennd, og þá fyrir utan ram-
ma venjulegra skóla. (Ef Jón hef-
ur virkilega áhuga á að kynna sé
LINGUA-áætlunina, þá er til
góður bæklingur um hana hjá
Æskulýðssambandi íslands!)
En fyrst Jón er að nefna eitt
prógramm sem menntamála-
stefna EB hefur leitt af sér fyrir
ungt fólk, því nefnir hann þá ekki
fleiri? (Eða hefur hann fyrir til-
viljun heyrt einhvers staðar um
„LINGUA”?) Því nefnir hann
ekki ERASMUS, PETRA,
EURYDICE, EURYCLEE,
COMMETT (sem í maí sl. var
opnað aðildarríkjum EFTA og
þar með íslandi) eða YOUTH
FOR EUROPE?
Jón biður um „eina stað-
festingu” á því að EB leggi
áherslu á í menningarmálum að
„aðstoða minni samfélög sem
eiga f vök að verjast” en er samt
þegar búinn að nefna nokkur
dæmi sjálfur (án þess að vita það
þó, þar sem hann hefur ekki haft
fyrir því að kynna sér þau); sjón-
varpslöggjöf EB. LINGUA áætl-
un EB... en við getum bætt við
sem dæmi: miljarðar og miljarðar
ECU sem er dælt í að skapa
atvinnutækifæri tengd svæðis-
bundnum lífsháttum á svæðum
þar sem fólk er farið að flytja
burtu vegna atvinnuleysis.
Kaflinn sem heitir „Menning-
in, íslandsklukkan og Uffe” fær
mann til að hugsa hvort Jón sé
ekki í raun sjálfstæðismaður, í
raunverulegri merkingu þess
orðs. Stærsti misskilningur
greinarinnar er líklegast þessi
(sem Jón deilir raunar með mörg-
um íslendigum, kannski vegna
þess að ísland var ekki lagt í rúst
fyrir 50 árum): EB var upphaf-
lega ekki stofnað af efnahags-
ástæðum, til að vernda stórfyrir-
tæki og stórhagsmunaaðila.
Auðvitað hafa stórfyrirtækin nýtt
sér hugsjónina um sameinaða
Evrópu, og gert sér grein fyrir
möguleika þess fyrir löngu. En í
upphafi voru það aðrar hug-
myndir sem lágu að baki stofnun-
ar EB. Hugmyndir um sam-
einaða Evrópu voru þegar til
staðar eftir fyrstu heims-
styjöldina. 1923 lagði austur-
rískur stjórnmálamaður (Van
Coudenhove Kalergi) til að
stofnuð yrðu „Bandaríki Evr-
ópu”; og 1929, í frægri ræðu á
fundi Þjóðabandalagsins í Genf,
hvatti franski utanríkisráð-
herrann ríkisstjórnir Evrópu til
að stofna með sér „Bandalag
Evrópu” innan ramma Þjóða-
bandalagsins. En það þurfti eina
styrjöld til í Evrópu áður en
menn gerðu sér fyllilega grein
fyrir þeirri hættu sem óblönduð
þjóðernishyggja felur í sér.
í maí 1950 var ítarleg tillaga
kynnt, unnin af Robert Schuman
(utanríkisráðherra Frakklands)
og Jean Monet, sem fól í sér
stofnun yfirþjóðlegs bandalags
utan um fransk-þýskan kola- og
stáliðnað. Hugmyndin á bak við
þetta var að það væri til lítils að
þvinga upp á Þýskaland einhliða
takmörkunum og eftirlitsráð-
stöfunum, á meðan algjörlega
sjálfstætt Þýskaland gæti ennþá
ógnað friðinum í Evrópu. Eina
leiðin út úr þessu var að taka
Þýskaland inn í stjórnmálalega
og efnahagslega evrópska heild.
Með þessu var einnig verið að
fylgja eftir hugmyndum Churc-
hills frá því 1946, þegar hann
lagði til í ræðu í Zúrich að stofnuð
yrðu „Bandaríki Evrópu”. Menn
vildu koma í veg fyrir að Evrópu-
löndin færu aftur í stríð, og til
þess var besta leiðin sú að skapa
efnahagsleg tengsl á milli land-
anna. Þannig varð Efna-
hagsbandalagið til og átti að leiða
til frekari stjórnmálalegrar
sameiningar og að lokum til evr-
ópskrar stjórnarskrár.
Ég hvet Jón hér með, og alla þá
sem hafa áhuga, til að lesa bækur
eftir og um Jean Monet og þá
sérstaklega þá hugmyndafræði
sem liggur á bak við sameinaða
Evrópu. Upphaflega var hug-
sjónin um sameinaða Evrópu
hugsjón um friðarstefnu og er
kominn tími til að vinstra liðið á
íslandi fari að gera sér grein fyrir
því! En til að geta barist fyrir Evr-
ópu fólksins og á móti Evrópu
stórhagsmunaaðila verður maður
að vera orðinn hluti af Evrópu.
Það er rétt að „skeið þjóð-
ríkjanna er löngu á enda runnið”
og það er einnig ljóst að skeið
federalisma tekur við. Fyrir mig
persónulega er það svo líica alveg
á hreinu að í síðasta lagi árið 2010
verður ísland orðið að aðildarríki
EB, og þá kannski (!) rétt á
undan fyrsta Austur-Evrópu-
ríkinu....
,Fyrir mér er
það alveg á
hreinu að í
síðasta lagi
árið 2010
verðurls-
land orðið
að aðildar-
ríki EB og
þá kannski
réttáundan
fyrsta
Austur-
Evrópu-
ríkinu!”
Þriðjudagur 26. september 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5