Þjóðviljinn - 26.09.1989, Qupperneq 6

ERLENDAR FRETTIR
Tillögur Mubaraks
I tíu atriðum
Tillögur þær, sem Hosni Mu-
barak, Egyptalandsforseti,
hefur lagt fyrir Israelsstjórn við-
víkjandi fyrirhuguðum kosning-
um á Vesturbakka og I Gaza, eru
að sögn í tíu atriðum. (Þær hafa
að vísu ekki enn verið birtar opin-
berlega.) Tillagan um kosningar
er frá ísraelsstjórn komin, og er
gert ráð fyrir að í þeim kjósi Pal-
estínumenn fulltrúa til viðræðna
við Israela um takmarkaða sjálf-
stjórn Palestínumanna á ofan-
nefndum svæðum. Atriðin tíu
eru:
1. Allir íbúar Vesturbakka og
Gazaspildu skulu hafa kosninga-
rétt og kjörgengi í kosningunum,
þar með taldir íbúar Austur-
Jerúsalem.
2. Þeir skulu hafa fullt frelsi til
kosningabaráttu fyrir kosningar
og meðan á þeim stendur.
3. ísrael samþykki að alþjóð-
legir aðilar hafi eftirlit með kosn-
ingunum.
4. ísrael skuldbindi sig fyrir
kosningar til þess, að virða úrslit
þeirra.
5. ísraelsstjórn skuldibindi sig
til þess að í framhaldi af kosning-
unum verði gert endanlegt sam-
komulag á grundvelli samþykkta
Sameinuðu þióðanna 242 og 338,
þess efnis að Israel fái frið, en láti
í staðinn af höndum hersetin
lönd.
6. ísraelsher verði ekki á Vest-
urbakka og í Gaza meðan kosið
er.
7. Engir ísraelar komi inn á
Vesturbakka eða til Gaza á kjör-
dag, að frátöldum landnemum og
þeim sem hafa þar störfum að
gegna.
8. Nefnd skipuð fulltrúum
bæði ísraela og Palestínumanna
sjái um undirbúning kosninganna
og ljúki því verki á ekki lengri
tíma en tveimur mánuðum.
9. Bandaríkin ábyrgist að stað-
ið verði við ákvæði allra atrið-
anna að ofan og ísrael lýsi því yfir
fyrirfram að það samþykki
ákvæðin og framfylgi þeim.
10. Landnám á hersetnu svæð-
unum verði stöðvað.
Reuter/-dþ.
ísraelskir hermenn handtaka Palestínumann í Gaza - koma tillögur Egypta til með að leiða til friðar?
START
Nýtt fmmkvæði Sovétmanna
Líklegt að eftirgjöf þeirra í veigamiklum atriðum verði til að sam-
komulag náist um helmingsfækkun langdrœgra kjarnaflauga
Sovétríkjastjórn Gorbatsjovs
hefur enn einu sinni leyst úr
hnút í afvopnunarviðræðum risa-
veldanna, í þetta sinn með því að
gefa verulega eftir viðvíkjandi
langdrægum kjarnavopnum.
Viðræður um þessi vopn hafa
Iengi staðið yfir I Genf og í níu
mánuði hefur hvorki gengið né
rekið í þeim. Bandaríkjastjórn
hefur undanfarið auðsýnt þessum
viðræðum tiltölulega lítinn áhuga
og Bush forseti í staðinn einkum
beint athygli sinni að viðræðun-
um í Vín um hefðbundinn vopna-
búnað.
Hnúturinn leystist í tveggja
daga viðræðum utanríkisráð-
herra risaveldanna, þeirra James
A. Baker og Eduards Shevardna-
dze, í Wyoming um s.l. helgi.
Mestu máli skiptir þar að sovéska
stjórnin samþykkir nú að haldið
sé áfram með viðræðurnar um
fækkun langdrægra kjarnavopna
(START), jafnvel þótt sam-
komulag náist ekki um varnar-
kerfi gegn kjarnaflaugum úti í
geimnum. Hingað til hefur so-
véska stjórnin staðið fast á því, að
ekki kæmi til greina að fækka
langdrægum kjarnavopnum
iiema því aðeins að téð varnar-
kerfi yrðu bönnuð.
Shevardnadze sagði Baker
einnig á fundi þeirra að Sovét-
menn hefðu ákveðið að rífa rat-
sjárstöðina í Krasnojarsk í Síber-
íu, en stöð þessi hefur lengi verið
Bandaríkjastjórn þyrnir í augum.
Bandaríkjamenn halda því fram,
að stöðin sé brot á gagnflauga-
sáttmálanum (ABM) frá 1972 og
hafa krafist þess að hún yrði rifin
fyrir undirritun START-
samnings. Sovétmenn telja fyrir
sitt leyti að varnarkerfi úti í
geimnum (stjörnustríð Reagans)
sé brot á téðum sáttmála.
Shevardnadze bauð einnig upp
á að stýriflaugum um borð í her-
skipum yrði haldið utan við
START-viðræðurnar, en hingað
til hafa Sovétmenn viljað láta
fyrirhugaðan START-samning
ná til þeirra einnig.
Fyrirhugað er að ná samkomu-
lagi um að fækka langdrægum
kjarnavopnum í eigu risaveld-
anna um helming. Fréttaskýr-
endur komast svo að orði, að eftir
þetta mikla eftirgjöf af hálfu so-
vésku stjórnarinnar geti Banda-
ríkjastjórn varla hliðrað sér hjá
því að ganga til samkomulags í
þessu mikilvæga máli. Talið er að
fækkun langdrægra kjarnavopna
verði eitt meginmálið í viðræðum
þeirra Bush og Gorbatsjovs, er
þeir hittast á næsta ári.
Fyrir utanríkisráðherrafund-
inn í Wyoming hafði Gorbatsjov
tilkynnt Bush bréflega um þetta
nýja frumkvæði af hálfu Sovét-
ríkjanna til að greiða fyrir
START-samningi.
Reuter/-dþ.
Hryðjuverkamenn
grönduðu UTA-vél
Franska gagnnjósnaþjónustan,
DST, hefur verið til kvödd að
grafast fyrir um orsakir þess að
frönsk farþegaflugvél af gerðinni
DC-10 og í eigu flugfélagsins UTA
fórst yfir Sahara í s.l. viku. Eng-
inn vafi er nú talinn á að flugvélin
hafi tæst sundur af völdum spren-
gingar í mikilli hæð.
Allar líkur eru á að hér sé um
hryðjuverk að ræða. Menn hafa
hringt og lýst ábyrgð á hendur
líbönskum samtökum, sem nefn-
ast Heilagt stríð íslams, og
stjórnarandstæðingum í Tsjad.
En eins víst er talið að þær hring-
ingar hafi verið gabb. 170 manns
fórust með vélinni og hafa lík um
80 þeirra fundist. Ólíklegt er talið
að fleiri finnist, þar sem margir
farþega munu hafa tæst gersam-
lega í sundur við sprenginguna
auk þess sem mörg lík eru horfin
undir eyðimerkursandinn, en
sandfok er að jafnaði mikið á
þessum slóðum. Meirihluti far-
þega var Afríkumenn, en einnig
voru með vélinni margir franskir
borgarar og menn af fleiri þjóð-
um.
Sovétríkin
Oriagaríkt flokksþing að ári
Þörfer bráðrar lausnar á efnahagsvandamálum sem ógna perestrojku
Gorbatsjov á þjóðfulltrúaþinginu nýja - almenningi finnst breytingar í
lýðræðisátt miðlungi mikils verðar ef neysluvörur vantar í verslanir.
Aráðstefnu miðnefndar so-
véska kommúnistafiokksins í
s.I. viku, er gerð var samþykkt
um aukna sjálfstjórn til handa so-
vétlýðveldunum, gerðist það
einnig að af 11 fullgildum fulltrú-
um í stjórnmálaráði flokksins létu
þrír af setu þar. Þeir eru Vladímír
V. Sjerbítský, leiðtogi flokksins I
Úkraínu og stjórnmálaráðsfull-
trúi síðan 1971, Víktor M. Tsje-
bríkov, fyrrum æðsti maður
KGB og Víktor P. Níkonov, ritari
kommúnistafiokksins um akur-
yrkjumál.
Tveir þeir fyrstnefndu voru
þungavigtarmenn í ráðinu (Sjer-
bítský hafði setið í því lengur en
nokkur annar af þeim sem nú
eiga þar sæti) og eru meðal liðs-
odda íhaldssamari manna í
flokknum. Er því talið að það
hafi verið að tilstuðlan Gorbat-
sjovs forseta að þeir létu af störf-
um í ráðinu og hafi hann með því
verið að styrkja stöðu pere-
strojkusinna. Við það beitir Gor-
batsjov einskonar salamiaðferð,
ýtir íhaldssamari mönnum úr á-
hrifastöðum smátt og smátt. Um-
deilt er hvaða þýðingu afsögn
þessara þriggja úr stjórnmála-
ráðinu hafi, og fréttaskýrendum
ber saman um að íhaldsmenn séu
enn sterkir í miðnefnd og flokks-
apparatinu yfirleitt, svo að
Gorbatsjov verði að fara að með
fyllstu gát í „hreinsunum“ sínum,
til þess að þeir snúist ekki sam-
einaðir og öndverðir gegn hon-
um.
Lígatsjov skákað
Meðal þeirra, sem taka nú sæti
sem fullgildir stjórnmálaráðs-
menn í stað hinna þriggja brott-
gengnu, eru Vladímír Krjútsj-
kov, núverandi æðsti maður
KGB, sem staðið hefur fyrir
meiriháttar viðleitni til þess að
gefa þeirri kunnu stofnun mann-
eskjulegri ímynd, og Jegor Stro-
jev, talsmaður breytinga í land-
búnaði. Er talið að með tilfærslu
hans upp í stjórnmálaráð sé verið
að gefa honum möguleika á að
vega á móti völdum Jegors Lígat-
sjovs í landbúnaðarmálum.
Lígatsjov, sem er formaður
flokksnefndarinnar um akur-
yrkjumál, er helsti foringi íhalds-
manna í flokknum og hann hefur
ekki farið leynt með, að hann hafi
margt við tillögur Gorbatsjovs
um nýjungar í landbúnaðarmál-
um að athuga. Hann hefur tekið
skýrt fram að hann vilji viðhalda
skipulagi landbúnaðarins í ríkis-
og samyrkjubú lítt skertu.
Á miðnefndarráðstefnunni var
einnig samþykkt að halda næsta
þing sovéska kommúnistaflokks-
ins, það 28. í röðinni, í okt. 1990,
en áður hafði verið fyrirhugað að
það yrði ekki haldið fyrr en vorið
1991. Gorbatsjov mun hafa viljað
halda þingið þegar næsta vor, en
íhaldsmenn mótmælt því, að það
yrði haldið fyrr en fyrirhugað
hafði verið. Niðurstaðan virðist
því vera málamiðlun.
„Við þurfum
nýtt blóð...“
Hér er um að ræða óvenjulega
ráðstöfun og mun hafa verið gerð
með hliðsjón af miklum og ill-
leysanlegum vandamálum, eink-
um viðvíkjandi þjóðernum og
efnahag. f sjálfu stjórnsýslukerfi
ríkisins hefur Gorbatsjov í krafti
hins nú valdamikla forsetaemb-
ættis sterka stöðu, en því fer fj arri
að flokksskútan láti jafn auðveld-
lega að stjórn hans. Umbóta-
stefna hans í efnahagsmálum hef-
ur ekki borið tilætlaðan árangur,
þvert á móti hefur ástandið í þeim
efnum versnað. Gorbatsjov fer
ekki Ieynt með, að hann stefni að
gagngerum breytingum á flokks-
kerfinu. „Við þurfum nýtt blóð
inn í allar nefndir. í þeim verður
að vera frumlegasta og dugleg-
asta fólkið og einungis það, sem
hollast er perestrojku,“ sagði
hann á miðnefndarráðstefnunni.
Talið er að Gorbatsjov hyggist
á næsta flokksþingi koma í kring
mestu „hreinsun" sinni til þessa,
nota það til að ná endanlegum
yfirtökum í flokknum og skerða
áhrif íhaldsmanna meira en
nokkru sinni hefur verið gert
hingað til, frá því að hann kom til
valda. Perestrojkusinnar telja
sennilega að ekki verði seinna
vænna, ef bjarga eigi perest-
rojku. Vaxandi óánægja almenn-
ings með skort á neysluvörum
boðar ekkert gott fyrir hana.
Fólk almennt er farið að taka vfg-
orðum glasnosts og perestrjoku
tómlega. Maðurinn á götunni
segir að einu gildi hverjir séu á
hinum og þessum valdastólum,
bara ef vörur komi f verslanir.
Því fer fjarri að úrslitin á kom-
andi flokksþingi séu ráðin. Báðir
aðilar, perestrojkusinnar og
íhaldsmenn, koma til með að
nýta tímann fram að þingi sem
best til liðssöfnunar og annars
undirbúnings. Rétt er að taka
fram að línurnar á milli fylkinga
eru ekki skýrar. Meðal perest-
rojkusinna eru menn misjafnlega
róttækir og hin fylkingin er ekki
heldur einlit, auk þess sem marg-
ir eru á milli fylkinga og óráðnir.
En örlagaríkt gæti það þing orð-
ið.
dþ.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN;Þriðjudagur 26. september 1989