Þjóðviljinn - 27.09.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
Shevardnadze um efnavopn
Eyðum þeim öllum
Leggur til að risaveldin eyði efnavopnabirgðum sínum að mestu eða
öllu jafnvel áður en alþjóðlegur sáttmáli um bann við slíkum vopnum
hefur verið undirritaður
Talsverður skriður virðist vera
að komast á viðræður um af-
vopnun, ef marka má ummæli
æðstu manna risaveldanna síð-
ustu daga. í ræðu fluttri yfir alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóðanna
í fyrradag bauð Bush Banda-
ríkjaforseti upp á það fyrir hönd
Bandaríkjanna að þau eyddu 80
af hundraði efnavopnabirgða
sinna, ef Sovétríkin eyddu það
miklu af sinum efnavopnum að
þau yrðu ekki á þeim vettvangi
yfirsterkari Bandaríkjunum, og í
ræðu á sama þingi í gær gekk
Eduard Shevardnadze, utanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna, skrefi
lengra og lagði til að risaveldin
bæði eyddu efnavopnum sínum
að mestu eða öllu leyti.
í ræðu sinni lagði Bush til að
risaveldin framkvæmdu þessa
efnavopnaeyðingu þegar áður en
nýr alþjóðlegur sáttmáli um bann
við efnavopnum og um eyðingu
þeirra hefði gengið í gildi. Forset-
inn sagði einnig, að Bandaríkin
væru reiðubúin að eyða öllum
efnavopnabirgðum sínum á tíu
ára tímabili eftir að öll ríki, sem
möguleika hefðu á að framleiða
efnavopn, hefðu undirritað sátt-
mála um algert bann við slíkum
vopnum.
I ræðu sinni fagnaði Shevar-
dnadze ummælum Bandaríkja-
forseta og kvað Sovétríkin reiðu-
búin að ganga enn lengra í gagn-
kvæmum ráðstöfunum á þessum
vettvangi áður en alþjóðlegur
sáttmáli um bann við efnavopn-
um hefði verið undirritaður af
öllum hlutaðeigandi. Skyldu risa-
veldin bæði þegar skuldbinda sig
til að hætta allri framleiðslu á
efnavopnum, eyða efnavopna-
birgðum sínum að mestu eða
öllu, í von um að það greiddi fyrir
útrýmingu slíkra vopna um heim
allan og lýsa því yfir að þau
myndu undir engum kringum-
stæðum beita efnavopnum. Talið
er að Bandaríkin eigi um 30.000
smálestir af efnavopnum, Sovét-
menn segjast eiga um 50.000
smálestir af þeim en sumir vest-
rænir sérfræðingar um þessi efni
halda því fram að efnavopna-
birgðir Sovétríkjanna séu marg-
falt meiri.
Raunar er það svo að viðvíkj-
andi efnavopnum stendur ekki
fyrst og fremst á Bandaríkjunum
og Sovétríkjunum að afvopnast.
Þriðjaheimsríki ýmis eiga efna-
vopn, hafa sum beitt þeim og
sýna tregðu á að útrýma þeim,
kalla þau mótvægi fátækari ríkja
Bush - boðið upp á eyðingu 80 af
hundraði efnavopna Bandaríkj-
anna.
við kjarnavopn stórveldanna.
Shevardnadze vék ennfremur
að leiðtogafundi risaveldanna,
fyrirhuguðum næsta vor eða
Shevardnadze - fagnaði um-
mælum Bandaríkjaforseta og
bætti um betur.
sumar, og kvað vonir standa til að
þá hefði náðst samkomulag um
fækkun langdrægra kjarnavopna.
Reuter/-dþ.
Líbanon
Von um frið - en veik
Arababandalagið býður Líbanonsþingi til ráðstefnu í Saúdi-Arabíu,
en kristnum og múslímum ber mikið í milli
Fyrir tæpri viku var enn einu
sinni gert vopnahlé í stríðinu í
IJbanon, í þetta sinn á milli
stjórnar kristinna landsmanna
annarsvegar og Sýrlendinga og lí-
banskra bandamanna þeirra
hinsvegar. Var það Arababanda-
lagið, sem í þetta sinn stillti til
friðar, og hefur það auk þess boð-
ið Líbanonsþingi til Saúdi-
Arabíu, þar sem ætlunin er að
það komist að samkomulagi, er
bindi enda á 14 ára grimma borg-
arastyrjöld.
Vonir um að það takist eru enn
heldur daufar, enda ber þing-
mönnum mikið á milli. Múslímar
í þeirra hópi vilja láta ganga fyrir
að gerðar séu breytingar á pólit-
ísku kerfi Líbanons, eins og það
Sovéska stjórnmálaráðið
11 valdhafar
Allir rosknir og reyndir en enginn öldungur
Hér fer á eftir listi yfir þá sem eru fullgildir fulltrúar í stjórnmálaráði
sovéska kommúnistaflokksins eftir að skipt var um menn í nokkr-
um sætum þar á ráðstefnu miðnefndar flokksins í s.l. viku. Vegna
yfirfærslu valda frá flokki til ríkis í Sovétríkjunum er stjórnmálaráðið
að vísu ekki eins valdamikið og áður var, en mjög valdamikið þó og
eftir sem áður valdamesta stofnun kommúnistaflokksins. Af11 aðal-
mönnum í ráðinu er Gorbatsjov nú sá eini, sem kjörinn var I ráðið á tíð
Brezhnevs, og níu fulltrúa komu ekki í ráðið fyrr en á tíð Gorbatsjovs.
Nú er ekki öldungaræðinu fyrir að fara þar á bæ, því að allir eru
ellefumenningarnir fæddir eftir byltingu, sá elsti 1920. Enginn ungæð-
isbragur er þó enn á ráðinu, því að allir núverandi fullgildir fulltrúar í
því eru komnir yfir fimmtugt. Þeir eru:
Míkhaíl Gorbatsjov, fæddur 1931, forseti Sovétríkjanna og aðalrit-
ari kommúnistaflokksins. Við síðarnefnda embættinu tók hann 11.
mars 1985 og varð þar með valdamesti maður Sovétríkjanna. Hann
hefur átt sæti í stjórnmálaráðinu frá því í okt. 1980.
Níkolaj Ryzjkov, fæddur 1929, forsætisráðherra Sovétríkjanna.
Stjórnmálaráðsmaður síðan í apríl 1985.
Vítalíj Vorotníkov, fæddur 1926, forseti rússneska sambandslýð-
veldisins (hins eiginlega Rússlands). Stjórnmálaráðsmaður frá því í
des. 1983. .
Lev Zajkov, fæddur 1923, flokksleiðtogi í Moskvu. I stjórnmálaraði
frá því f mars 1986.
Jegor Lígatsjov, fæddur 1920, formaður landbúnaðarmálanefndar
miðnefndar kommúnistaflokksins. í ráðinu frá því í apríl 1985.
Níkolaj Sljunkov, fæddur 1929, formaður félagshagfræðideildar
miðnefndarinnar. í ráðinu frá því í júní 1987.
Eduard Shevardnadze, fæddur 1928, utanríkisráðherra Sovétríkj-
anna. f stjórnmálaráðinu hefur hann átt sæti frá því í júlí 1985.
Aleksandr Jakovlev, fæddur 1923, formaður alþjóðamálanefndar
miðnefndar. í ráðinu frá því í júní 1987.
Vadím Medvedev, fæddur 1929, formaður hugmyndafræðinefndar
miðnefndarinnar. í ráðinu frá því í sept. 1988.
Júríj Masljukov, fæddur 1937, formaður áætlananefndar ríkisins.
Kjörinn aðalfulltrúi í stjórnmálaráði í þ.m.
Vladímír Krjútsjkov, fæddur 1924, forstjóri KGB. Kjörinn aðalfull-
trúi í stjórnmálaráði í þ.m. ^
var fyrir stríðið, með það fyrir
augum að völdin verði að miklu
leyti yfirfærð frá kristnum til
múslíma. Kristnir þingmenn,
sem flestir styðja Michel Aoun,
herstjóra og stjórnarformann
kristinna, krefjast þess hinsvegar
að Sýrlandsher fari úr landi, áður
en nokkuð annað sé ákveðið.
Múslímar telja að undirrót stríðs-
ins hafi verið misrétti kristnum í
hag, en kristnir kenna um íhlut-
unum útlendinga.
Síðast var kosið á Líbanons-
þing 1972. Þá voru þingmenn 99,
en nú hefur þeim fækkað niður í
73 vegna dauðsfalla. Araba-
bandalagið hefur lagt fram til-
lögur sem umræðugrundvöll og
er í þeim gert ráð fyrir að múslím-
ar, sem nú munu vera í meirihluta
ílandinu,fáia.m.k. helmingpóli-
tískra valda og að framkvæmda-
valdið færist frá forseta til ríkis-
stjórnar. Samkvæmt valdaskipt-
ingu þeirri, er í gildi var fyrir
borgarastríðið, hefur forseti
framkvæmdavald og skal vera af
trúflokki Maroníta.
Enn er ekki fullvíst hvort
kristnir Líbanonsþingmenn mæta
á ráðstefnuna í Saúdi-Arabíu.
Reuter/-dþ.
Ungverjaland
Stjómarandstæðingar á þing
Stjórnarandstöðuþingmenn
tóku sæti á ungverska þinginu
í gær í fyrsta sinn í 42 ár. Eru þeir
fjórir talsins og allir á vegum
Ungverska lýðræðismálþingsins,
öflugustu stjórnarandstöðusam-
taka landsins.
Kosningar með þátttöku fleiri
flokka en eins hafa ekki farið
fram í Ungverjalandi síðan 1947,
en hinsvegar fengu stjórnarand-
stæðingar að bjóða fram í auka-
kosningum í fjórum kjördæmum,
sem farið hafa fram s.l. tvo mán-
uði. Voru frambjóðendur Ung-
verska lýðræðismálþingsins
kjörnir í kjördæmum þessum
öllum. Fyrir liggja nú drög að
lögum um að breyta Ungverja-
landi í þingræðisland með fjöl-
flokkakerfi, og er búist við að þau
verði lögð fyrir þingið og sam-
þykkt í næsta mánuði. Kommún-
istaflokkur landsins, samtök hon-
um tengd og níu stjórnarand-
stöðusamtök voru saman um
gerð uppkastsins að lögunum.
Þegar fjölflokkakerfi hefur verið
lögfest, er búist við að stjórnar-
andstöðusámtökin breyti sér
formlega í stjórnmálaflokka og
fyrirhugað er að fyrstu þingkosn-
ingar samkvæmt nýja kerfinu fari
fram í júní n.á.
Reuter/-dþ.
Amnesty
Ottast um líf
kínverskra andófsmanna
242 líflátnir í Kína það sem afer árinu svo vitað sé með vissu en eftil
vill miklu fleiri. Langflestar aftökur í Iran
Amnesty International, hin al-
þjóðlegu baráttusamtök fyrir
mannréttindum, er aðsetur hafa í
Lundúnum, hafa lýst því yfir í
skýrslu að þau óttist um marga af
a.m.k. 4000 manns, sem yfirvöld í
Kína hafa tilkynnt að handteknir
hafi verið eftir að herinn bældi
niður mótmælahreyfingar í júní.
Bendir Amnesty á í því sambandi
að dauðarefsing sé notuð í Kína í
pólitískum tilgangi.
í skýrslunni, sem fjallar um af-
tökur í heiminum yfirleitt, segir
að af 242 mönnum, sem vitað sé
að hafi verið teknir af lífi í Kína á
þessu ári, hafi 137 verið líflátnir
frá því snemma í júní. Um sumt
af því fólki sé vitað, að það hafi
verið sakað um hlutdeild í kröfu-
fundum og mótmælagöngum. En
Amnesty óttast um líf miklu fleiri
pólitískra andófsmanna þar-
lendis, þar eð kínversk stjórnvöld
hafa gefið út tilskipun um að af-
tökur á „gagnbyltingarmönnum"
skuli ekki gefnar upp.
í ágúst s.l. tilkynnti Amnesty
að um 1000 óbreyttir borgarar
a.m.k. hefðu verið drepnir og
mörg þúsund særðir dagana 3.- 9.
júní s.l., er herinn beitti óspart
skotvopnum fyrst gegn mótmæla-
fólki á Himinsfriðartorgi og síðan
annarsstaðar í Peking. Kínversk
stjórnvöld neita því enn að margt
mótmælafólk hafi verið drepið.
í skýrslunni eru Kína, Iran,
írak, Suður-Afríka, Bandaríkin
og Sovétríkin hvött til þess að
nema dauðarefsingu úr lögum.
Langafkastamest við aftökur
allra ríkja það sem af er árinu
hefur íran verið, því af um 1600
aftökum yfir heiminn allan, sem
Amnesty hefur haft spurnir af,
hafa um 1200 verið framkvæmdar
í því landi. Ríflega helmingur af-
tekinna í íran hafði verið dæmdur
fyrir smygl og sölu á eiturlyfjum
og fíkniefnum, en hundruð
manna voru þar einnig líflátin af
pólitískum ástæðum. I írak hafa
aftökurnar verið næstflestar það
sem af er árinu og skipta hundr-
uðum, en áreiðanlegra upplýs-
inga um það er erfitt að afla þar-
lendis, þar eð stjórnvöld gera sitt
besta til að leyna aftökum.
Að sögn Amnesty hafa 37
menn verið teknir af lífi í Suður-
Afríku það sem af er árinu og 13 í
Bandaríkjunum, en 2210 dauða-
dæmdir menn eru í fangelsum
síðarnefnda landsins. í Sovétríkj-
unum er það af sem áður var því
að ekki veit Amnesty með vissu
um nema eina aftöku þarlendis í
ár, en fimm dauðadæmdir menn
eru þar í fangelsi og hefur náðun-
arbeiðnum þeirra verið hafnað.
í apríl s.l. lýsti Amnesty yfir
alþjóðlegri herferð gegn dauða-
refsingu, en síðan hefur aðeins
eitt ríki, Kambódía, tilkynnt af-
nám dauðarefsingar hjá sér.
Reuter/-dþ.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Mi&vikudagur 27. september 1989