Þjóðviljinn - 28.09.1989, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Jafnt í byr sem andbyr
Geta félagshyggjuflokkarnir
stjórnað á erfiðleikatímum?
Þannig hljóðaði spurningin, sem
þeim Steingrími Hermannssyni
forsætisráðherra og Svavari
Gestssyni menntamálaráðherra
var ætlaðað svara á fundi
Alþýðubandalags Reykjavíkur
þann 13. sept. s.l.
Og hver voru svör ráðherr-
anna?
„Jú, mér fannst kjarninn í svari
forsætisráðherra vera þessi: Ég
vona að spurningunni megi svara
játandi. Erfiðleikarnir, sem ríkis-
stjórnin á við að etja, eru auðvit-
að margvíslegir og mun meiri en
sjáanlegir voru á yfirborðinu þeg-
ar stjórnin var mynduð. Staða út-
flutningsatvinnuveganna var t.d.
mun verri en álitið var. En eigum
við að leggja á flótta fyrir þessum
erfiðleikum? Eða höfum við þrek
og kjark til þess að vinna saman
þegar mikið liggur við, eins og
nú? Þegar fyrir liggur að gera þarf
grundvallarbreytingar á þjóðfé-
laginu? Jú, og vona það svo sann-
arlega sagði forsætisráðherra. Er
ekki betra að aðrir móti þær
breytingar og framkvæmi en
íhaldið? Baráttan í heiminum nú
stendur um hreint og ómengað
umhverfi, hreint loft, hreint vatn
og ómenguð matvæli. Við þurf-
um að nýta þann auð, sem við
eigum í ungu fólki. Það er hlut-
verk félagshyggjuflokkanna að
berjast fyrir þessum málum og
veita þeim brautargengi. .
Magnús H. Gíslason skrifar
Svar menntamálaráðherra var:
- Félagshyggjuflokkarnir eiga
verða að koma til skjalanna þeg-
ar erfiðleikar steðja að þjóðinni,
þegar verja þarf hina félagslegu
á því hvort henni tekst að leysa
þessi viðfangsefni og önnur af lík-
um toga. Og það eigum við að
geta. Við Steingrímur ætlum
a.m.k. ekki að flýja af hólmi og
Því auðvitað eru þau til staðar.
En er þá stjórn félagshyggju-
manna aðeins nauðsynleg þegar
erfiðleikar steðja að? Nei, engan
veginn. Stundum er talað um
>>
Það er þjóðarnauðsyn að félagshyggjufólk
fari með völd og móti stjórnarfarið, ekki
bara á erfiðleikatímum, heldur einnig
þegar vel lœtur í ári“
-
M
þjónustu. Atvinna er nú mun
minni en áður. Einnig kaupmátt-
ur. Afleiðingar fjármagnsfrelsis-
ins blasa við í gjaldþrotum út um
allar jarðir. Okkur hefur ekki
tekist að jafna kjörin nægjanlega.
Gera þarf átak til jöfnunar á
öllum sviðum. Ná þarf stjórn á
peningaöflunum og skattleggja
fjármagnstekjur. Afnema sjálf-
virknina í hagkerfinu. Endur-
skoða þarf alla þætti menningar-
legrar og félagslegrar þjónustu.
Líf núverandi ríkisstjðrnar veltur
hleypa íhaldinu að, sagði
rnenntamálaráðherra.
Þetta verða að teljast afdrátt-
arlaus svör, og ekki skal í efa
dregið að hugur fylgi máli. Ætla
verður, að þeir flokkar, sem
kenna sig við félagshyggju, geti
náð saman um megin úrræði til
lausnar þessum viðfangsefnum.
En til þess að svo megi verða,
þurfa flokkarnir að geta lagt til
hliðar ágreining um einstök mál,
eins og forsætisráðherra sagði.
fyrirbyggjandi aðgerðir. Þær geta
vissulega átt við á þjóðmálasvið-
inu. Þær eru í því fólgnar að nýta
góðærið til þess að búa þjóðina
undir að mæta mögru árunum.
Þetta er ákaflega einföld stað-
reynd og ætti sannast að segja að
liggja hverjum manni í augum
uppi. Samt horfum við gjarnan
framhjá henni. Þegar vel árar fer
þjóðin á peningafyllerí. Þá rjúk-
um við til og fjárfestum í öllum
mögulegum framkvæmdum,
óþörfum jafnt sem þörfum. Und-
anfarin ár hefur fjármunamynd-
un verið ákaflega mikil í óarð-
bærum framkvæmdum. Allskon-
ar brask- og fjárplógsfyrirtæki
blómstra sem aldrei fyrr, en
heilbrigður atvinnurekstur og
velferðarkerfið er látið drabbast
niður.
Nú fara þjóðartekjur minnk-
andi. Þá rekum við okkur á að
atvinnureksturinn er víða í
andarslitrunum. Atvinnuöryggi
er í hættu. Kaupmáttur fer lækk-
andi. Inn í þetta ástand vorum við
að sigla þegar ríkisstjórn Þor-
steins Pálssonar gafst upp. Hún
kom sér ekki saman um nein úr-
ræði og ráðalausastur allra var
forsætisráðherrann, formaður
Sjálfstæðisflokksins. Hann koni í
Sjónvarpið og minnti mest á
fermingardreng, sem gatað hefur
í trúarjátningunni.
Góðæri á ekki að nota til þess
að láta purkunarlausa frjáls-
hyggjubraskara fleyta rjómann.
Það á að nota til þess að byggja
upp heilbrigt atvinnulíf, jafna og
treysta lífskjör almennings í
landinu, andleg jafnt sem efna-
leg. Það verður ekki gert af öðr-
um en félagshyggjufólki. Því er
það þjóðarnauðsyn að það fari
með völd og móti stjórnarfarið,
ekki bara á erfiðleikatímum,
heldur einnig þegar vel lætur í ári.
Annars verður góðærið misnot-
að, eins og dýrkeypt reynsla ætti
að vera búin að færa okkur heim
sanninn um.
MENNING
Ólafur Páll.
Steiktir
svanir
Út er komin ljóðabókin
Steiktir svanir eftir Ólaf Pál.
Bókin er tekin saman úr röð
handrita sem urðu til á árunum
1975-81 og hefur að geyma ljóð
ogtexta. Ikynninguábókarkápu
segir meðal annars: „Ljóð þessi
og texta má skoða sem gegnum-
lýsingu ákveðins tímabils, eins-
konar þroskasögu."
Ólafur Páll er fæddur í Reykja-
vík 1960. Efniviður Steiktra
svana í núverandi mynd er tekinn
saman árið 1082 og hefur ekki
áður birst á prenti. Hún er prent-
uð í Félagsprentsmiðjunni, kom
út í 500 eintökum og fæst í helstu
bókaverslunum. Kápumynd
gerði Örn Karlsson og Hjördís
Brynja sá um útlit og hönnun
kápu. Höfundur gefur bókina út.
Fjórar nýjar frá
Námsgagnastofnun
Námsgagnastofnun hefur gefið
út tvær léttlestrarbækur, nýja
sögubók á léttu máli og nýja nem-
endabók. Léttlestrarbækurnar
eru Davíð og fiskarnir eftir Bent
Faurby, ætluð nemendum á aldr-
inum 8 til 10 ára og Sprengjusér-
fræðingurinn eftir Hjördísi
Varmer, ætluð aldrinum 11-14
ára. Koma bækurnar einnig út á
hljómböndum, sem ætluð eru til
lestrarþjálfunar. Sérkennararnir
Guðfinna Guðmundsdóttir og
Valgerður Snæland Jónsdóttir
þýddu bækurnar úr dönsku.
Sprelligosar heitir ný sögubók
eftir Andrés Indriðason mynd-
skreytt af Gylfa Gíslasyni. Sagan
fjallar um hvernig Ólafi Helga
líður eftir að hafa skotið úr túttu-
byssu á Tomma besta vin sinn.
Sagan er einkum ætluð börnum á
aldrinum 11 til 13 ára, sem erfitt
eiga með að lesa langan, sam-
felldan texta. Bókin kemur einn-
ig út á hljómbandi, sem ætlað er
til lestarþjálfunar.
Að verða fullorðinn heitir bók
ætluð nemendum sem af ýmsum
ástæðum geta ekki notað al-
mennt námsefni, til dæmis vegna
takmarkaðs málskilnings, lestr-
arerfiðleika og fleira. Nemenda-
bókin er uppistaða námsefnisins,
en henni fylgja hljóðbók og
kennarabók með glærum. Bókin
skiptist í níu kafla þar sem fjallað
er úm líkamlegar breytingar,
hegðun, framkomu, tilfinningar
og fleira sem tengist kynþroska-
skeiðinu. Höfundar eru sérkenn-
ararnir Fjölnir Ásbjörnsson og
Sylvía Guðmundsdóttir, sem
ásamt Auði Hrólfsdóttur tóku
einnig saman kennarabókina.
Búi Kristjánsson teiknaði mynd-
irnar.
Fimm bækur
væntanlegar
hjá Æskunni
Hjá Bókaútgáfu Æskunnar eru
væntanlegar fimm bækur á þessu
hausti. Fyrir yngstu kynslóðina
kemur út sagan Brúðan hans
Borgþórs eftir Jónas Jónasson
myndskreytt af Sigrúnu Eldjárn,
en fyrir unglingana ný bók eftir
Hrafnhildi Valgarðsdóttur, fram-
hald af verðlaunabókinni Leður-
jökkum og spariskóm.
Ævisagnalesendur geta hlakk-
að til viðtalsbókar við Árna
Helgason, fyrrverandi
póstmeistara í Stykkishólmi, sem
skráður er af Eðvarð Ingólfssyni,
og Ævisögu Hermanns Vil-
hjálmssonar, Frændi Konráðs -
föðurbróðir minn, eftir Vilhjálm
Hjálmarsson fyrrverandi ráð-
herra.
Auk þess ætlar Æskan að
endurútgefa þýðingu Hannesar
J. Magnússonar á Oliver Twist
eftir Charles Dickens í tilefni sýn-
ingar Þjóðleikhússins á sam-
nefndum söngleik. Er það fjórða
útgáfa Æskunnar á sögunni.
Fimmta bók
Örlagsins
Hjá Örlaginu er væntanleg
bókin Draumur þinn rætist tvisv-
ar eftir Kjartan Árnason. Er hér
um að ræða skáldsögu í sextíu og
tveimur smáþáttum. Þetta er
fyrsta skáldsaga höfundar og
jafnframt hans þriðja bók. Ör-
lagið er nýlega orðið þriggja ára,
en það var stofnað utan um út-
gáfu á ljóðabókinni Dagbók Las-
arusar eftir Kjartan Árnason.
Auk hennar hefur forlagið gefið
út smásögur, ljóð og ljóðaþýð-
ingar. Draumur þinn rætist tvisv-
ar verður fimmta bókin sem út-
gáfan stendur að.
Ný bók um
sveppatínslu
Almenna bókafélagið hefur
sent frá sér bókina Villtir mat-
sveppir á íslandi. Höfundar eru
Ása Margrét Ásgrímsdóttir sem
fjallar um greiningu sveppa og
sveppalýsingar, Guðrún Magn-
úsdóttir sem skrifar kafla með
mataruppskriftum og Anna Fjóla
Gísladóttir sem tók flestar lit-
myndir sem prýða bókina.
Bókin er sú fyrsta sinnar teg-
undar sem gefin er út um þetta
efni fyrir íslenskan markað. í
kafla um greiningu sveppa er
fjallað um útlit sveppsins, eigin-
leika hans, bragð og lykt. Mun
bókin væntanlega bægja frá ótta
íslendinga við sveppatínslu.
Ný bóksöluskrá
Bókavarðan, verslun með
gamlarognýjarbækur, hefurgef-
ið út nýja bóksöluskrá. Að þessu
sinni kynnir Varðan 1000 titla um
margvíslegustu efni, svo sem ís-
lensk fræði og norræn, eldri ævi-
sögur og aldarfarslýsingar, hesta
og reiðmenn og leikrit. í skránni
er auk þess getið tveggja merki-
legra handrita, er annað þeirra
eftir Indriða Einarsson skáld en
hitt eftir Gísla fræðimann Kon-
ráðsson, ritað skömmu eftir
miðja síðustu öld.
Bóksöluskráin er send öllum
sem þess óska utan Stórreykja-
víkursvæðisins, en öðrum afhent
í Bókavörðunni að Hafnarstræti
4, Reykjavík.
Einleikur
á básúnu
Fyrstu áskriftartónleikar Sin-
fóníuhljómsveitar íslands á fer -
tugasta starfsárinu verða í
kvöld í Háskólabíói cg hefjast kl.
20:30. Hljómsveitarstjóri verður
Petri Sakari, aðalhljómsveitar-
stjóri Sinfóníunnar og einleikari
Christian Lindberg, básúnu-
leikari.
Þrjú verk eru á efnisskrá tón-
leikanna, Dóttir norðursins eftir
Jean Sibelius, Schehereazade
eftir Rimsky-Korsakoff og Bás-
únukonsert eftir Áskel Másson.
Verður það frumflutningur kons-
ertsins hér á landi, en Áskell
samdi hann fyrir Lindberg fyrir
um tveimur árum.
Christian Lindberg básúnu-
leikari var ráðinn nítján ára til
Konunglegu óperuhljómsveitar-
innar í Stokkhólmi. Hann ákvað
fljótlega að reyna fyrir sér sem
einleikari á básúnu og hefur verið
eftirsóttur einleikari frá því hann
kom fyrst fram sem slíkur, 25 ára
gamall. Lindberg er brautryðj-
andi sem einleikari á básúnu og
hefur einbeitt sér fyrst og fremst
að nútímatónlist.
Afmælistónleikar Sinfóníunn-
ar í tilefni að fertugsafmælinu eru
fyrirhugaðir 9. mars 1990.
Orgelleikur
í Kristskirkju
Þýskur orgelleikari, prof. Al-
mut Rössler, heldur tónleika í
Kristskirkju næstkomandi föstu-
dagskvöld og hefjast þeir kl.
20:20. Á efnisskránni eru orgel-
verk eftir Olivier Messiaen, Diet-
her de la Motte og Jurg Baur.
Almut Rössler er stödd hér á
landi í boði Musica Nova, Goet-
he stofnunarinnar og Listvinafé-
lags Hallgrímskirkju. Hún hefur
haldið tónleika í flestum löndum
Evrópu, Bandaríkjunum, Kana-
da og Japan og hefur hlotið marg-
víslegar viðurkenningar fyrir org-
elleik sinn. Hún þykir einn
fremsti túlkandi orgelverka Oli-
viers Messiaen og hefur leikið öll
hans orgelverk inn á hljómplötur
auk þess sem tónskáldið valdi
hana til að frumflytja nýjasta org-
elverk sitt, Livre du Saint Sacra-
ment, eða Bókina um heilagt
sakramenti, sem samið var 1984
og er eitt umfangsmesta orgel-
verk allra tíma.
Þetta er í annað sinn sem Rös-
sler sækir ísland heim; árið 1979
var hún leiðbeinandi á Messiaen
námskeiði á vegum Tónlistar-
skólans í Reykjavík og hélt þá
þrenna tónleika hér.
Sinfoníuhljomsveit
æskunnar
Sinfóníuhljómsveit æskunnar
flytur Sinfóníu nr. 2 í c-moll eftir
Anton Bruckner í Háskólabíói
kl. 14 á laugardaginn. Eru tón-
leikarnir afrakstur námskeiðs
sem hljómsveitin hefur staðið
fyrir undanfarnar tvær vikur með
þátttöku 60 tónlistarnemenda
alls staðar af landinu. Stjórnandi
Sinfóníunnar er Paul Zukofsky.
LG
Fimmtudagur 28. september 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5