Þjóðviljinn - 06.10.1989, Blaðsíða 22

? Z T~ ¥~ s Z 7 € V °) 10 // e s? IZ
)3 S? /7 )0 jsr )b n 5~ 6" s? 6" 9 IS~
)Z 7 T n 9 to S? 20 (0 21 s? /9 10 22
*? Tt? 9 3 T Zo 5~ 7 7 3 20 X 8 Z S?
sa 23 J ÍT /9 e b 20 í> 9 (p 3 v i 2«/
26" j<r )o w Zo iT + (o s? )9 ) */ öT~ ) (p
27- k ZOr L SL T z tr >9 )0 s? b 22 )í>~ V
10 xé XI 13 27 3 )tr )0 20 7 7 T 2<?
S? V XI )LT 7 2 S? 2 1? 23 8 10 w~
10 T~ 9 / vP T £ I$ 9 S? )0 >3 27 T 3
6 xo 9 d IX (c? )0 T~ )T V )sr 6“ 7 L 3
27 * 30 V )0 52 J7 23 )sr S2 ) )sr 7 v
3 29 2X xz r? 20 10 '0 3 3 %> isr 22
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
_______________________I_________
Krossgáta Nr. 64
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá þekkt örnefni.
Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla
6, Reykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 64“. Skilafrestur er þrjár vikur.
Verðlaunin verða send til vinningshafa.
)2 7 21 13 )i 25 )5 2 3

n
§
r h
i í s
í
u
Lausnarorðið á krossgátu nr. 61 var BJARNVEIG. Dregið var úr Verðlaun fyrir krossgátu nr. 64
réttum lausnum og upp kom nafn Ragnheiðar Brynjólfsdóttur, Sæ- eru bókin Andlit Asíu eftir
braut 17, Seltjarnarnesi. Hún fær senda bókina Skriftamál uppgjafar- Rannveigu Tómasdóttur, mynd-
prests eftir Gunnar Benediktsson, sem Mál og menning gaf út 1962. skreytt af Barböru Árnason. Mál
og menning gaf út 1962.
FJOLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
MATUR_____________
Tengdamútta gerð orðlaus
Hér kemur sagan af því hvern-
ig tengdamútta var gerð orðlaus:
Sól skein í heiði og hitastig rúm-
lega 20 gráður. Tengdamútta átti
afmæli og var í heimsókn hjá
mér. Það var því við hæfi að baka
eitthvað ofan í frúna. Þar sem
aldur tengdamæðra er oft á tíðum
feimnismál ákvað ég að baka
handa henni afmæliskringlu því
slíkt bakverk skreytir maður ekki
með kertum. Kringlan sló í gegn,
svo rækilega að hún hefur ætíð
verið á borðum í afmælisveislum
fjölskyldunnar síðan. Og hefur
þá tengdamútta alltaf á orði: Hún
er góð núna, en þó ekki nærri jafn
góð og kringlan sem þú bakaðir
handa mér.
Hráefni í kringluna:
1 poki af þurrgeri
hálfur dl. mjólk
100 gr smjör
Fimm og hálfur dl. hveiti
1 matskeið sykur
2 egg
Hráefni í fyllingu:
100 gr smjör
einn og hálfur dl flórsykur
2 dl koníaksmarsípan
2 dl grænt marsípan
sletta af sterku kaffi
Ofaná:
grófur sykur
möndluspónn
1 egg
Hitið mjólkina í 37 gráður og
setjið svo gerið út í. Hrærið sam-
an hveiti og sykri. Setjið smjörið
út í og hnoðið saman með fing-
rum. Bætið í mjólkinni sem gerið
er í og haldið áfram að hnoða.
Eggin fara síðast í og hnoðið
áfram. Deigið sett í skál og breitt
yfir og því leyft að lyfta sér.
Á meðan deigið lyftir sér er
best að búa til fyliinguna. Hrærið
saman smjöri og flórsykri. Smá
sletta af köldu sterku kaffi útí.
Að lokum er svo koní-
aksmarsípanið hrært saman við.
Þegar deigið hefur lyft sér er
það hnoðað og síðan flatt út með
kökukefli. Gleymið ekki að strá
mjöli á borðið áður. Stór flatkaka
er mótuð með keflinu og er hún
höfð meiri á lengdina en
breiddina. Fyllingu er smurt á
kökuna en hafður þriggja senti-
metra kantur allt í kring. Græna
marsípanið er svo sett í miðja fyll-
inguna.
Eggið er þeytt og kantar köku-
nnar penslaðir. Síðan er henni
rúllað upp einsog rúllutertu. Pen-
slið samskeytin vel. Kringlan
mótuð. Pensluð með egginu og
möndluflögum og sykri stráð yfir.
Bökuð við 200 gráður í korter til
tuttugu mínútur eða þar til hún er
orðin fallega gullin.
Ekki nægir að bjóða bara upp á
kringlu í afmælum og látum við
því fljóta með uppskrift af Ung-
verskri sígaunatertu.
Hráefni í tertubotna:
125 gr suðusúkkulaði
150 gr smjör
2 dl flórsykur
5 egg
150 gr muldir valhnetukjarnar
eða heslihnetukjarnar
1 dl hveiti
hált teskeið lyftiduft
Bræðið súkkulaðið í vatnsbaði
og látið það kólna. Hrærið saman
smjörog flórsykur.Blandið eggja
rauðum í, einni og einni í senn.
Hrærið súkkulaðinu saman við,
bætið í hnetum og hveiti. Þeytið
eggjahvíturnar í annarri skál þar
til þær eru stífar. Blandið þá sam-
an varlega. Hellið deiginu í smurt
form. Bakið við 175 gráður í 45-
50 mínútur. Takið út og látið tert-
ubotninn kólna og skiptið honum
svo í tvennt.
Krem:
100 gr smjör
Einn og hálfur dl flórsykur
2 msk kalt sterkt kaffi
koníakssletta
Hrærið saman smjöri og flórs-
ykri. Blandið kaffi og koníaki
saman við kremið. Kremið sett á
neðri botninn og efri botninn síð-
an ofan á.
Skreyting:
200 gr suðusúkkulaði
Valhnetukjarnar
Bræðið suðusúkkulaðið í
vatnsbaði og setjið yfir tertuna.
Skreytið svo með heilum valhnet-
ukjörnum. Geymið tertuna í ís-
skáp a.m.k. í hálfan sólarhring
áður en hún er borðuð.
Þeir sem hafa áhuga á að fræðast um eitthvert
ákveðið efni varðandi fjölskyiduna geta skrifað.
Merkið umslagið: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblað,
Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík.
Sérmenning unglinga
Frá því um síðustu aldamót
hafa margar og miklar breytingar
átt sér stað í þjóðfélaginu ís-
lenska, sem hafa orðið til þess, að
í dag getum við talað um að ung-
lingar hafi komið sér upp sér-
menningu. Þessar breytingar eru
margs konar, flutningur fólks úr
sveitum landsins í þorp, bæi og
borg, minnkandi þörf fyrir ung-
linga á vinnumarkaðinum og
aukin þörf fyrir sérmenntun og
sérhæfingu ýmiss konar, eru þó
helstu breytingarnar í þessu sam-
bandi.
Við ýmsar breytingar á vinnu-
markaðnum gerðist það að fólk,
sem áður bjó eitt og sér einagrað
um sveitir landsins, fór að flytjast
til þéttbýlisstaða og þar með
jókst samgangur milli einsaklinga
sem aldrei fyrr. Unglingar voru
ekki Iengur einangraðir innan
fjölskyldna, heldur leituðu sam-
an í hópa. Á sama tíma fór að
bera á minni þörf fyrir þá á vinnu-
markaðnum. Sérhæfing sú, sem
hófst með iðnbyltingunni miklu,
hefur náð fullum þunga á þessari
öld, og þeir sem fyrstir yfirgáfu
vinnumarkaðinn voru unglingar
og síðar eldri starfskraftur. Þar
sem sérhæfing þessi hafði bæði f
för með sér þörf fyrir meiri
menntun og minni þörf fyrir
vinnuafl, var komið á skóla-
skyldu, sem síðan hefur verið að
lengjast og aukast með tilkomu
sérhæfðari skóla á lægri skóla-
stigum. En ekki var nóg að koma
unglingum út af vinnu-
markaðinum og inn í skólana.
Það varð einnig að fylla frítíma
þeirra. Það gerðist því á sama
tíma og þetta allt var að gerast, að
stofnuð voru alls konar
ungmennafélög, íþróttafélög,
skátafélög, templarafélög og
trúarfélög til þess að fá ungling-
unum eitthvað að gera í frítíman-
um. Þannig varð ýmislegt til þess
að stuðla að hópmyndun meðal
unglinga strax í byrjun þessarar
aldar. En ekki tóku allir ung-
lingar þátt í þessari starfsemi, en
þeir mynduðu einnig hópa í
þéttbýlinu og voru þá gjarnan
kenndir við götuna.
Fyrst framan af var þessum fé-
lögum eingöngu stjórnað af fuil-
orðnu fólki og þá rekið sem til-
boð til unglinga um að eyða frí-
stundum sínum, en eftir því sem
liðið hefur á öldina hefur stjórn
þessara félaga meir og meir færst
yfir á unglingana sjálfa eða yngra
fólk, nær unglingunum í aldri.
Unglingarnir voru ókunnugir því
hvernig hægt væri að eyða frítím-
anum og því að mestu fegnir for-
sjá fullorðna fólksins, en eftir því
sem liðið hefur á öldina og ung-
lingsárum fjölgað og hinn virki
aldur í atvinnulífinu færst ofar,
hafa unglingar meir og meir gert
kröfu um að stjórna sínum frí-
tíma sjálfir. Félagsmótunin hefur
meir og meir færst yfir á unglinga-
hópinn og fjarlægst heimilin.
Eftir 1950 má segja að hafi ver-
ið að myndast sérstök menning í
samfélaginu, sem tilheyrir ung-
lingum eingöngu. Þrátt fyrir það
að hægt sé að tala um sérmenn-
ingu unglinga frá þessum tíma,
hefur hún gengið í gegnum nokk-
ur skeið og einkenni hennar tekið
breytingum. ÖIl þessi skeið ein-
kennast þó af tónlist, fatasmekk
og að hluta til hártísku. Þó svo að
segja megi að öll skeiðin séu meir
eða minna blönduð, hvað allt
þetta varðar, má finna ákveðna
fasta þætti, sem hægt er að segja
að einkenni hvert skeið fyrir sig.
Við getum talað um rokktíma-
bilið, bítla/ hippatímabilið,
diskótímabilið, hardrokk/ gadda-
vírsrokk/ pönk-tímabilið og það
tímabil, sem við erum á núna,
sem er einhvers konar ballöðu-
tímabil í líkingu við bítla/ hippa-
tímabilið, þó erfitt sé að meta líð-
andi stund. Öllum þessum tíma-
bilum hafa fylgt tískusveiflur í
klæðnaði og að einhverju leyti í
hártísku. Allavega hefur fylgt ák-
veðin breyting á því að hugsa um
útlit sitt og klæðaburð.
Við getum hugsanlega gengið
enn lengra í því að einkenna þessi
tímabil. Ef við lítum til baka til
fyrsta rokktímabilsins, sjáum við
að karlmennskan var í fyrirrúmi.
Klæðnaður karlmanna varð mjög
til þess að undirstrika líkama
karla, þröngt skornar leðurbux-
ur, sem sýndu mjaðmir og kyn-
færi karla, karlmannafatatíska
varð söluvarningur og hár-
greiðsla einnig sérstök. Konur
fylgdu þó ekki með í þessari karl-
mennsku í það skiptið. Þær voru
áfram kvenlegar, í kjólum og
pilsum. Næsta tímabil hins vegar
einkenndist af jöfnuði og mýkt
hippatímabilsins. „Make love not
war”. Allir urðu eins klæddir í
afganpelsa, gallabuxur og með
sítt hár. Hvorki var áhersla lögð á
karl- eða kvenímyndina. Meira á
jöfnuðinn. Diskotímabilið hins
vegar lagði aukna áherslu á kven-
ímyndina og kvenlegheit ýmis
konar. Stúlkur lögðu áherslu á
kvenlegt útlit sitt og karlmenn
fylgdu með. Þeir fóru að leggja
áherslu á fínleika í klæðaburði og
fóru jafnvel að mála sig og nota
ilmvötn og aðrar snyrtivörur,
ásamt því að lita hárið. Aldrei
fyrr höfðu karlmenn lagt eins
mikla áherslu á útlit sitt og á
þessu tímabili. Næst kom svo
hörku karlmennskutímabil með
sitt harða gaddavírs/ pönkrokk.
Áherslan varð á hið hörkulega og
árásargjarna, með grófum leð-
urfatnaði og keðjum af öllu tagi.
Hér fylgdu stúlkurnar með. Þær
urðu einnig grófar og lögðu
áherslu á hörkuna og karl-
mennskuna. í dag erum við
eitthvað . nær jafnréttishug-
myndum bítla/ hippatímabilsins,
bæði í klæðaburði, en ekki síst í
tónlistinni, sem er að miklu leyti
endurtekning þess tíma. Ef til vill
förum við alltaf í hringi í tísku-
sveiflum og félagsmótun. Karl-
mennska - jöfnuður - kvenleg-
heit - karlmennska - jöfnuður...
og kemur þá áhersla á kvenleg-
heitin næst? Meira í næsta þætti.
22 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 6. október 1989