Þjóðviljinn - 10.10.1989, Blaðsíða 3

Sambandið
Löglegar
uppsagnir
Halldór Björnsson
varaformaður Dags-
brúnar: Getum ekk-
ert hafst að þótt okkur
líki ekki uppsagnir
sem þessar
- Þótt við séum auðvitað aldrei
hrifnir af uppsögnum á félags-
mönnum okkar getum við lítð
hafst að í þessu máli. Uppsagnirn-
ar virðast löglegar og mennirnir
halda starfi sínu til áramóta sem
er óaðfinnanlegt að öllu leyti,
sagði Halldór Björnsson varafor-
maður Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar um uppsagnirnar í
Afurðasölu Sambandsins.
Tveimur starfsmönnum Af-
urðasölunnar var sagt upp fyrir
skömmu og sá þriðji hefur gert
það að samkomulagi að hætta um
áramótin. Einnig hefur einn
starfsmaður látið af störfum
vegna aldurs. Þórir Karl Jónas-
son trúnaðarmaður starfsmanna
sagði uppsagnirnar ólöglegar í
Þjóðviljanum í síðustu viku. Þór-
ir sagði forráðamenn fyrirtækis-
ins bera við skipulagsbreytingum
sem væru tilbúningur og að aðrir
starfsmenn hefðu verið ráðnir í
stað hinna.
- Það er ljóst að breytinga er að
vænta varðandi sögun hjá Af-
urðasölunni og virðist það ástæða
uppsagnanna. Ég fæ ekki séð að
ráðið hafi verið i stöður þeirra
sem sagt var upp og er engin
ástæða til að rengja Úlfar Reynis-
son deildarstjóra í þeim efnum,
sagði Halldór ennfremur. Hann
sagði Dagsbrún ekki hafa borist
kæra vegna málsins og bjóst ekki
við að svo yrði. -þóm
Norðurlandskjördœmi
eystra
Svanfríður úr
öðni sætinu
Svanfríður Jónasdóttir vara-
þingmaður Alþýðubandalagsins í
Norðurlandskjördæmi eystra,
varaformaður flokksins og að-
stoðarmaður fjármálaráðherra
hefur tekið þá ákvörðun að bjóða
sig ekki fram í annað sæti á fram-
boðslista flokksins nyðra við
næstu alþingiskosningar.
Þetta kemur fram í viðtali við
hana í helgarblaði Dags á Akur-
eyri og sem hún staðfesti við
Þjóðviljann í gær. Spurð um
ástæður fyrir þessari ákvörðun
sagði Svanfríður þær vera ýmsar
en vildi ekki greina frá þeim að
svo stöddu að öðru leyti en því að
hún hefði tekið þessa ákvörðun
fyrir nokkru.
Aðspurð hvort hún stefndi á
fyrsta sæti á lista flokksins í
Norðurlandskjördæmi eystra við
næstu alþingiskosningar sem
Steingrímur J. Sigfússon
landbúnaðar- og samgönguráð-
herra hefur skipað frá 1983 sagði
hún: „Ég hef ekki tekið afstöðu
til þess. Það er máls síns tíma.“
-grh
Heimsókn
Hússein
á íslandi
Hussein Jórdaníukonungur
kom til íslands í gærkvöldi. Mikl-
ar öryggisráðstafanir voru gerðar
vegna heimsóknarinnar en Huss-
ein dvaldi í Reykjavík í nótt.
Konungurinn mun hitta Vigdísi
Finnbogadóttur forseta íslands á
meðan hann dvelst hér.
Fyrir landsfund Sjálfstæðis-
flokksins um síðustu helgi
höfðu lengi verið uppi um það há-
værar raddir innan flokksins, að
nauðsynlegt væri að stokka upp í
forystusveit flokksins. Þessi krafa
varð auðvitað fyrst og fremst til
vegna óánægju manna með for-
mann flokksins, Þorstein Pálsson.
Sömuleiðis var aldrei nokkur vafí
á hvern sjálfstæðismenn vildu fá í
hans stað í formannsstól. Davíð
Oddsson hefur í mörg ár verið
vinsælasti stjórnmálamaður
Sjálfstæðisflokksins og eftir því
sem harðnaði á dalnum fyrir
flokkinn urðu óskir um hann í
formannsstól háværari. En strax
á fyrsta degi landsfundar kom í
ljós að Davíð ætlaði sér ekki for-
mannsstólinn, alla vega ekki í
þessari atrennu. Hann kaus að
setja skákina um formanninn í
bið.
Eftir að Morgunblaðið hafði
birt fréttaskýringu á leiðaraopnu
þar sem Davíð var sagður fram-
tíðarforystumaður flokksins, fór
flestum leikmanninum að verða
ljóst að honum væri ætlað vara-
formannsembættið á landsfundi
Hvort er Þorsteinn að segja „komdu blessaður" eða Davíð að segja
„vertu blessaður"? Mynd: Jim Smart.
Hann benti hins vegar þeim sem
hefðu þessar efasemdir á að tala
við konuna hans, þar sem hann
hefði verið varaformaður á þeirra
heimili í mörg ár og hún gæti vitn-
að um, að það samstarf hefði
gengið vel. Davíð gerði líka að
umtalsefni að Júiíus Sólnes hefði
sagt að Davíð hefði ekkert vit á
landsmálum. „Svona verða menn
kokhraustir á að vera tvær vikur á
Hagstofunni“, sagði Davíð og
þingheimur hló dátt.
Mál málanna óleyst
Sjálfstæðismönnum tókst ekki
að ná samstöðu um stefnuna í
sjávarútvegsmálum á landsfund-
inum. Þetta mál málanna í ís-
lensku efnahagslífi er enn mikið
ágreiningsmál innan flokksins en
segja má að menn hafi á endan-
um sæst á einhvers konar mála-
miðlun og ákveðið að salta á-
greininginn. En það er eins víst
að það salt fari að svíða illa í
óánægjusárum stórra hópa innan
flokksins þegar líður frá lands-
fundi. í fyrstu ályktunardrögum
fundarins var núverandi kvótak-
Á leið úr borgarstjórastól
og sumir töldu jafnvel að hann
myndi fara fram í formannskjöri.
Þessum getgátum reyndi Davíð
ekki að eyða og formaður flokks-
ins vildi ekki gefa út stuðningsyf-
irlýsingu til sitjandi varafor-
manns, þannig að landið lá orðið
nokkuð ljóst fyrir.
Blekkti Davíð Friðrik?
Það vekur athygli að aðeins
viku fyrir landsfund átti Friðrik
Sophusson fund með Davíð, þar
sem Davíð fullvissaði Friðrik um
að hann ætlaði ekki fram gegn
honum í varaformanninn. í ræðu
á landsfundinum, eftir að hann
var kjörinn, lýsti Davíð því sem
átti að vera atburðarrásin í mál-
inu. Hann setti myndina upp
þannig að þrýstingur hefði
stöðugt aukist á að hann færi
fram til varaformanns, og aðeins
tveimur sólarhringum fyrir lands-
fund hefði þrýstingurinn verið
svo mikill, að ekki hefði lengur
verið hægt að hunsa hann.
Þessi lýsing Davíðs á gangi
mála á auðvitað að réttlæta þann
skamma fyrirvara sem hann gaf
Friðriki til að gera upp hug sinn
varðandi það, hvort hann ætti að
halda í kosningabaráttu eða
draga sig í hlé. Það er þó altalað
að Davíð hafi átt fjölmarga fundi
með áhrifamönnum flokksins í
atvinnulífinu og víðar, mörgum
vikum fyrir landsfund, þar sem
lagt var á ráðin um hvernig að
framboði hans skyldi staðið. Það
var líka að heyra á mörgum
landsfundarfulltrúanum, að
Morgunblaðið hefði vægast sagt
staðið illa að málum gagnvart
Friðrik, með því að flengja upp
opnufréttaskýringu um Davíð
með svo skömmum fyrirvara, án
þess að gefa Friðrik færi á að
jafna leikinn.
Flestir reikna með að Davíð sé
að fara Krísuvíkurleiðina að
formannsembættinu með því að
fara fyrst í varaformanninn. Fyrir
þessu eru margvísleg rök. Davíð
ætlar að leiða Sjálfstæðisflokkinn
í gegnum sveitarstjórnarkosning-
arnar í vor. Þá kostar það minni
átök að kljást við varaformann-
inn en formanninn og síðast en
kannski ekki síst, þá hafa þeir
Davíð og Þorsteinn verið per-
sónulegir vinir frá „rennblautu
barnsbeini“ eins og Davíð orðaði
það sjálfur á landsfundinum.
Hann kýs þvf vafalítið að gefa
Þorsteini færi á virðulegri brott-
för eftir að hann sjálfur hefur
réttlætt valdatöku sína með kosn-
ingasigri í Reykjavík.
Landsfundarfulltrúar biðu
spenntir eftir ræðu Friðriks Soph-
ussonar á laugardag. Þar myndi
koma fram hvað hann hyggðist
gera eftir að framboð Davíðs var
öllum ljóst. Þar sagði hann ma.
að sér hefði lengi verið ljóst að
þar sem Davíð færi, væri framtíð-
arforingi á ferð. Hann leyndi því
hins vegar ekki að hann hefði haft
um það efasemdir að rétti tíminn
væri kominn fyrir hann og flokk-
inn. Þetta áréttaði Friðrik í sam-
tali við Þjóðviljann og sagði þess-
ar efasemdir meðal annars eiga
rætur í því að sveitastjórnarkosn-
ingar væru framundan.
Friðrik sagði þann litla frest
sem honum hefði gefist til að gera
upp hug sinn, hafa verið óþægi-
legan. Það hefði síðan verið hans
í BRENNIDEPLI
mat að draga sig til baka, ekki
hefði verið hægt að segja Davíð
að bíða, hann myndi standa upp
fyrir honum næst. Það er þó mat
Friðriks að hann sjálfur komi
sterkari frá þessum fundi en hann
fór inn á hann og frjálsari. Staða
hans væri slík að fullt tillit yrði að
taka til hans sjónarmiða í flokkn-
um.
Óánægjuna með forystu
flokksins rakti Friðrik fyrst og
fremst til þriggja atriða. Fyrst
hefði komið upp klofningur í
flokknum, síðan hefði flokkurinn
beðið afhroð í kosningum og loks
tekið þátt í skammlífri ríkis-
stjórn. En hefði þá ekki verið nær
fyrir Davíð að sækjast eftir for-
mannsembættinu?
Þessu sagði Friðrik að réttast
væri að Davíð svaraði fyrir sig
sjálfur, þetta hefði verið hans
ákvörðun. Hugsanleg skýring
gæti þó verið, að það væri bæði
áhættuminna og fyrirhafnar-
minna að skipta um varaformann
en formann. Þessar breytingar nú
væru meira breytingar breyting-
anna vegna enda nauðsynlegt
fyrir stjórnmálaflokk að sýna að
hann væri lifandi og gæti breyst.
Forystumál Sjálfstæðisflokks-
ins verða ekki leyst í eitt skipti
fyrir öll, að sögn Friðriks. Þau
komi örugglega til með að verða
tekin til athugunar reglulega.
„Forystumenn stjórnmálaflokka
eru heldur ekki lengur í lífstíðar-
starfi sem slíkir, heldur geta þeir
farið og komið aftur og því skyldu
menn ekki gleyma“, sagði Frið-
rik. Það væri aftur ljóst af orðum
Davíðs í hans garð að loknu kjöri
hans í varaformanninn, að full
samstaða væri á milli þeirra.
Vegna þess hvað fyrirvarinn á
framboði Davíðs var stuttur, var
óraunhæft fyrir Friðrik að fara í
framboð gegn honum. En ef svo
hefði farið er engan veginn víst
hver úrslit hefðu orðið. Friðrik
hefur starfað mikið í innviðum
flokksins og nýtur þar víðtækrar
virðingar og trausts. Um helm-
ingur landsfundarfulltrúar eru
menn og konur sem starfa með
reglulegum hætti í félagsmálum
innan flokksins og þar er Friðrik
sterkur. Einn landsfundarfull-
trúa sagði að ef kosið hefði verið
á milli Friðriks og Davíðs, hefði
örugglega ekki orðið um neitt
burst að ræða. Hins vegar hefði
Friðrik í störfum sínum sem vara-
formaður lagt áherslu á að skapa
einingu í flokknum og ef til vill
metið stöðuna þannig, að ef farið
yrði út í kosningar gæti það veikt
stöðu Davíðs fyrir sveitarstjórn-
arkosningarnar í vor.
En hverjir eru þessir leiðtoga-
hæfileikar sem sjálfstæðismenn
og aðrir þykjast sjá í Davíð Odds-
syni. Hvað hefur hann fram yfir
Þorstein Pálsson? Það er til að
mynda sláandi munur á þessum
tveimur þegar kemur að því að ná
sambandi við fólk úr ræðustól.
Þorsteinn heldur þurrar ræður og
bregður sjaldan út af því sem
skrifað hefur verið fyrirfram.
Davíð nær hins vegar sambandi
við áheyrendur í gegnum hlátur-
taugarnar. Það var til dæmis,
áberandi hvernig hann náði að
slaka á þúsund manns í Laugar-
dalshöllinni á sunnudag með
nokkrum gamansömum athuga-
semdum. Hann sagðist hafa séð í
einhverju blaði að efast væri um
hæfileika hans til að gegna vara-
formannsembættinu vegna þess
hvernig hann væri skapi farinn.
erfi algerlega hafnað. Þetta virtist
fara fyrir brjóstið á mörgum og
varð lendingin sú að fordæma
kvótakerfið, viðurkenna að það
þyrfti þó að vera við iýði enn um
sinn en síðan ætti að taka við kerfi
þar sem hvert skip fengi ákveðn-
um hlut leyfðs heildarafla úthlut-
að. Einn útgerðarmaður á fund-
inum sagði þetta ágæta lendingu
þó hann tapaði á henni sjálfur,
þar sem hann hefði fiskað vel á
viðmiðunarárunum. En það væri
lítið réttlæti í því að þeim sem
hefði gengið illa á þeim árum,
ættu alltaf að hafa aflaheimild í
samræmi við það.
Undanfarin misseri hafa and-
stæðurnar á milli Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðubandalags
skerpst. Forystumenn þessara
flokka hafa ítrekað undirstrikað
hver annan sem höfuðandstæð-
ing. Ólafur Ragnar Grímsson,
formaður Alþýðubandalagsins,
segir kosningu Davíðs sanna að
kenning Gunnars Thoroddsen
um forystukreppur Sjálfstæðis-
flokksins hafi verið rétt. Þegar
Geir Hallgrímssyni hefði mistek-
ist forysta í flokknum, hefðu
stuðningsmenn hans viljað bægja
óánægjunni frá honum með því
að velta Gunnari úr sæti varafor-
manns. Gunnar hefði þá gert
þeim það til háðungar að leggja
fram eftirfarandi breytingartil-
lögu á lögum flokksins: „Nú mis-
tekst formanni og skal þá vara-
formaður víkja“.
Ólafur sagði að nú hefði sömu
aðferðum verið beitt gegn Frið-
rik. Þær hefðu mistekist gagnvart
Gunnari en tekist gagnvart Frið-
rik. Sú spuming vaknaði hvort
Davíð ætlaði sér að verða áhrifa-
lítill formaður við hliðina á Þor-
steini eða hvort Þorsteinn yrði
algerlega háður Davíð. Éftir
landsfundinn væri forystukreppa
Sjálfstæðisflokksins jafn afdrátt-
arlaus og áður. Davíð hefði hins
vegar ákveðið að yfirgefa sæti
borgarstjóra innan tíðar, fram-
boð hans til varaformanns hefði
verið fyrsta skrefið. Ef Davíð
neitaði þessu eins og hann hefði
raunar gert í fjölmiðlum, væri
hann að segja að hann ætlaði sér
að verða áhrifalítill varaformað-
ur. Spurning dagsins væri því
hver væri næsta borgarstjóraefni
Sjálfstæðisflokksins. Það væri
síðan athyglisvert að Sjálfstæðis-
flokkurinn skilaði auðu í öllum
helstu málum á þessum lands-
fundi. Stefnan í sjávarútvegsmál-
um, landbúnaðarmálum og efna-
hagsmálum væri jafn óskýr eftir
fundinn og fyrir hann.
-hmp
„Forystumenn stjórnmálaflokka eru
heldur ekki lengur í lífstíðarstarfi sem
slíkir, heldur geta þeir farið og komið
aftur ogþvískyldu menn ekki gleyma“,
sagði Friðrik Sophusson
Þriðjudagur 10. október 1989 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 3