Þjóðviljinn - 12.10.1989, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Leggðu okkur lið
að leggja aðaláherzlu á órofa-
samþættingu þessa hvoru
tveggja. Við byggjum svo oft og
svo vel en gleymum hinum við-
varandi hlut rekstrarins, sem til
framtíðar litið hefur ólíkt meiri
fjármunaþörf í för með sér.
Það má hins vegar ekki hindra
það að áfram sé byggt upp af full-
um krafti þar sem brýn þörf kall-
Helgi Seljan skrifar
raða eins og á fínu máli er sagt og
þá skiptir mestu hvaða mælistika
er látin ráða. Og frumforsenda er
örugg og áreiðanleg áætlanagerð
um það sem framkvæma skal og
hvernig megi til farsældar þeim
sem þarfnast samfélagsliðsinnis
mest til að mega eiga sem eðlileg-
asta hlutdeild í sjálfu ævintýrinu -
lífsævintýrinu. Þess vegna er ekki
Ég hygg að ýmsir ókunnugir
segi sem svo. Er ekki „lottóféð“
til lausnar? Hvað verður um allar
þær upphæðir, sem til Öryrkja-
bandalags íslands renna eftir
„lottó“farveginum?
Skylt er að upplýsa, að einm-
mitt þess vegna hafa tugir öryrkja
fengið úrlausn húsnæðisvancja
síns, en óralangt er enn í það að
„Allirflokkar áAlþingi segjast bera þessi mál
fyrir brjósti... Núer að koma í verkþessum
ágcetu áformum, láta viljann í Ijós ífram-
lögum tilframkvœmda og reksturs. Um ann-
að og meira er nú ekki beðið. “
í allri baráttu, hversu brýn sem
hún er og úrlausnir aðkallandi þá
ber að virða það og viðurkenna
sem vel hefur verið gert, hvort
sem er af samfélagsins hálfu eða
félagasamtökum áhugafólks. Svo
blind má baráttan aldrei verða,
þótt ótalmargt knýi á og kalli á
skjóta lausn, að öllu því sé gleymt
sem gert hefur verið. Samtök
fatlaðra viðurkenna fjölmörg vel
unnin verk um leið og þau hljóta
að sækja fram til frekari sigra, svo
ótalmargt sem enn er framundan
af óloknum verkefnum.
Barátta þeirra verður enn um
sinn að beinast að hinum brýnu
verkefnum sem blasa við um leið
og að heildarhag er hugað. Það
fer þannig ekki milli mála að ærið
margt hefur áunnist í málefnum
fatlaðra undangenginn áratug og
þó máske mest í þeim þáttum er
lúta að þroskaheftum. Uppbygg-
ing blasir sem betur fer alls staðar
við og gleðiefni er það þó mest að
út um allt land hefur örust og
mest orðið þróunin - svo líkja má
við beina byltingu.
Það sem við þorðum vart að
vona eða áttum sem draum í óra-
firrð fyrir hálfum öðrum áratug
er orðið að virkileika dagsins í
dag og þó miklu meira. En áfram
skal ótrautt halda, svo ekki verði
stöðnun eða afturför og til þess
verðum við að fá liðsinni fólksins
í landinu og samfélagsins í heild,
þeirra sem þjóðarkökunni sneið-
skipta þó fyrst og síðast. Þrátt
fyrir allt sem áunnizt hefur
skortir átak enn. Átak í fram-
kvæmdum fyrst, en samhliða þarf
að tryggja öruggan rekstur þess,
sem upp er byggt. Máske þarf nú
ar á. Auðvitað munu menn segja
að nú sé þröngt í búi og bágindi
meiri en svo að menn geti leyft
sér stóra og dýra drauma.
Auðvitað verður einhvers staðar
við að koma, draga mörk, leggja
nýjar áherzlur og víða má virki-
lega spara.
Það er hins vegar einfaldlega
svo að það er enginn sparnaður í
því fólginn að ýta brýnum vanda
á undan sér í stað þess að leita
allra leiða til lausnar.
Það er einnig ofurljóst að enn
meiri áherzlu þarf að leggja á hin
þörfu og aðkallandi verkefni þeg-
ar þrengir að.
Þá þarf nefnilega að forgangs-
hikað við það á „erfiðum tímum“
að fara fram á fjögurra ára áætlun
til þess að leysa mikinn vanda yfir
eitt hundrað fatlaðra einstak-
linga, sem hafa beðið og bíða enn
úrlausnar sem og aðstandendur
þeirra langþreyttir af erfiðri
umönnun, sem alla orku þeirra
hefur tekið.
Auðvitað kostar það sitt að
leysa þessi mál, en vita skulu
menn, að það kostar miklu meira
að láta þau hlaðast upp og verða
að ókleifum vegg. Það er máske
það mál sem allir eiga að geta
skilið, þó ég efi ekki að langflestir
meti einig hinn mannlega þátt,
sem með þessu öðlast úrlausn.
unnt sé að sinna öllum, er þangað
leita athvarfs, hins eina utan fé-
lagsmálastofnana sveitarfélag-
anna.
Um það vitnar bezt eða verst
biðlisti Hússjóðs Öryrkjabanda-
lagsins upp á nær 300 manns, þar
af um 30% fólks með geðræn
vandamál, hópar sem óðfluga
vex og alltof hratt. Menn skulu
gæta þess hversu miskunnarlaus
markaður leigukjaranna er og
alls óviðráðanlegur þessu fólki.
„Lottó“fé fólksins í landinu er
því mikilvægt framlag og leysir
vanda ótalinna, en áðurnefndir
einstaklingar upp á rúmt hundrað
með sambýlis- eða heimilisþörf
eru einfaldlega utan við þennan
biðlista og samfélagið í heild á
þar að koma inn í.
Allir flokkar á Alþingi segjast
bera þessi mál fyrir brjósti, allir
segjast vilja leggja einmitt þessu
máíi lið.
Nú er að koma í verk þessum
ágætu áformum, láta viljann í ljós
í framlögum til framkvæmda og
reksturs.
Um annað og meira er nú ekki
beðið.
Á degi fatlaðra á íslandi með
því einfalda vígorði að vopni:
Lífsgæði mun beðið um endur-
speglun þessa eindregna vilja
allra stjórnmálamanna. Hinn 13.
október leggið þið okkur lið í
þessari hógværu kröfu - heimili
handa þessum hundrað manna
hóp á næstu árum.
Þið eruð aflið, fólkið í landinu
sem labbar með okkur niður
Laugaveg og Bankastræti allt
niður á Austurvöll og eins verðið
þið úti á landi með okkur, þið
sem gangið þar fyrir fulltrúa ykk-
ar með sömu kröfu, sömu ein-
dregnu óskina og biðjið þá að
leggja lið.
Þá verður öðruvísi og enn
betra um að litast eftir fimm ár
virkra framkvæmda veruleikans,
sem allir segjast vilja sjá, sem all-
ir segja aðeinn sé samboðinn
þjóðfélagi þar sem velferð og
jafnrétti eiga ævinlega að vera í
öndvegi.
Leggðu okkur því lið - leyfðu
okkur öllum að eiga aðild að
þessum virkileika.
Helgi er félagsmálafulltrúi Öryrkja-
bandalags Islands.
MENNING
Naktar penir smíðuðu litla íbúð þegar
þær mddu frá sér þessu næturmyiiói
Jón Stefánsson
Úr þotuhreyflum guða
Útg. höf. 1989.
Þetta er önnur ljóðabók Jóns
Stefánssonar og hefst hún á til-
vitnun í popparann og ljóð-
skáldið Tom Waits. Það sem að
mínu viti tengir þá er myrkur,
borg, ljósastaurar og furðulegt
háttalag mannanna. Einmana-
leiki, vonbrigði og ást. Sveitin
telst líka með. Það væri fróðlegt
að bera þessa tvo höfunda saman
ítarlegar en hér er hægt.
Ég verð að viðurkenna að við
fyrsta lestur bókarinnar þótti mér
hún vera metnaðarlaus fram-
lenging á nokkrum þekktum
höfndum, s.s. Brian Patten og
bók hans Little Johnny’s Con-
fessions. Lítum á þetta í því sam-
bandi:
Fyrra bréf úr blokk
á miðnesheiði
Elsku mamma;
regnúði
eins og fíngerð slœða
regnúðinn
sem án minsta fyrirvara
vreður haglél sem vindurinn
þeytir
úrillur í andlit þitt eins og
örsmáum
hörðum hnefum
sumarið
svefnvana sumarið
með birtuna eins og eldspýtur
undir augnlokum
eða veturinn
þegar fyrstu sólargeislarnir
frjósa
í morgunsárinu
þessi eyja
í kaldri greip hafsins
sem skapstyggur vindurinn
umbreytir
í blýgrátt tennt skrímsli
sem spýr gulli
þessi eyja
þar sem ég stend
krúnurakaðan vörð um frelsið
bless
þinn sonur
En því betur og meirar sem ég
las komu fleiri þættir í ljós sem
eru Jóns og einskis annars, þótt
hann sé augsjáanlega ekkert að
fela þessi áhrif.
Þegar ég tala um eigin tón Jóns
hef ég í huga trúarlegt og guð-
fræðilegt innihald ljóða hans sem
er sérstaklega áberandi í fyrsta
kaflanum en fyrir honum fara
þessi orð:
Vinsamlegast
snúið lífi ykkar
í átt að einglyrni himinsins
þaðan mun ég tala
Þetta minnir mig óneitanlega á
Opinberunarbók Jóhannesar.
Það er guð sem talar; einglyrn-
ið táknar virðuleika hans og
aldur. Hann hvetur mennina til
að veita orðum sínum athygli.
Kvæðið „Slitur úr gömlum for-
mála” er í mínum huga einræða
guðs sem staglast á því að hann
hafi ekkert að segja, þrátt fyrir
beiðni sína um áheyrn hjá mönn-
unum. -----
ég stend á herðum tímans
og sé sjónvarpsstöðvar
verða að söfnum gleymskunnar
ég bryð kletta
svo vindsamt augnaráð
konunnar
feyki ekki blóðinu úr farvegi
sínum
ég hef ekkert að segja en
verður stundum hugsað til þín
sem hefur fundið tilgang
lífsins
og átt við fituvandamál að
stríða
verður stundum hugsað til þín
Honum verður stundum á að
gera eitt og annað og hugsa til
hinna og þessara eins og línurnar
hér fyrir ofan sýna og í lok kvæð-
isins er líkt og skáldið sameinist
guði í einum líkama:
þegar
rákin
sem sólin skildi eftir á
niðurleið
er óðum að hverfa
og kvöldhiminninn breiðir
úr sér
þakinn sæðisslettum guðs
í tveimur síðustu línunum talar
skáldið og lýsir frjómætti guðs.
Næsta kvæði virðist vera lýsing
á Eden eða Paradís alla, vega
hefst það á þeim slóðum.
fyrir daga
kynhvatanna
man fyrir daga kynhvatanna
þegar hitinn draup
af hverju laufi
og konungurinn klauf loftið
drepandi slöngur apa svertingja
og stundum líka vonda menn
man fyrir daga kynhvatanna
konungurinn
með hana föla af fegurð
undir brúnum armi
eftir tíma apynjanna
man fyrir daga kynhvatanna
áður en svartir tvífœtlingar
risu upp
og
að sögn stjórnvalda
misskildu sig sem menn
Hérna er guðinn orðinn kon-
ungur, hinn hvíti maður sem kúg-
ar og drepur menn og dýr.
Kvæðin Fyrrum og nú s. 14 og
15 bregða upp myndum af lífi
þjóðarinnar í gluggalausum
moldarkofa og ofglugguðu nú-
tíma húsi þar sem vandamálin og
firringin, eru sama eðlis.
Flugljóð er síðast í I kafla og er
í mínum huga nýr samruni guðs
og skálds en það er þröngt og
hér uppí háloftunum er
oft erfitt
að anda.
Þessi kafli þykir mér for-
vitnilegasti hluti bókarinnar og
höfundi til mikils sóma.
Þriðji kaflinn skiptir yfir í ann-
an takt og ort er til Kristjáns
Fjallaskálds og Jóhanns Sigur-
jónssonar.
í þessum kafla eru ríkjandi grá-
ir tónar: framljósin greina engin
form í/ sviplausri þokunni þar
sem steinn/ verður fjall, eða: og
hann flýr/ gráa einsemd kastala-
veggjanna.
svipmyndir
nóttin draumkenndar svartar
konuhendur
þögnin brothœtt gler
síðustu langdrukknu hrópin
horfin með hraðboðum
augnabliksins
bilað götuljós varpar rökkri
gegnum
rúðuna yfir andlit mitt
þyrlar upp minningum um
háværa tónlist
raddir í reykþungu lofti og
svipi
sem eirðarlaust Ijósið
sleit alla merkingu úr
beðið í rökkrinu af biluðu
götuljósi
að hugsun mín verði loksins
lognkyrr af þungri víndrykkju
ogþú
viðráðanleg tæring
barþjónn dormar yfir slitnu
klámblaði
og héðan fór kona með hrakið
augnaráð
tœlandi dýrsleg andspænis
logandi
fegurð þinni
og þyrnótt hugsun næturinnar
skolar óminnisöldum yfir
þjáningaspor mannsins
þegar barþjónninn sópar mér út
í blautt morgunsárið
Hérna er Tom Waits tilfinning-
in mjög sterk, allavega að því
marki sem ég þekki hann. Þetta
er fallegt ljóð, rómantískt og auk
þess ekki eina rómantíska
stemmningin í bókinni.
Jón er vel máli farinn og það er
gaman að bragðvísi hans eins og
því t.d. hvernig hann setur upp
nöfn ljóðanna.
Magnús Gestsson
Fimmtudagur 12. október 1989 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 5