Þjóðviljinn - 14.10.1989, Blaðsíða 7

Svíþjóð
Pettersson látinn laus
ERLENDAR FRETTIR
A ustur-Pýskaland
Breytingar ræddar
Vaxandi tjáningarfrelsi í fjölmiðlum
Erich Honecker, æðsti maður
ríkis og ríkisflokks í Austur-
Þýskalandi, ræddi í gær við leið-
toga fjögurra stjórnmálaflokka,
sem eru í bandalagi við Sósíalíska
einingarflokkinn, þ.e.a.s. komm-
únistaflokk landsins, og hafa
sáralítil völd í raun. Fundarcfni
voru almennar kröfur þarlendis
um tjáningarfrelsi og aukið
frjálsræði í stjórnmálum.
Flokkar þessir eru frjálsdem-
ókratar, kristilegir demókratar,
þjóðlegir demókratar og bænda-
flokkur. Manfred Gerlach, leið-
togi þeirra fyrstnefndu. hefur
einkar einarðlega krafist
breytinga í stjórnmálum og sagt
að með öðru móti verði ekki hægt
að stöðva fólksflóttann vestur. A
tniðvikudag lýsti stjórnmálaráð
kommúnistaflokksins sig viljugt
til að ræða möguleika á umbót-
um, en kvað grundvallar-
breytingar ekki koma til greina.
Ljóst virðist af þessu að vald-
hafar hafi kornist að þeirri niður-
stöðu, að ekki dugi að snúast við
kröfum hinna ýntsu stjórnarand-
stöðusamtaka, sem sprottið hafa
upp undanfarið, með hörku og
stífni einungis, heldur verði að
sýna einhvern lit á því að koma til
móts við kröfurnar. í samræmi
við þetta er farið að örla á frjáls-
legunt málflutningi í blöðum.
Þannig birti Junge Welt, málgagn
Freie Deutsche Jugend, æsku-
lýðssamtaka kommúnistaflokks-
ins, í gær bréf frá átta rokkmúsík-
öntum, sem fagna grasrótarlýð-
ræði því, er farið er að gæta í
iandinu með tilkomu stjórnar-
andstöðusamtaka. Fleiri blöð,
sem og hljóðvarp og sjónvarp,
hafa og tekið valdhafa á orðinu í
þessu efni. í Austur-Berlín er
sagt að málflutningur á við það,
sem Junge Welt nú leyfir sér,
hefði verið óhugsandi fyrir aðeins
v*ku. Reuter/-dþ.
Christer Fettersson, scm
ákærður var fyrir morðið á
Olof Palme, forsætisráðherra
Svíþjóð'ar, var látinn laus á
flmmtudag samkvæmt úrskurði
hofréttar, en það er miðdómsstig
í Svíþjóð. Komst hofrétturinn að
þeirri niðurstöðu, að fyrirliggj-
andi sönnunargögn nægðu ekki
til að dæma Pettersson sckan um
morðið. Undirréttur dæmdi hann
eigi að síður sckan um það og til
ævilangrar fangclsisvistar 27. júlí
s.l.
Pettersson, sem setið hefur í
fangelsi í tíu mánuði, hélt upp á
fengið frelsi með því aö spila og
drekka með kunningjum sínunt.
Lögreglan hafði boðið honunt
vernd og ný persónuskilríki, en
hann afþakkaði hvorttveggja.
Flinsvegar útilokaði hann ekki að
hann kynni að krefjast skaðabóta
fyrir frelsissviptinguna.
Við réttarhöldin liélt Petters-
son ávallt fast frant sakleysi sínu.
Aðalvitnið gegn honum var Lis-
bet Palme, ekkja Olofs, en hún
taldi sig þekkja Pettersson sem
morðingjann. Við fréttamenn
sagði hann er hann var látinn laus
að hann hefði ekki drepið „vin
vorn Palme" en kvaðst alls engan
kala bera til ekkju hans, enda
skilja vel hvílíku áfalli hún hefði
orðið fyrir.
Pettersson hefur lengst af frá
því að hann komst til fullorðins-
ára verið fíkniefnaneytandi og
drykkjuntaður og hefur mann-
dráp á samviskunni.
Reuter/-dþ.
M-19 semur frið
Sú þekktasta af mörgum vinstrisinnuðum skæruliðahreyfingunt í
Kólombíu, nefnd M-19, hefur samið frið við stjórnvöld gegn fvrirheit-
um um umbætur á stjórnarskrá og frelsi og sakaruppgjöf fyrir alla liðs-
og stuðningsmenn hreyfingarinnar. M-19 var stofnuð 1970 af stúdent-
urn og öðrum háskólamönnum af millistéttaruppruna og var kveikjan
að stofnuninni kosningar, hverra úrslit hreyfingin taldi að fölsuð hefðu
verið. M-19 fór í ýmsu eftir fyrirmyndum frá Castro, en er einnig sögð
hafa á sér talsvert af svip hippahreyfingar 7. áratugs. Hugmyndafræði
hennar kvað vera fremur frjálsleg.
Brundtland segir af sér
Stjórn Gro Harlem Brundtland, leiðtoga Verkamannaflokksins
norska, sagði af sér í gær eftir að borgaraflokkarnir höfðu sameinast
gegn henni á stórþinginu. Var Gro eftir það ekki vært við völd, þar eð
flokkur hennar er í minnihluta á þingi. Hún er fimmtug að aldri og varð
forsætisráðherra 1986, fyrst kvenna til þess í Noregi. Ólafur Noregs-
konungur hefur falið Jan P. Syse, leiðtoga Hægriflokksins, að mynda
nýja stjórn, og hyggst hann gera það með stuðningi og hlutdeild
Miðflokksins og Kristilega þjóðarflokksins.
Aftur messað í Kreml
Klerkar rússnesku rétttrúnaðarkirkjunnar sungu í gær messu í Úsp-
enskíjdómkirkju í Kreml, og er þetta í fyrsta sinn sem svoleiðis nokkuð
gerist þar á bæ síðan 1918. Dómkirkja þessi var byggð á 15. öld.
Athöfnin, sent var hin hátíðlegasta með fornslavneskum kirkjusöng og
ntikilli reykelsisbrennslu, var haldin í tilefni þess að fjórar aldir eru
liðnar frá því að patríarki var útnefndur í Moskvu. í Úspenskíjkirkju
voru sumir Rússakeisara krýndir og patríarkar liggja þar grafnir.
Kirkjan var gerð að safni eftir byltingu en er nú orðin guðshús á ný.
Yfir 180 fórust í fellibyljum
Vitað er nú að 68 manns a.m.k. fórust af völdum fellibylsins Dan,
sem gekk yfir Filippseyjar fyrr í vikunni. Fáum dögum áður hafði
annar fellibylur valdið stórtjóni á eyjunum og er nú dánartalan þar af
völdum ofviðranna beggja komin upp í 184. Mest varð tjónið í Manila
og á Suður-Luzon.
Hússein
Jórdaníukonungur
Hússein Jórdaníukonungur í heimsókn hjá Vigdísi Finnbogadóttur forseta fslands ásamt konu sinni, Núr
drottningu, og yngri syni, Hamza prinsi. Mynd: Jim Smart.
Hússein Jórdaníukonungur var
um nokkurra daga skeið í
fréttunum hérlendis vegna við-
komu sinnar hér á leið vestur um
haf. Þrátt fyrir smæð og fátækt
ríkis síns hefur hann uni áratuga
skeið verið einn atkvæðamestu
stjórnmálamanna í Austur-
löndum nær og hvað eftir annað
sýnt athyglisvcrða hæfileika til að
halda velli við einkar erfiðar og
viðsjárverðar kringumstæður.
Hann er Hasjemíti, af ætt sem
talin er ein sú virðulegasta í ara-
bíska heiminum, enda að sögn
komin af Hassan, syni Fatímu
Múhameðsdóttur spámanns og
manns hennar Ali kalífa og fyrsta
ímams sjítasiðar. Langafi hans
var Hússein ibn Ali, emír í
Mekka, þar sem þeir frændur
höfðu lengi setið að ríkjum.
Hann gerði 1916 með fulltingi
Breta uppreisn gegn Tyrkjum, og
eftir heimsstyrjöldina fyrri urðu
synir hans Feisal og Abdúlla
ríkisleiðtogar í skjóli Breta, sá
fyrrnefndi í írak en hinn í Trans-
jórdaníu (nú Jórdaníu), sem búin
var til handa honum úr kostarýr-
um landshlutum austan Jórdan-
ar, er aldrei áður höfðu verið ein
og sjálfstæð ríkisheild. Abdúlla
var myrtur 1951, að líkindum að
undirlagi annarra arabískra höfð-
ingja sem höfðu illan bifur á hon-
um vegna fyrirætlana hans um að
stækka ríki sitt og sættast við fsra-
el. Tók þá við ríki Talal sonur
hans, en varð að láta af völdum
árið eftir sökum geðveilu. Varð
nú konungur Hússein Talalsson,
þá aðeins 17 ára, og hann situr
enn á hástóli í Amman.
Með níu líf
Mörgum þótti sveinstauli þessi
lítill fyrir mann að sjá og spáðu að
hann stæðist ekki lengi svipti-
vinda stjórnmálanna, sem í
Austurlöndum nær eru einkar
illskuþrungnir og illútreiknan-
legir. En fljótt kom á daginn að
Hússein var einkar laginn
stjórnmálamaður, ljúfmannlegur
og hæverskur á yfirborði, seigur
og þolinmóður, en gat verið
harðsnúinn og miskunnarlaus ef
svo bar undir. Hann hefur
löngum átt erfitt um vik, enda
ríki hans umkringt af öflugri Ara-
baríkjum og fsrael, og þar að
auki fer því fjarri að þegnar hans
hafi allir verið honum hollir.
Helst getur hann treyst bedúín-
unum, sem eru aðeins fimm af
hundraði landsmanna, og þeir
ráða mestu í hernum, sem kon-
ungur styðst einkum við. Hússein
hefur verið líkt við kött, sem
alltaf kemur niður á fæturna,
hversu hátt sem fallið er, og víst
má svo að orði komast að hann
hafi níu líf eins og kötturinn kvað
hafa. Hann hefur sloppið lifandi
frá allnokkrum banatilræðum,
sem Palestínumenn og leiðtogar
annarra Arabaríkja stóðu á bak-
við.
Hasjemítar hófust upphaflega
til mikilla valda í skjóli Breta, og
sagt hefur verið um Hússein að
hann sé konungur af Bretlands og
einkum Bandaríkjanna náð.
Efnahagur ríkis hans hefur alla
tíð grundvallast að verulegu leyti
á breskum og bandarískum
stuðningi. Sjálfur er hann
menntaður í breskum skólum og
mótaður af vestrænum áhrifum.
Kvonföng hans hafa verið eftir
því. Konur hefur hann átt fjórar
(þó aldrei nema eina í einu) og
var sú fyrsta saúdiarabísk (póli-
tískt hjónaband sem stóð stutt),
næsta bresk, hin þriðja jórdönsk
en menntuð á Vesturlöndum og
sú núverandi, Núr drottning (hét
áður Elizabeth Halaby), er
bandarísk af sýrlenskum ættum,
faðir hennar var um skeið stjórn-
arformaður PanAm. Börn á kon-
ungur níu, fjögur í núverandi
hjónabandi og fimm úr þeim
fyrri.
Vinur Engilsaxa
í utanríkismálum hefur Húss-
ein jafnan hallast að engilsax-
nesku stórveldunum, en þó eftir
föngum reynt að bæta samskiptin
við önnur Arabaríki. Síðustu árin
hefur hann náð miklum árangri í
því síðarnefnda. Gagnvart ísrael
PRÓFÍLL
hefur hann jafnan verið sáttfús-
astur Arabaleiðtoga en Palest-
ínumenn, sem eru meirihluti íbúa
ríkis hans, voru honum lengi
fjandsamlegir upp til hópa.
Draumur afa hans og hans sjálfs
var að öll Arabalönd austan
Súesskurðar sameinuðust undir
veldissprota Hasjemíta, og það
rakst á fyrirætlanir Frelsissam-
taka Palestínu (PLO) um palest-
ínskt ríki, auk þess sem Palest-
ínumönnum þótti Hússein alltof
linur gegn ísrael.
Hússein stóð af sér herfilegan
ósigur fyrir ísraelum 1967, er þeir
tóku af honum Vesturbakkann,
en var hættast kominn 1970, er
PLO var orðið ríki í ríki hans og
völd hans sjálfs fóru óðum þverr-
andi. En í sept. („svarta septemb-
er“) það ár brutu bedúínar liðss-
veitir PLO á bak aftur í blóðug-
um bardögum og síðan hafa sam-
tökin ekki borið sitt barr í Jór-
daníu. En síðan Hússein afsalaði
sér tilkalli til valda á Vesturbakka
1979 hefur samkomulag hans og
PLO orðið sæmilegt, og nú styð-
ur hann tillögur Mubaraks Eg-
yptaforseta um samningaumleit-
anir ísraela og Palestínumanna.
Ekki hefur mikið farið fyrir
lýðræði í ríki Hússeins, sem eink-
um hefur stjórnað gegnum her-
inn. Efnahagur Jórdaníu fór
batnandi á síðari hluta 8. ára-
tugar og framan af þeim er nú
stendur yfir, sumpart vegna þess
að margir fjármála- og athafna-
menn flýðu þangað úr borgara-
stríðinu í Líbanon og tóku með
sér peninga og kunnáttu. En síð-
ustu árin hefur slegið í bakseglin í
efnahagsmálunum, og fyrr á ár-
inu kom til mannskæðra óeirða í
landinu út af því. Þá heyrðist enn
einu sinni að nú stæði Hússein
tæpt, en honum virðist hafa tekist
komast fram úr því eins og fleiru.
í tómstundum flýgur konungur
og syndir. dþ.
Laugardagur 14. október 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7