Þjóðviljinn - 21.10.1989, Síða 9

Verkefni Þróunarsamvinnu-
stofnunar íslands á Græn-
höfðaeyjum stendur nú á tíma-
mótum: sá árangur hefur náðst
með 10 ára þróunarstarfi, að tek-
ist hefur að ljúka megináföngum
verkefnisins með góðum árangri:
að kanna möguleika til fiskveiða
og meta hvaða fiskistofna væri
vænlegt að nýta, að finna hen-
tugar aðferðir til veiðanna og
rannsaka hvaða áhrif þær hafa á
stofnana, að þróa vinnsluaðferðir
á fiskinum, finna markaði fyrir
framleiðsluna, gera söiusamn-
inga og fá viðunandi verð. Segja
má að öllum þessum þáttum verk-
efnisins sé nú lokið, og að nú sé
komið að því að gera raunhæfar
framtíðaráætlanir um nýtingu
þessarar auðlindar til hagsbóta
fyrir þessa fátæku þjóð.
Síðasti
þröskuldurinn
Þetta sagði Stefán Pórarinsson
Við þróunarverkefnið á Grænhöfðaeyjum hefur verið tekið mið af forsendum eyjaskeggja
Próunaraðstoð
Uppskemtími er framundan
Eftir 10 ára þróunaraðstoð íslendinga á Grœnhöfðaeyjum sjá íbúarnir nú fram á að geta nýtt sér nýja og áður
óþekkta auðlind með skipulögðum hœtti og til frambúðar, segir Stefán Þórarinsson verkefnisstjóri
verkefnissíjóri þróunarverkefn-
isins á Grænhöfðaeyjum í samtali
við Þjóðviljann í gær, en Stefán
hefur unnið við verkefnið síð-
astliðin 5 ár. Stefán sagði að allt
frá árinu 1987 hefðu áður ónýttar
tegundir botnlægra hitabeltis-
fiska verið nýttar með viðunandi
árangri, og á allra síðustu mánuð-
um hefði síðasti þröskuldurinn
verið yfirstiginn með vel viðun-
andi árangri í markaðs og sölu-
málum, þannig að nú væri hægt
að gera framtíðaráætlanir um
botnfiskveiðar á Grænhöfða-
eyjum til útflutnings. Fiskurinn
er veiddur í dragnót og heilfryst-
ur eða ísaður heill í kassa og flutt-
ur þannig á markaði í Evrópu og
Bandaríkjunum.
Stefán sagði að landgrunn væri
lítið á Grænhöfðaeyjum, og fiski-
slóðin því ekki stór. Umræddar
tegundir hefðu ekki verið nýttar
áður á Grænhöfðaeyjum, en
þetta væru botnfiskstegundir sem
þekktar eru um allt hitabeltið,
jafnt í S-Ameríku, á Indlandi og í
Asíu. Neytendur fisksins í Evr-
ópu og Bandaríkjunum eru að
stórum hluta innflytjendur frá
hitabeltislöndunum, sem þekkja
þennan fisk fyrir og vilja hann
einungis óunninn og ferskan.
Ferski fiskurinn er ísaður í kassa
líkt og laxinn hér á landi og flutt-
ur á markað með flugi. Sagði
Stefán að gott verð hefði fengist
fyrir slíkan fisk á Evrópumarkaði
undanfarið.
Alls hafa um 500 tonn verið
veidd með tilraunaveiðum frá
1987, og af því magni hefur um
helmingur farið til útflutnings.
Meginþorri aflans mun í framtíð-
inn fara til útflutnings til þess að
afla dýrmæts gjaldeyris fyrir
þjóðarbúið. Við teljum að veiða
megi úr stofninum um 3-4000
tonn á ári og að samhæfa megi
þessar veiðar við þær hefð-
bundnu túnfiskveiðar, sem eyjar-
skeggjar hafa stundað tímabund-
ið á vertíðum. Því túnfiskurinn er
flökkufiskur sem stendur stutt
við og gefur sveiflukenndan arð.
Úr litlum efnum
Stefán sagði að frá upphafi hafi
verið unnið að þessu verkefni úr
litlum efnum, og hefði öll sú að-
staða sem fyrir var á Grænhöfða-
eyjum verið nýtt til hins ýtrasta,
bæði hvað varðar fiskiskip, verk-
unaraðstöðu, kæligeymslur og
frystiaðstöðu. Verkefnið hefur
fengið um 300-350 þúsund
bandaríkjadali á ári eða um 20
miljónir króna á núverandi
gengi. Helstu kostnaðarliðirnir
hafa verið fólgnir í mannahaldi,
en við verkefnið hafa að jafnaði
unnið 4 fastráðnir menn og 1-2
lausráðnir sérfræðingar og af-
leysingamenn sem unnið hafa í
skemmri tíma. Áætlað er að
verkefninu muni ljúka á næsta
ári.
Við íslendingar erum þekktir
fyrir að verja þjóða minnst í þró-
unaraðstoð hlutfallslega, miðað
við iðnríkin, og getum vart sagt
frá því kinnroðalaust á alþjóða-
vettvangi. En án þess að ég vilji
vera með nokkuð sjálfshól, þá
held ég að segja megi að við höf-
um engu að síður fengið nokkra
viðurkenningu fyrir það starf sem
við höfum unnið, og það sem við
höfum fram að færa, sem er
þekking en ekki fjármagn. Til
dæmis hefur sá árangur sem við
höfum náð með dragnót á Græn-
höfðaeyjum vakið athygli víðar.
Þetta veiðarfæri var óþekkt í hita-
beltinu áður, en menn telja nú að
þessi árangur okkar geti haft þýð-
ingu fyrir fleiri þróunarlönd.
Ástæðan er ekki síst sú að drag-
nótin er í eðli sínu skyld þeim
veiðarfærum sem þetta fólk hefur
notað með handafli frá landi.
Munurinn er bara sá að dragnótin
er dregin af skipi.
Að flýta sér hægt
Við höfum haft þá meginreglu í
þessu starfi að taka stutt skref í
einu og engar stökkbreytingar.
Við höfum því náð þessum
árangri án þess að fara út í stærri
fjárfestingar eða taka stóra fjárf-
estingaráhættu. Við höfum hægt
og sígandi verið að finna forskrift
að því hvernig hægt væri að nýta
þessa auðlind með arðvænlegum
hætti. Nú teljum við okkur vera
búna að finna þá forskrift, og því
er næsta skrefið að gera áætlun
um nýtingu í stærri skala. Við
höfum nú unnið upp gögn sem
við getum lagt upp í hendurnar á
fjársterkum alþjóðlegum þróun-
arstofnunum til þess að fá fjár-
magn til þess að fjárfesta í því
sem til þarf. Þar er ekki um það
að ræða að kaupa heilan flota
fiskiskipa - við höfum reynslu af
því héðan hvað slíkar offjárfest-
ingar geta kostað- heldur þarf að
bæta þá aðstöðu sem þegar er
fyrir hendi í vannýttum fiski-
skipum og frumstæðri verkunar-
aðstöðu.
Óvænt
viðurkenning
Það kom ýmsum á óvart, þegar
Pedro Pires forsætisráðherra
Grænhöfðaeyja var hér í sumar
til þess að endurgjalda heimsókn
Steingríms Hermannssonar til
Grænhöfðaeyja, að hann skyldi
fara fram á aðstoð íslendinga
varðandi ólíkustu efni eins og
skipulagningu skattheimtu og
stjórnun efnahagsmála. Flestir
hafa trúlega talið að íslendingar
væru ekki aflögufærir um hollráð
í þeim efnum. En við sem unnið
höfum að þróunarverkefninu á
Grænhöfðaeyjum tókum þessum
umleitunum sem óvæntri og
óbeinni viðurkenningu fyrir því
starfi sem við höfum unnið þar.
íbúar Grænhöfðaeyja þekkja
okkur af því starfi sem við höfum
unnið þar. Og þeir hafa ályktað
að fleira gott gæti komið frá ís-
landi en kunnátta í útgerð. Við,
sem að þessu verkefni höfum
unnið, erum sannfærðir um gildi
þess, ekki bara vegna þess árang-
urs sem það hefur þegar sýnt,
heldur líka vegna þess orðstýs og
þeirra sambanda sem það hefur
aflað og mun afla í framtíðinni.
Þeir fjármunir sem varið er til
þróunarstarfs sem skilar raun-
verulegum árangri munu skila sér
aftur og ríflega það í nýjum við-
skiptasamböndum og nýjum
verkefnum.
-ólg
Fiskimenn frá Grænhöfðaeyjum gera að dragnótinni.
Laugardagur 21. október 1989 pJÖÐVILJINN - SÍÐA 9