Þjóðviljinn - 03.11.1989, Blaðsíða 9

Blaðað í
Ijóðabókum
Bragi Sigurjónsson, Guðmundur Daníelsson, Erlendurjónsson,
Ragnhildur Ófeigsdóttir
Bragi Sigurjónsson
Erlendur Jónsson
Hér verður sagt frá nokkrum
Ijóðabókum nýlegum og þá meir
þeim til kynningar en að þær séu
gagnrýndar.
Hefðin og landið
„Einmæli“ heitir níunda ljóða-
bók Braga Sigurjónssonar sem
Bókaforlag Odds Björnssonar
gefur út.
í kynningu segir á þá leið að
skáldið fylgi ekki dægurstefnum
og eru það orð að sönnu. Höf-
undur er mjög tengdur íslenskri
ljóðahefð, formum hennar,
myndmáli og viðfangsefnum.
Allt er það á sínum stað til dæmis
í upphafi þessa vetrarkvæðis:
Tungl í norðri teygir horn
tœtast ský á vesturlofti
hvœsir varglynd vetrarnorn
veðurofsa úr éljahvofti...
Stundum beinist skáldskapar-
viðleitnin að vel meintum en
fremur hvunndagslegum sið-
ferðilegum dómurn um mann-
lífið:
Peim hnígur sól til sœvar
er sést ekki fyrir
þeim verður svart fyrir sjónum
er síngirni þjónar.
Þegar svo brugðið er á léttari
tóna verður útkoman til dæmis á
þessa leið í heimsósómakvæði
sem heitir „Gaman og alvara“:
Langt út í geiminn leysiblossar
sindra
löngu hvert stjörnuauga hœtt
að tindra
hvorki á Mána, Sól né Mars
er friður
mig uggir Guð verði bráðum
skotinn niður.
Sjaldgæfur
skáldafundur
„Skáldamót“ heitir safn ljóða-
þýðinga eftir Guðmund Daníels-
son. Þetta safn er óvenjulegt ekki
síst fyrir það að Guðmundur
kemur í þýðingaleit sinni einkum
þar við sem aðrir ekki fara: Hann
stefnir samanskáldum frá Wales
og Baskalandi, Jakútíu og Ba-
skíríu, Úkraínu og Póllandi, Fær-
eyjum og Dagestan. Engu líkara
en hann reyni að láta orð skáld-
konu frá Dagestan, sem hann
þýðir eftir, sannast:
Svo allir þeir sem unna Ijóði
og list
nú loksins geti saman hjá mér
hist.
Öll skáld á jörðu mœla
sama mál
og munu af sömu rósum
verða kysst.
Guðmundur greinir reyndar
ekki frá því hvernig hann leysir
tungumálavandann, nema hvað
hann tekur það fram að hann hafi
notið aðstoðar margra einstak-
linga í ýmsum þjóðlöndum.
Hann er mjög með hugann við
skáldskap úr Sovétríkjunum,
ekki síst Hvíta-Rússlandi og Úkr-
aínu - og að því er yrkisefni varð-
ar hefur þýðarinn mestan áhuga á
ættjarðarkvæðum ortum í skugga
stríðsógna og í birtu frelsis-
draumsins. Mörg kvæðanna eru
tengd heimsstyrjöldinni seinni,
en „mótstjóri“ skálda er þó kjör-
inn þjóðskáld Úkraínu, Taras
Shevtsjenko, sem fæddist fyrir
175 árum. Bókin hefst á „Erfða-
skrá“ hans er þar segir m.a.:
Greftrið mig, ég upp rís aftur
okkar hlekki að brjóta,
vökvum frelsið böðuls blóði
brátt skal friðar njóta...
Úr opna
skólanum
„Borgarmúr“ heitir fimmta
ljóðabók Erlendar Jónssonar,
Smáragil gefur út.
Erlendur fylgir hinum opna
skóla í ljóðagerð - ekki síst í
fyrsta bálki bókarinnar þar sem
hann ferðast með sinn lesara um
landið og safnar saman áhrifum
og minningum sem fram eru
bornar á einföldu máli og að-
gengilegu og kannski full tíðinda-
lausu. Og fylgja kannski með
ráðleggingar um umgengni við
náttúruna: „Dragðu dám af ský-
junum / baðaðu þig í ljósi / og þú
verður boðberi / milli himins / og
jarðar “, segir í lok kvæðis sem
„Skýjamyndir" heitir. Ogúröðru
kvæði berast þessi boð:
Stjakaðu ekki frá þér
þessu andartaki
Festu í minni
útlínur fjallanna
Hlýddu á töfraþulu
stormsins
og dey síðan
Síðari bálkar kversins tveir eru
einnig útleitnir og nálægir prós-
anum, en þar fer og meira fyrir
ádrepuhneigð. Eins og til dæmis í
kvæði sem „Þokumúr" heitir en
þar er þetta:
Fólkið á strœtunum
er eins og turnar
reistir í minning
um afrek
sem aldrei voru unnin...
Trúarljóö
Fyrr á árinu kom út hjá Bókrún
ljóðabók eftir Ragnhildi Ófeigs-
dóttur, sem nefnist Stjörnurnar
í hendi Maríu.
í bókarkynningu segir á þá leið
að höfundur sé kaþólsk og ljóð
bókarinnar trúarlegs eðlis -
helgikvæði og hymnar og mörg
þeirra eru Maríuljóð. Oftast er
tjáning þeirra opinská og nakin
eins og í þessu kvæði hér sem
nefnist „Þjáningin“:
pjáningin
er sá kyndill
sem við hefjum á loft
til að greina ásjónu þína
í myrkrinu
ó Guð. .
Áberandi er og sú viðleitni höf-
undar að lýsa upplifun trúar-
legrar reynslu með aðstoð þeirra
hefða sem sækja í senn til Bib-
líunnar og miðaldamenningar:
samskipti sálarinnar við almættið
verða einskonar ástarævintýri:
Pú leiðir mig um ó Drottinn
í garði litríkra blóma
ilmur þeirra fyllir vit mín
ég bíð Elskhuga míns
hann er sem blóm
ég er drukkin af ilmi þesss
rifin til blóðs af þyrnum þess
þú leiðir mig ó Drottinn
ég dansa ölvuð af ilmi þínum
á þyrnum rósanna...
Elísabet Anna Cochran hann-
aði útlit bókarinnar. Hún er til-
einkuð komu páfa til íslands.
ÁB tók saman
Föstudagur 3. nóvember 1989 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 9