Þjóðviljinn - 03.11.1989, Blaðsíða 26

ÓLAFUR
GÍSLASON
2 3 Y íf (jí 8 s? 8 w 10 II 7- 7-
IZ 3 13 \s )3 8 lá> 17- s? 18 S?
19 /4 zo 9 zl K 2.Z )9 8 2 7 J8 )8 23 )9
8 28 isr JS~ <y 18 !c> W 20 20 8 2 8 'V
8 y ÍT Zl 18 Zs 28 8 2f 20 28 )f 8 28
!d /f 2Z <P b V 17- v- V 26 )8 )9 18
29 l\ is <í> 10 H- 3 28 T 27- 18 s? 27- 28
18 Y 13 tf !7 19 <F 20 2l> Y 30 )7- SP 17-
)9 n 8 30 )•/ S? 27- J2 )? 30 )T- 8\ ¥ 3 V
0 V n ZO If 10- 28 l? 3 0
V 27- )* k? Ý 23 28 )6> $2 )+ 28 31
23 32 R- y zu 17- li 8 23 22 h? 27- 8 8 28
n 28' 3 )7- 2S S2 / 8 31 /9 8 3 n )7-
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta Nr. 68
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá bæjarnafn.
Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla
6, Reykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 68”. Skilafrestur er þrjár vikur.
Verðlaunin verða send til vinningshafa.
JO 17 !T 30 n 18 13 /9
—
Lausnarorð úr krossgátu nr. 65 var „Jónhildur". Dregið var úr réttum
lausnum, og upp kom nafn Melkorku Sigurðardóttur, Njálsgötu 38 B,
Reykjavík. Hún fær senda bókina Ræður og riss eftir Sverri Kristjáns-
son sagnfræðing í útgáfu Máls og menningar.
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 68
eru bókin Skriftamál uppgjafa-
prests eftir Gunnar Benedikts-
son, sem Mál og menning gaf út
MATUR
Kjúklinga
lifur
Hafið þið prófað að gera kæfu
úr kjúklingalifur? Hún er gómsæt
ofan á ristuðu brauði sem forrétt-
ur eða smáréttur. Kjúklingalifur
hefur verið fáanleg í frystiborð-
um stórmarkaðanna á viðráðan-
legu verði.
Efnið í slíka
kæfu miðað við /
10-12 brauðsnittur
er sem hér
segir:
8 kjúklingalifrar
50 gr. kapers
1/2 laukur
um það bil 2
hvítlauksrif
þurrkuð salvía
60 gr. smjör
salt og pipar
10-12 sneiðar af
ristuðu snittu-
brauði
Bræðið smjörið í litlum potti
ásamt með fínsöxuðum lauknum
og hvítlauknum. Hakkið lifrarn-
ar í mixer eða hakkavél þannig að
þær verði að mauki. Kapers, sem
eru súrsaltaðir blómknappar af
klettajurt, eru einnig fínsaxaðir.
Lifrarmaukið er sett út í heitt
smjörið ásamt með söxuðu kap-
ers og síðan er kryddað með
þurrkaðri salvíu, pipar og salti.
Hrærið í pottinum þartil kæfan
fer að þykkna.
Ristið brauðið og berið kæfuna
ofaná.
Rétt er að hafa í huga að réttur
þessi er ríkur af kólesteróli, og
því skal neyta hans í hófi.
-ólg
Viðbrögð við einelti
í síðustu viku hóf ég umræðu
um einelti, sem er eitt af því, sem
margir foreldrar hafa áhyggjur
af. Mjög mörg börn lenda í því í
skóla að verða lögð í einelti, þó
það sé misalvarlegt og hafi mis-
miklar afleiðingar. Reyndar á
einelti sér einnig stað meðal full-
orðinna, eins og ég minntist á síð-
ast.
Ég hóf umræðuna með því að
ræða forsendur fyrir því að einelti
eigi sér stað. Það þarf sem sagt að
vera ákveðinn hópur, með föst-
um þátttakendum og í hópnum
þarf að vera ákveðin vanlíðan og
óöryggi með stöðu sína. Valda-
pýramídinn er því brattur og
stjórnun hópsins er annaðhvort
^jnræðisleg eða í honum ríkir
stjórnleysi.
Af framanskráðu sést, að það
eru félagssálfræðilegar ástæður,
sem liggja að baki því að einelti á
sér stað. Þá getum við spurt okk-
ur hver eða hverjir það eru, sem
lenda í því að vera lagðir í einelti.
Segja má að eitt megineinkenni
sé sammerkt öllum þeim, sem
lagðir eru í einelti, og það er að
þeir brjóta á einhvern hátt þau
norm (skráðar eða óskráðar regl-
ur), sem ríkja í hópnum. Ef þörf-
in í hópnum fyrir að leggja ein-
hvern í einelti er mjög mikil, býr
hópurinn til reglu, sem viðkom-
andi brýtur. Hann hegðar sér
öðru vísi en hópurinn ætlast til,
klæðir sig öðruvísi, hefur öðru
vísi útlit, hlustar á aðra tónlist
eða hvað það nú getur verið. Það
eru einkum tveir einstaklingar,
sem hættast er við að lenda í ein-
eltinu, annars vegar sá, sem ný-
jastur er í hópnum og hins vegar
sá, sem ætíð hefur verið veikast-
ur.
Þegar nýr einstaklingur kemur
í hóp, gerist tvennt. Annars vegar
reynir hann að finna sér stað í
hópnum og hins vegar reynir
hópurinn að finna honum stað í
hópnum. Það sem ræður því hvar
einstaklingurinn leitar sér staðar í
hópnum, er fyrri reynsla hans af
hópum og sú staða, sem hann er
vanur að hafa í hóp. Sé hann van-
ur að vera ofarlega í valdapýra-
mída hóps, leitar hann þangað í
nýja hópnum, sé hann vanur að
vera í miðju hóps, leitar hann
þangað og sé hann vanur að vera
neðarlega í hóp, leitar hann neð-
arlega í miðju. Jafnframt sýnir
hann hegðun, sem kemur upp um
það hvar hann er vanur að vera,
þannig að hópurinn veit fljótt
hvert hann leitar. Það sem ræður
því hvar hópur reynir að staðsetja
nýjan einstakling, er þörf hópsins
annars vegar og hins vegar sú
hegðun, sem viðkomandi ein-
staklingur sýnir. Sé hópurinn í
jafnvægi og vellíðan mikil, leitast
hópurinn við að staðsetja við-
komandi í miðju hópsins. Sé hóp-
urinn í ójafnvægi og stjórnun
hans einræðisleg, leitar hópurinn
eftir því að staðsetja hann neðst,
en ef ríkjandi er stjórnleysi, getur
hvort heldur gerst, að hópurinn
reyni að staðsetja hann neðst eða
efst. Efst, ef þörfin fyrir foringja
er mikil og hann hefur ekki þegar
fundist í hópnum og hinn nýi
sýnir að hann sé vanur að vera
ofarlega í hópnum, en neðst, ef
foringi er um það bil að myndast í
hópnum. Þá getur hópurinn not-
að þann nýja til þess að ýta hon-
um til hliðar og þjappa sér í kring-
um nýjan foringja. Langsamlega
flestir eru vanir því að vera í
miðju hópa og eru sáttir við það
og leita þangað í nýjum hópum
og langflestir hópar eru í það
miklu jafnvægi, að þeir leitast við
að staðsetja nýliða í miðjunni.
Þannig verður í flestum tilvikum
lítil hreyfing í hópum við komu
nýliða, aðeins smátilfærslur til
aðlögunar og síðan jafnvægi á ný.
Hins vegar getur komist mikil
hreyfing á hópa, sem eru í
ójafnvægi, við komu nýliða, sér-
staklega í efstu og neðstu þrepum
valdapýramídans, samanber að
sem ég hef áður sagt. Nýliðinn er
því í mikilli hættu með að lenda í
því að verða lagður í einelti. Hitt
er sjaldgæfara, að hann lendi í
forystuhlutverkinu vegna þarfar
hópsins, þó það gerist vissulega.
Allir kennarar þekkja þessa
þætti varðandi hópmyndun og
röskun við komu nýliða og lang-
flestir kennarar lenda í því að
upplifa einelti í bekkjum sínum.
Viðbrögð þeirra geta verið margs
konar, en langflestir reyna að
jafna þann ágreining, sem upp
kemur í hópnum, með því að
reyna að efla styrk veikari aðilans
í hópnum eða með því að veikja
styrk sterkari aðilans, eða með
því að gera hvoru tveggja. Þá er
það einnig til, ef eineltið er alvar-
legt og jafnvel líkamlegt ofbeldi,
að aðskilja veikasta og sterkasta
aðilann. Yfirleitt með því að
flytja annan hvorn milli bekkja
eða jafnvel með því að reka ann-
an og þá yfirleitt þann sterkari.
Þriðja aðferðin byggir á því, sem
ég hef hér gengið út frá sem for-
sendu fyrir einelti, þ.e. að um sé
að ræða félagssálfræðilega þörf í
hópnum, vegna of bratts valda-
pýramída. Þegar gengið er út frá
þessu viðhorfi, er það augljóst,
að þessi valdapýramídi helst þá
og því aðeins, að hópurinn hald-
ist óbreyttur. Með því að skipta
niður í smærri hópa og skipta
einnig innbyrðis tiltölulega oft
um þátttakendur í hverjum hóp
er valdapýramídinn brotinn nið-
ur og jafnframt lögð áhersla á
mikilvægi hvers og eins einstakl-
ings í hópnum. Það er jú auglj óst,
að hver einstaklingur í litlum hóp
er mikilvægari fyrir hópinn en
hver einstaklingur í stórum hóp.
Ég hef áður rætt um þessa aðferð
og ræði hana því ekki frekar nú,
en legg áherslu á að aðalatriðið er
að ráðast á völdin í valdapýra-
mídanum og auka jafnvægi og
þar með vellíðan í hópnum. Gera
brattan valdapýramída flatan.
Þeir sem haffa áhuga á að f ræöast um eitthvert
ákveöiö efni varöandi fjölskylduna geta skrifaö.
Merkiö umslagiö: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblaö,
Þjóöviljanum, Síöumúla 6, Reykjavík.
26 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 3. nóvember 1989