Þjóðviljinn - 08.11.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Hægri
og vfnstri
í Evrópu
Menn hafa á liðnum árum talað margt um að hægrivindar
blésu um Evrópu. Ekki bara vegna þess að Kristilegirdemó-
kratar hafa nú lengi setið við völd í Vestur-Þýskalandi og
Margaret Thatcher í Bretlandi. Heldur og vegna þess að
vinstriflokkar við völd hafa fært sig langt til hægri, eða að
minnsta kosti inn á miðjuna. Er þá gjarna vitnað til Sósíal-
istaflokksins franska, en þegar valdaskeið hans í samstarfi
við kommúnista hófst hafði hann enn ofarlega á dagskrá
þjóðnýtingar ýmissa stórfyrirtækja og fleira það sem nú er
löngu komið af dagskrá hjá Mitterrand og hans mönnum.
Nýafstaðnar kosningar í tveim löndum í sunnanverðri Evr-
ópu: segja þær nokkuð um vinstri- eða hægrivinda í Evrópu
nú um stundir? Ósköp lítið. í Grikklandi hefur hægriflokkur-
inn stóri, Nýi lýðræðisflokkurinn, verið í sókn - en honum
tókst ekki að ná til sín þeim meirihluta sem sósíalistaflokkur-
inn PASOK hafði áður. Og sú fylgisaukning er, rétt eins og
fylgisaukning kommúnista og bandamanna þeirra í kosning-
um fyrr á árinu, í frekar losaralegum tengslum við átök um
hægristefnu eðavinstristefnu, heldurhafa þessirflokkar sótt
nokkuð í sig veðrið vegna yfirþyrmandi hneykslismála sem
háttsettir menn í PASOK, flokki Andreasar Papandreú, eru|
við riðnir. Það er svo eitt af undrum grískra stjórnmála, að
þau hneyksli skuli ekki hafa meiri áhrif en svo, að PASOK
fékk nú á dögunum nokkuð meira fylgi en flokkurinn náði
þegar síðast var kosið í landinu í júní leið.
Það er heldur meiri von til að hægt sé að draga einhverja
lærdóma af úrslitum þingkosninganna á Spáni sem haldnar
voru viku fyrr en þær grísku. Þar gerðist það, að PSOE,
Sósíalistaflokkurinn, hélt velli og fær meirihluta á þingi í
þriðja skipti í röð. Má það heita vel af sér vikið hjá Gonzalez
forsætisráðherra. Ekki er þó allt sem sýnist. Flokkurinn hef-
ur í tvennum kosningum tapað samtals um tveim miljónum
atkvæða og 26 þingsætum (spænsk kosningalög umbuna
reyndar sérstaklega stærri flokkum en refsa hinum smærri).
Meirihluti flokksins á þingi hangir á bláþræði.
Þetta rekja fréttaskýrendur ekki síst til þess, að vinstri-
sinnað fólk vilji refsa PSOE fyrir þá hægrisveiflu sem flokk-
urinn hefur fylgt. Margir í þeim röðum sætta sig ekki við
opinskátt daður PSOE við efnahagsstefnu sem ber einna
helst svip af Margaret Thatcher með því að greiða sem mest
götu einkafjármagnsins og hagsmuna þess. Meðan van-
rækt eru félagsleg vandamál, sem koma m.a. fram í atvinnu-
leysi tveggja miljóna manna, bágbornu heilbrigðiskerfi og-
miklum húsnæðisvandræðum. Þessi óánægja kemur svo
fram í því, að vinstriblökkin Izquierda Unida, sem kommún-
istar veita forystu, vann drjúgan sigur, bætti við sig miljón
atkvæðum og meir en tvöfaldaði þingstyrk sinn. Gonzalez
hefur fengið sterka viðvörun frá vinstri, sem er í beinu fram-
haldi af því, að í fyrra sagði verklýðssamband sósíalista,
UGT, flokknum upp hollustu og efndi til meiriháttar verkfalls
um allan Spán í samvinnu við verkamannanefndir kommún-
ista.
En sem fyrr segir: kosningarnar hefa ekki tilefni til að
segja mikið um vinstrisveiflu eða hægrisveiflu í evrópskum
stjórnmálum. Ekki heldur nýlegar fréttir af vaxandi óvin-
sældum frú Thatcher á Bretlandi. Evrópa sýnist fyrst og
'síðast ráðvillt í stjórnmálum: víða gætir í senn þreytu með
hægrisveiflu um leið og menn hafa ekki fengið trú á vinstriúr-
i'æðum. Hræringar miklar í Austur-Evrópu vekja ánægju og
forvitni en auka um leið á þá óvissu sem þegnar Vestur-
Evrópu eru haldnir nú, þegar að því líður að Evrópubanda-
lagið gerir sig líklegt til að leggja niður þá Evrópu sjálfstæðra
þjóðríkja sem við höfum þekkt til þessa.
KLIPPT OG SKORIÐ
Einu fréttamyndirnar á baksíðum DV og Alþýðublaðsins í gær. Telja
blöðin það mikilvægan gæðastimpil að sanna hverjir lesa þau?
Guðrún í eltiljósinu
„Guðrúnarmálið" virðist bera
einna hæst í þjóðmálaumræðunni
þessa dagana. Að minnsta kosti
hefur Dagfari í DV alveg stað-
næmst við fréttirnar um fyrirfram-
greiðslu launa til forseta sam-
einaðs þings og hefur nú tvo daga
í röð birt nær sama þáttinn um
„kjólakaup“, fatasmekk Alþýðu-
bandalagsmanna og brennivíns-
kaupamál. Lesendur bregðast
hart við og fylla í gær nær alla
lesendadálka DV, rúma blað-
síðu, með vandlætingum um
Guðrúnu Helgadóttur.
Ekki er heldur annað að sjá en
þyrlað skuli nú upp moldviðrum
til frambúðar út af þessum
„klaufaskap“, eins og Guðrún
nefnir sjálf þann drátt sem varð á
því að hún endurgreiddi lánið.
Þetta vekur upp hugleiðingar
um þá öru þróun sem orðið hefur
í birtingu frétta hérlendis. Nú
verður helst að slíta ríkisstjórn-
um í beinum útsendingum, setja
hæstaréttardómarana af í kvöld-
fréttum útvarps sama daginn og
þeim eru bornar sakir á hendur
og svo framvegis. Ætli það sé til-
viljun að sami dagurinn og á-
kveðinn er fyrir beina útsendirigu í
sjónvarpi um siðferði stjórnmála-
manna sé líka af einhverra hálfu
talinn rétti dagurinn fyrir upplýs-
ingagjöf um fyrirframgreiðslu
launa til Guðrúnar Helgadóttur,
forseta sameinaðs þings? Þetta
minnir á stóru stundirnar í lífi
Bandaríkjaforseta, eins og þegar
hann kemur frá útlöndum og
þyrlan er látin ienda við Hvíta
húsið í aðalfréttatíma sjónvarps-
stöðvanna.
„Flokkurinn þarf
að klofna“
Um Alþýðubandalagið segir
Úlfar Þormóðsson í viðtali við
nýjasta tölublað Mannlífs: „Ég
hef lengi verið þeirrar skoðunar
að flokkurinn þurfi að klofna og
muni klofna". Tímaritið birtir
viðtal við Úlfar í tilefni af því að
Frjálst framtak hf. gefur nú út
ritverkið „Útgangan - bréf til
þjóðar“, sem „að hluta felur í sér
uppgjör hans við Alþýðubanda-
lagið og í>jóðviljann.“ Rétt er að
minna á að Frjálst framtak hf.
gefur einnig út tímaritið Mannlíf
og teflir nú fram sjálfum aðalrit-
stjóra allra blaða fyrirtækisins,
Steinari J. Lúðvíkssyni, í hlut-
verki blaðamannsins í viðtalinu.
Úlfari er sagt mikið niðri fyrir í
þessari áttundu bók sinni og að
nú muni gusta um hans eins og
venjulega. Mannlíf birtir kafla úr
umsögnum Úlfars um samferða-
mennina Ólaf Ragnar Grímsson,
Össur Skarphéðinsson og Mörð
Árnason. Stendur strókurinn aft-
an úr Úlfari í palladómum þess-
um og fá þeir mun verri útreið en
Axlar-Björn, forfaðir Úlfars,
sem hann ritaði bók um í fyrra.
Viðurkennir höfundur að vísu í
viðtalinu að hann sé „blindur á
öðru auganu en rangeygður á
hinu“. Bókin „Útgangan“ endar
svo í skáldskaparformi á því að
söguhetjan „klofnar í tvennt,
gengur út úr sjálfum sér“.
Áhugamenn um sögu Þjóðvilj-
ans geta því flett upp í tveim
handbókum um efnið á næstunni,
því í væntanlegri ævisögu Guð-
mundar J. Guðmundssonar, sem
Ómar Valdimarsson hefur skráð,
er talsvert vikið að samskiptum
verkalýðsforingjans við blaðið.
Listasafn Sigurjóns
og bókmenntirnar
Það var troðfullt hús og margir
urðu að standa þegar lesið var úr
nýjum og óbirtum verkum nokk-
urra rithöfunda í Laugarnesinu
sl. sunnudag. Thor Vilhjálmsson,
Pétur Gunnarsson og Vigdís
Grímsdóttur leyfðu þakklátum
áheyrendum að fá nasasjón af því
hvert stefnir. Thor er kominn út í
reyfara öðrum þræði, þar gengur
á með kjaftshöggum í erlendum
hafnarknæpum, menn fljúgandi
út um rúður eins og í bíómyndum
milli þess sem þeir sulla í baði
með ástmeyjum sínum.
Það er annars merkilegt hve
Birgittu Spur tekst að rækta upp
Laugarnesið með þessari starf-
semi safnsins og maður horfir til
enn glæstari framtíðar, því list-
amiðstöðvar kvikna einmitt á
þennan hátt. Hallgerður lang-
brók er að sögn jarðsett þarna í
nesinu og hlustar þá með vel-
þóknun á framhald skáldskapar-
listar í landinu ef að líkum lætur.
Mæddur Markús
Nýr sérfræðingur um landbún-
aðarmál hefur haslað sér völl
innan Sjálfstæðisflokksins,
Markús Möller hagfræðingur,
hinn ágætasti kappi að vallarsýn
og stokkfullur af fróðleik. Meðal
annars varaði hann í grein í Tím-
anum í vor hagfræðing Stéttar-
sambands bænda við að aka um á
mykjudreifara. Slíkum tækjum
hafa aðrir en Markús hins vegar
aldrei séð ekið, heldur eru þau
dregin aftan í dráttarvélum og
ekki enn fundist hjá hérlendum
umboðum drulludreifarar með
Markúsarlaginu.
Markús ritaði fyrr á árinu grein
í tímaritið Stefni að beiðni áhrifa-
manna innan Sjálfstæðisflokks-
ins, hugleiðingar um hagræðing-
ar í landbúnaði og hugsanlegan
sparnað af innflutningi. Þrátt
fyrir alla fyrirvara Markúsar og
yfirlýsingar hans um lauslegar
forsendur, hafa talsmenn inn-
flutnings á búvörum óspart hag-
nýtt sér greinina til rökstuðnings.
Markús er nýliði í átökum af
þessu tagi og varð býsna hvumsa
og sár yfir því að talsmenn hefð-
bundins landbúnaðar skyldu
harma þá misnotkun á grein
hans.
í Tímanum í gær tekur Markús
Möller á kné sér fyrrverandi for-
mann Stéttarsambands bænda og
framkvæmdastjóra Framleiðslu-
ráðs landbúnaðarins, Gunnar
Guðbjartsson á Hjarðarfelli og
ásakar hann um „skæting og al-
geran skort á mannasiðum"
vegna þess að Gunnar hafði leyft
sér að skopast ögn að vanþekk-
ingu og frumhlaupum hagfræð-
ingsins í Tímanum fyrir nokkru.
Markús sér bjarma af nýjum
tíma í landbúnaðarmálum og
upphafsneistann er að hans sögn
að finna í stórgóðri landsfundar-
samþykkt Sjálfstæðisflokksins.
Misminnir okkur þá að það hafi
verið eftir sama Markúsi í Mogg-
anum haft að loknum landsfundi
að hann hafi verið ofurliði borinn
þar í landbúnaðarmálum? Hverj-
ar skyldu þær skoðanir hafa verið
sem kaffærðar voru?
Olafur Ragnar
gæðastimpillinn?
Það er óskadraumur allra
framleiðenda að geta státað af
því að merkilegt fólk með góðan
smekk noti vörur þeirra. Merk-
ingar á umbúðum eins og „Lever-
andör til det Kongelige Danske
Hof“ gera þó ekki sama gagn og
ljósmyndir. t.d. myndir af kapp-
akstursmönnum með tiltekna
tegund af armbandsúri eða leik-
konu með uppáhaldsvindlinginn
sinn milli fingra. Ritstjórar DV
og Alþýðublaðsins duttu í þenn-
an lukkupott á alþingi í fyrradag
og birta árangurinn sem einu
fréttamyndirnar á baksíðum
blaða sinna í gær. Þar montar DV
sig af því að fjármálaráðherra,
formaður Alþýðubandalagsins,
Ólafur Ragnar Grímsson geti
„gluggað í eitthvað fróðlegt“ í
helgarblaði DV, en Alþýðublað-
ið segir að Ólafur lesi „gaumgæfi-
lega og af mikilli innlifun grein í
Alþýðublaðinu“. ÓHT
þJÓÐVILJINN
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími: 681333
Kvöldsími: 681348
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáf ufélag Þjóöviljans. /
Framkvœmdastjórl: Hallur Páll Jónssön.
Rltatjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H. Tbrfason.
Fréttastjóri: SiguröurÁ. Friöþjófssoir
Aörir blaöamenn: Dagur Þorleifsson, ElíasMar (pr.).Guömundur
Rúnar Heiðarsson, Heimir Már Pétu/sson, Hildur Finnsdóttir (pr.),
Ingibjörg Þorsteinsdóttir, Jim Smarúljósm.), Kristinn Ingyarsson
(Ijósm.), LiljaGunnarsdóttir, Ólafur Gíslason.Þorfinnurömarsson
(íþr.).ÞrösturHaraldsson. I
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsoóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Krlstín Pétursdóttir.
Auglý8ingastjórl: Olga Clausen.
Augiýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður Ingi-
mundardóttir, UnnurÁgústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgrelðslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innhelmtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 68 13 33 & 68 16 63.
Símfax: 68 19 35
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 90 kr. Nýtt Helgarblað: 140 kr.
Áskriftarverðámánuði: 1000kr.
4 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN1 Mlðvikudagur 8. nóvember 1989