Þjóðviljinn - 09.11.1989, Blaðsíða 7

ÞJQÐMÁL
Alþingi
Deilt um efndir loforða
Karvel Pálmason: Ríkisstjórnin hefur ekki staðið viðfyrirheit í tengslum við kjarasamninga. Ólafur Ragnar Grímsson:
Ríkisstjórnin hefur staðið við flest og annað er í vinnslu
Til orðaskaks kom á milii Kar-
vels Pálmasonar, þingmanns
Alþýðuflokksins og Ólafs Ragn-
ars Grímssonar, fjármálaráð-
herra, um fyrirheit ríkisstjórnar-
innar í tengslum við kjarasamn-
inga í vor, í umræðum á Alþingi á
þriðjudag. Karvei sakaði ríkis-
stjórnina um að hafa ekki staðið
við nema lítinn hluta þeirra 12
fyrirheita sem gefln voru en fjár-
máiaráðherra vísaði ásökunun-
um á bug og sagði að þegar hefði
verið staðið við 8 fyrirheitanna og
þau 4 sem eftir væru væru í
skoðun.
Karvel sagði Þjóðviljanum að
hann ætlaði ekki að fullyrða
nokkuð um það hvort útilokað
væri að ríkisstjórnin kæmi til með
að standa við öll fyrirheitin, en
ráðherrar hefðu lýst því yfir að
þegar hefði verið staðið við þau.
Sér sýndist svo langt liðið á samn-
ingstímann, aðeins 2 mánuðir
væru eftir, og þau atriði sem eftir
væru þyrftu lengri tíma en það,
enda hefði verið gert ráð fyrir því
að efndirnar færu miklu fyrr af
stað.
Ólafur Ragnar Grímsson sagð-
ist alveg ósammála túlkun Kar-
vels á efndum ríkisstjómarinnar.
Það blasti við, að af þeim 12 at-
riðum sem nefnd hefðu verið í
tengslum við kjarasamninga,
hefðu 8 komið til framkvæmda á
einn eða annan hátt. Hin 4 væru
enn til athugunar og í vinnslu,
enda væri samningstímabilið ekki
enn á enda. „Eins og gengur og
gerist tekur það lengri tíma að
hrinda málum fram en menn
óskuðu eftir,“ sagði Ólafur.
Hann hefði bent á það í umræð-
unum að Karvel hefði skotið að-
alatriði málsins undan, og það
virtist vera eitthvert feimnismál
hjá honum að ræða það, þó það
hefði verið talið höfuðatriði við
samningsgerðina. Þetta væri lof-
orð ríkisstjórnarinnar um að
verja 5-600 milljónum til niður-
greiðslna landbúnaðarvöru.
Ríkisstjómin hefði ekki aðeins
efnt loforðið heldur gert mun
betur.
Sveitarfélög
gagnrýnisverð
Um 800 milljónum verði
varið í viðbótamiðurgreiðslur á
árinu, sem væri 50% umfram
lægri mörk loforðsins og rúmlega
30% umfram hærri mörkin. Þetta
sýndi að Karvel hefði ekki vilja til
að greina rétt frá öllu í málinu.
„Jafnframt benti ég á að hvað
snerti verðlagingu ríkisfyrirtækja
og ríkisstofnana, hafi verið staðið
við það fyrirheit að halda verð-
breytingum innan forsendna fjár-
laga,“ sagði Ólafur. Verðhækk-
anir orkufyrirtækja sveitarfélaga,
sérstaklega hjá Reykjavíkur-
borg, hefðu verið meiri. Hann
teldi þetta gagnrýnisvert, sér-
staklega að Reykjavíkurborg
skyldi hafa hækkað verð á hita og
rafmagni umfram þessar forsend-
ur, meðal annars til að standa í
stórframkvæmdum upp á hitavei-
tugeimunum.
Fjármálaráðherra sagði marga
hafa verið á móti því að ríkið setti
lög á sveitarfélögin í þessum efn-
um, það skerti svo kallað sjálf-
stæði þeirra til verðlagningar. Sér
þættihinsvegareðlilegtaðorku -
fyrirtæki sveitarfélaganna féllu
undir Verðlagsráð eins og önnur
markaðsráðandi fyrirtæki. Það
væri því fyrst og fremst á vett-
vangi sveitarfélaganna sem þess-
ar forsendur hefðu ekki staðist en
hann hefði ekki orðið var við að
Alþýðusambandið hefði sent
mótmæli til sveitarfélaganna og
Davíðs Oddssonar.
Eftirlit verðlags
Ríkisstjórnin hefur ekki efnt
það loforð að hafa samráð við
verkalýðshreyfinguna í upptöku
virðisaukaskatts, að sögn Karvels
og í skattamálum almennt.
Augljóst væri að því hefði verið
lofað í bréfi forsætisráðherra að
haldið yrði í við verðlagshækkan-
ir. Menn vissu hvernig vöruverð
hefði þróast og verð þjónustu
sem ríkið hefði haft forgöngu um.
Landsvirkjun hefði tam. hækkað
sína verðskrá umfram forsendur
fjárlaga.
„Mér þykir kannski alvarlegast
það sem snýr að skattamáium, að
ekki skuli hafa verið haft samráð
við hreyfingu launafólks um virð-
isaukaskattinn, sem á að dynja
yfir að mér skilst eftir tvo mán-
uði,“ sagði Karvel. Hann drægi í
efa að stjómvöld hefðu nokkra
hugmynd um það sjálf hvernig
ætti að framkvæma þá kerfis-
breytingu, hvað þá þeir sem ekk-
ert hefðu komið nálægt málinu.
„Hvað snertir samráð við
verkalýðshreyfinguna um að-
gerðir til að bæta innheimtu
skatta og upptöku virðisauka-
skatts, tel ég mig hafa verið að
vinna að tveimur mikilvægustu
kröfum verkalýðshreyfingarinn-
ar í þeim efnum,“ sagði Olafur.
Annars vegar hefði hann beitt sér
fyrir harðari aðgerðum í inn-
heimtu skatta og gagnvart þeim
sem stolið hefðu sköttum undan,
en dæmi væru til um og hann
héldi að öllum væri kunnugt.
Ekki hefði svo lítið gengið á í
þessu sambandi. Þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins hefði ma.
óskað eftir því að fjármálaráð-
herra yrði settur af. Hins vegar
hefði verkalýðshreyfingin óskað
eftir lægra þrepi virðisaukaskatts
á matvæli og frá því í byrjun ág-
ústmánaðar hefði hann beitt sér
fyrir þessu. „Ég tel mig þess
vegna hafa verið að vinna í sam-
ræmi við meginkröfur samtaka
launafólks á þessum tveimur víg-
stöðvum,“ sagði Ólafur. Það væri
síðan rétt að hann hefði ekki
haldið fundi um málið með for-
svarsmönnum verkalýðshreyf-
ingarinnar. Enda teldi hann að
þar sem stefnumál hennar lægju
ljós fyrir og þau framkvæmd í
fyrsta sinn, væri framkvæmdin
aðalatriðið.
Umhverfismál
Undir einn hatt
Steingrímur Hermannsson, forsœtisráðherra,
kynntifrumvarp um umhverfismálaráðuneyti
ígær. Úrátta ráðuneytum íeitt. 11 stofnanir
undir nýja ráðuneytið
Forsætisráðherra, Steingrímur Hermannsson, mælti fyrir frumvarpi um sérstakt umhverfismálaráðuneyti í
gær. Hér er hann á tali við Júlíus Sólnes, væntanlegan umhverfismálaráðherra.
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, mælti fyrir
frumvarpi ríkisstjórnarinnar um
stofnun umhverfismáiaráðuneyt-
is á Alþingi í gær. Samkvæmt
núgildandi kerfi heyra umhverf-
ismál undir átta ráðuneyti og er
ein megin röksemdin fyrir stofn-
un sérstaks umhverfismálaráðu-
neytis, að heildarstjórn umhverf-
ismála verði auðveldari.
Nefnd sú sem vann frumvarpið
safnaði efni um umhverfismál,
innlendu og erlendu, og fór yfir
öll þau frumvörp um umhver-
fismál sem lögð hafa verið fram á
Alþingi. En áhugi á því að stofna
umhverfismálaráðuneyti er langt
í frá nýtilkominn. Forsætisráð-
herra sagði að reynslan yrði að
skera úr um tilhögun þessara
mála eins og í öðrum stórum mál-
um. Margar stofnanir yrðu að
vinna saman að mótun ráðuneyt-
isins ef vel ætti að takast.
Víða leitað
umsagnar
í athugasemdum með frum-
varpinu kemur fram að nefndin
hefur víða leitað umsagnar um
málið og yrði of langt mál að telja
alla þá aðila upp hér. En þeirra á
meðal eru landlæknir, Samband
íslenskra sveitarfélaga, Hollustu-
vernd, Náttúruvemdarráð,
Landvemd, Rannsóknastofnun
landbúnaðarins og Siglingamál-
astofnun. Samkvæmt tillögu
nefndarinnar verða viðfangsefni
umhverfismálaráðuneytisins
mjög viðamikil.
Ráðuneytið fari með mál sem
varði náttúruvernd, þjóðgarða,
landgræðslu að því er tekur til
gróðurverndar, varnir gegn gróð-
ureyðingu, friðun og eftirlit með
ástandi gróðurs, verndun, friðun
og eftirlit með náttúrlegum birki-
skógum og skógum til útivistar,
útivist og aðstöðu til náttúrusk-
oðunar, jarðrask og efnistöku,
aðgerðir til að stjórna stofnstærð
villtra dýra, dýravemd og eflingu
alhliða umhverfisverndar.
Mál er varða varnir gegn
mengun á landi, í lofti og legi,
eyðingu eða endurvinnslu hvers
konar úrgangs frá byggð og at-
vinnuvegum, mál sem varða
meðferð eiturefna og varnir gegn
skaðlegri geislun og mál sem
varða hollustuhætti og heilbrigð-
iseftirlit. Einnig er lagt til að um-
hverfismálaráðuneytið sjái um
fræðslu- og upplýsingastarfsemi á
sviði umhverfismála og alþjóða-
samskipti og samvinnu þjóða á
sviði umhverfismála.
Einfaldasta leiðin
Menn hafa ekki verið á eitt
sáttir um hvernig skuli koma um-
hverfismálum fyrir í stjórnkerf-
inu. Sjálfstæðismenn hafa td. lagt
fram fmmvarp sem gerir ráð fyrir
annarri skipan mála en stofnun
sérstaks ráðuneytis, sem þeir
segja allt of dýra lausn sem muni
leiða til þess að enn eitt báknið
rísi upp. Nefndin telur þá leið
hins vegar einfaldasta. Hún taldi
ekki ástæðu til að skilgreina hug-
takið „umhverfismál“ sérstak-
lega og segir það í samræmi við þá
grundvallarreglu í lögum um
stjórnarráðið, þar sem heiti ein-
stakra ráðuneyta eru ekki skil-
greind sérstaklega.
Nefndin segir fræðimenn ekki
á eitt sátta um hvaða málefni eigi
að telja til umhverfismála en þeir
virðist þó sammála um tvennt.
Annars vegar að um sé að ræða
mál sem snerti ytra umhverfi
mannsins og hins vegar að mark-
mið lagareglna um umhverfismál
sé að stuðla að vernd náttúrunnar
og þróun hennar eftir eigin lög-
málum, þannig að afskipti
mannsins valdi sem minnstum
spjöllum.
Afgreitt fyrir
áramót
Eins og áður sagði heyra um-
hverfismál nú með einum eða
öðrum hætti undir 8 ráðuneyti:
heilbrigðisráðuneyti,
menntamálaráðuneyti, landbún-
aðarráðuneyti, samgöngumála-
ráðuneyti, félagsmálaráðuneyti,
sjávarútvegsráðuneyti, iðnaðar-
ráðuneyti og utanrflrisráðuneyti.
Nefndin telur upp nokkur rök
sem helst mæli með stofnun sér-
staks ráðuneytis utan um þennan
málaflokk. Stefnumótun ætti að
ganga greiðar og ágreiningur
verði síður á milli ráðuneyta,
áætlanagerð varðandi umhverfis-
vemd verði auðveldari og hægt
verður að horfa óhlutdrægt á
sjónarmið mismunandi hags-
munahópa og dregið yrði úr
hagsmunaárekstrum sem fylgja
því að atvinnusjónarmið og ein-
stök friðunar- og vemdarsjón-
armið heyri undir sama ráðuneyt-
ið. Þá telur nefndin nauðsynlegt
að einn aðili hafi yfirumsjón með
vaxandi erlendum samskiptum á
sviði umhverfismála.
Samkvæmt frumvarpinu munu
11 stofnanir heyra undir hið nýja
ráðuney ti: N áttúruvemdarráð, -
Hollustuvemd ríkisins, Eitur-
efnanefnd, Geislavamir ríkisins,
Siglingamálastofnun rikisins
hvað varðar vamir gegn mengun
sjávar, Skipulagsstjóri ríkisins,
Landmælingar ríkisins, Húsfrið-
unamefnd, Embætti veiðistjóra,
Náttúrufræðistofnun íslands og
Veðurstofa íslands.
Ríkisstjómin leggur áherslu á
að frumvarpið fái afgreiðslu á Al-
þingi fyrir áramót, þar sem
gengið er út frá því í stjómarsátt-
mála að Júlíus Sólnes taki við
embætti í umhverfismálaráðu-
neyti í upphafi næsta árs. -hmp
Fimmtudagur 9. nóvember 1989 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 7