Þjóðviljinn - 10.11.1989, Qupperneq 13

happs og kannski er þar komin
skýringin á því að ég hef verið
laus við það að eiga fasteignir um
ævina. Eg tel mig hafa sannað
það með mínu lífi að helvítis
eignarrétturinn er til óþurftar, en
það þykir ekki góð latína í dag.“
Jónas sat á þingi frá árinu 1949
-1953 og svo aftur á árunum 1967
- 1979. Mörg stórmál komu til
kasta þingsins, á þeim árum sem
Jónas gegndi þingmennsku, mál
sem hafa mótað þjóðmálaum-
ræðuna síðan. Má þar nefna inn-
gönguna í NATO 1949, 1951 var
svo gerður svokallaður
„varnar-samningur" við Banda-
ríkjamenn og herlið þeirra kom
aftur til íslands. Af öðrum stór-
málum má nefna útfærslu land-
helginnar og stóriðjumál. Jónas
tók mjög afdráttarlausa afstöðu í
öllum þessum málum og þegar
gluggað er í kafla úr þingræðum í
bókinni kemur í ljós að hann var
ekkert að spara háðsglósurnar á
andstæðinga sína.
En það var ekki bara á þingi
sem Jónas lét til sín taka því hann
átti drjúgan þátt í stofnun Sam-
taka hernámsandstæðinga og var
mjög virkur í baráttu andstæð-
inga Víetnamstríðsins. Enda
minnist Jónas þessara ára sem
bæði góðra og gagnlegra. í
inngangsorðum að bókinni segir
Jónas m.a.:
„Hefði ég aldrei háð þá baráttu
sem bókin vitnar um, aldrei
blandað mér í blaðadeilur, aldrei
skipt mér af stjórnmálum, aldrei
staðið við hlið góðra manna ípuði
og pjakki við að koma áfót Sam-
tökum hernámsandstœðinga og
skipuleggja aðgerðir þeirra,
aldrei kveðið uppúr með skoðanir
mínar varðandi utanríkismál,
landhelgismál, félagsmál, lands-
byggðarmál, nœáttúruverndar-
mál, stóriðju o.s.frv., -þá er ég
ansi hrœddur um að mér fyndist
núna, þegar ég lít yfirfarinn veg,
að ég hefði verið óþarflega hóg-
vœr maður og fáskiptinn um
dagana. “
Hressandi
endurkynni
„Ég var búinn að fara í gegnum
þessi ár mín áður þegar Rúnar
Ármann Arthúrsson skráði ævi-
sögu mína. Það má segja að þessi
bók sem nú kemur út sé hinn
helmingurinn af þessu öllu.
Ef ég ætti að svara því hvernig
ég þróaðist sem blaðamaður og
síðan sem pólitíkus þá er svarið
að finna í þessari bók.
Það var úr miklu að moða þeg-
ar ég fór í gegnum blaðaskrif mín
og þingræður. Þetta sem nú birt-
ist á prenti er ekki allt verulega
gott en ég hef tekið ýmislegt með
vegna þess sem ég var að fjalla
um þá. Ef ég hefði bara hugsað
um skönlitteratúr þá er hann ekki
þarna að finna, hinsvegar er ein-
lægnin til staðar.
Þegar ég glugga í þessi skrif
núna kemur í ljós að manni var
oft ansi heitt í hamsi og mér þótti
afskaplega hressandi að hitta
sjálfan mig fyrir í gömlum Þjóð-
viljum. Samtímis rakst maður á
ógleymanlega félaga einsog
Kristin E. Andrésson og Magnús
Kjartansson á síðum blaðsins, því
ég las ekki bara greinar eftir mig
þegar ég var að fletta aftur í gegn-
um blöðin eftir þetta mörg ár.
Þessi þáttur í ævistarfi mínu er sá
þáttur sem mér finnst bæði góður
og gagnlegur en það er meira en
ég get sagt um aðra þætti ævi -
starfsins.
Þær eru ófáar stundirnar sem
lifa í endurminningunni. Það var
t.d. mjög ánægjulegt að vera ís-
lendingur á þeim stundum þegar
Lúðvík mætti Stórbretanum,
þessi maður sem var fæddur í salt-
húsi austur á Norðfirði. Lúðvík
var því bærilega saltur strax frá
upphafi. í honum var selta sem
aldrei hefur brugðist. Ef Lúðvíks
hefði ekki notið við værum við
ekki með 200 mflna landhelgi
núna. Hinir voru aldrei tilbúnir í
neitt því og mændi Stórbretinn
upp á Lúðvík. Þeir vissu að hann
réð þessu.“ ,, -Sáf
Það var afskaplega hressandi að hitta sjálfan sig aftur í þessum greinum, segir Jónas Árnason um vinnu sína við bókina Góð bók og
gagnleg fyrir suma. Mynd Kristinn.
Landneminn, vorið 1951. Rit þetta var málgagn Æskulýðsfylkingarinnar,
sambands ungra sósíalista, og höfundur var ritstjóri þess.
Daginn sem opinbert bandarískt hernám hófst að nýju á
Keflavíkurflugvelli, 7. maí síðastliðinn, fórum við tveir Þjóð-
viljamenn, Jón Bjarnason fréttastjóri og ég, strax eftir hádegið
þangað suðureftir, því að okkur lék forvitni á að sjá hvernig
farið væri að því að vernda fátæka smáþjóð á þessum alvarlegu
tímum. Enda hafði margt orðið til að magna upp dramatíska
spennu í sambandi við þessa atburði, einkum og sér í lagi sú
tilkynning ríkisstjómarinnar að hún hefði ekki viljað skýra
þjóðinni frá samningi sínum við Bandaríkin fyrren hemámslið-
ið væri komið, þar eð slíkt hefði verið mjög óvarlegt „með tilliti
til hins algjöra varnarleysis íslendinga“. Með öðmm orðum:
Það mátti ekki vitnast um samninginn fyrren hann var kominn í
framkvæmd, því að annars hefðu Rússar verið vísir til að gera
innrás í grænum hvelli og afnema vemdina fýrirfram.
Islenskur lögregluþjónn, sem lóðsaði okkur um Völlinn, fór
með okkur framhjá öllum öryggisvörðum og rakleitt inní svo-
nefndan Camp Geck, þar sem komið hafði verið fyrir fyrstu
hemámssveitinni, þeirri sem í dag veitti þvf landi örugga vernd
sem í gær gat á hverju andartaki orðið Rússum að bráð.
Aldurhnignir braggar campsins klúktu þarna hlið við hlið,
flestir skjóttir af ryði og margir sligaðir einsog söðulbakaðir
jálkar. Verndarar voru aðeins örfáir sýnilegir. Einn sat á kassa
og tíndi uppúr honum riffla með hægri hendi en hélt á sígarettu í
þeirri vinstri; annar var að skrúfa saman jeppabfl; sá þriðji kom
útúr bragga með teppi, lög og annan rúmfatnað og dustaði þetta
móti golunni, en var svo óðara horfinn aftur inn. Lengi vel
urðum við ekki varir neinnar frekari verndar. En svo birtist allt í
einu maður í mjög góðum holdum.
- Nú ætlar kokkur vemdaranna að fara að gefa þeim eitthvað
að borða, hugsuðum við.
En maðurinn tók fram gyllt pjáturshorn og reyndist vera
lúðurþeytari verndaranna. I sömu andrá steig fram liðsforingi.
Sá holdugi bar hornið að vömm sér og blés hátt og ákaflega
nokkra hríð. Þetta var einfalt stef, alþekkt úr djassiagi sem
heitir Bugle CaJI Rag. Hætt er þó við að honum Gabríel erki-
engli hefði ekki þótt þetta góður blástur, að maður nú ekki tali
um Louis Armstrong. Manninum fipaðist oft, og tónninn hjá
honum var, vægast sagt, ekki góður. Svo að kannski hefur
hann, eftir allt saman, verið kokkur vemdaranna, en aðeins
haft lúðurblástur að aukastarfi.
Meðan á þessu gekk, hrópaði liðsforinginn ósköpin öll, og
við þóttumst skilja að leikurinn væri til þess gerður að vemdar-
arnir kæmu útúr bröggunum og skipuðu sér í röð hér á götunni.
En þeir voru tregir til, og hinir síðustu komu ekki útúr bröggun-
um fyrren liðsforinginn hafði gert út sérstakan mann þeirra
erinda að hlaupa frá einum dymm til annarra og öskra innúm
þær. Þá drógust þeir í röðina, hneppandi að sér treyjunum,
geispandi og hryllandi sig. Það var auðséð á öllu að menn
þessir, verndarar lýðveldisins Islands, höfðu verið að fá sér það
sem á þeirra máli kallast „beauty-sleep“ eftir hádegið.
Síðan fór fram liðskönnun sem við höfðum því miður ekki
tíma til að fylgjast með. En vemdaramir voru innanvið 300
talsins. Og mikið heid ég þeir hafi orðið fegnir því, þegar
liðskönnun var lokið, að komast aftur úr hinni íslensku vor-
nepju undir vernd hinna aldurhnignu bragga campsins.
NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 13