Þjóðviljinn - 10.11.1989, Qupperneq 22

ÓLAFUR
GÍSLASON
7— Z 3 7 5=— (0 7 8— °) T5— 11 12 23
H V ur )b n 18 w~ I1) S? 20 2/ 22 1? <P
K S~~ w~~ ZO ‘ V 2± w~ 2H /7 3 7- 1*1 2S 77
V, )b 23 \8 3 il )? <?> 3 11 )8 23
!(, zé V 2$ Jf 11 2o 30 T~ Ý V 31 32
T~ i 13- if- W 2iT u ~%T~ 2sl * <P 10 3D )b
23 ii )8 3 ? T~ )) V zo 2H 2b )7- 26'
11 y to U II 28 b S? 20 2S )b b 1T~ )l
V li 2T V\ Vt /4 }°i zlf 2* ¥? ?0 25 V /<7
n> 13 '{* i 2 0 2‘t V Í3 )/ )b s 3 V
8 y 17- w~ 7 2Ö U 23 23 -b zW W~ 2o
/*■ V 13 II 18 2'h- 7- V 1/ 2o 2s b J H /4
Z! ’lT- ¥ )0 II V-5 A *L
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta nr. 69
Setjið réttastafi í reitina hérfyrirneðan. Þeirmynda þáörnefni. Sendið
þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla 6,
Beykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 69“. Skilafrestur er þrjár vikur. Verð-
laun verða send til vinningshafa.
1 1- 22 11 j? 23 1S 21

Lausnarorðið á krossgátu nr. 66 var Reykholt. Dregið var úr réttum Verðlaun fyrir krossgátu nr. 69
lausnum, og upp kom nafn Þórdísar Sigurðardóttur, Svínhaga, 851 eru Grískar þjóðsögur og ævin -
Hellu. Hún fær senda bókina Snorri skáld í Reykholti eftir Gunnar týri f þýðingu Friðriks Þórðar-
Benediktsson. Bókin var gefin út af Heimskringlu 1952. sonar, gefnar út af Máli og menn-
ingu 1962.
FJOLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
MATUR
Saltfiskssúpa
Þótt soðinn saltfiskur með
hamsatólg og kartöflum sé fyrir-
taksmatur, þá höfum við íslend-
ingar þurft að leita til suðlægari
slóða til þess að láta okkur detta í
hug að matreiða hann á annan
hátt. f rauninni er saltfiskur slíkt
öndvegishráefni, að því eru fá
takmörk sett, hvernig hægt er að
matreiða hann. Það eina sem þarf
er svolítið suðurevrópskt hugar-
flug. Til dæmis að láta sér detta í
hug að setja hann í súpu.
Það mætti gera með eftirfar-
andi hætti:
Hitið tæplega hálft vatnsglas af
olíu í potti. Sneiðið niður 2-3
lauka og glóðið þá í olíunni ásamt
með 2-3 rifjum úr hvítlauk og
smávegis af rauðum pipar. Ef vill
má bæta í þetta svolitlu af söxuð-
um gulrótum og sellerístilkum.
Bætið síðan útí 2 dósum af niður-
soðnum tómötum og 1-2 súpu-
teningum með fiskkrafti. Látið
sjóða í ca. 45 mín. Súpuna má
einnig krydda með nokkrum an-
ísfræjum eða basilíkum.
Á meðan þessi grænmetissúpa
er að sjóða er saltfiskurinn soð-
inn í öðrum potti. Ef vill má líka
sjóða svolítið af kartöflum í
þriðja pottinum. Þegar saltfisk-
urinn er orðinn næstum soðinn
(eftir ca. 10 mínútur) er hann tek-
inn úr pottinum og roðflettur ef
vill (ekki nauðsynlegt, það má
líka borða roðið). Saltfiskurinn
er síðan settur út í súpuna og
látinn malla þar smástund. Ekki
sakar að láta svolítið af soðinu
fljóta með. Ef vill má afhýða
kartöflur og brytja þær út í súp-
una áður en hún er borin fram. Þá
væri ekki úr vegi að strá saxaðri
steinselju yfir súpuna í lokin til
bragðbætis.
Verði ykkur að góðu!
Þeir sem hafa áhuga á að fræðast um eitthvert
ákveðið efni varðandi fjölskylduna geta skrifað.
Merkið umslagið: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblað,
Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík.
Ofbekli
Nú stendur yfir átakið „Ung-
lingar gegn ofbeldi" og er því
ekki úr vegi að ræða um ofbeldi í
þessum þætti, enda tengist það
vel þeirri umræðu um einelti, sem
ég hef verið með hér undanfarna
föstudaga. Það vill brenna við í
umræðu um ofbeldi, eins og
reyndar í margri annarri umræðu
um neikvæða þætti mannlífsins,
að reynt sé að finna sökudólga,
sem auðvelt er að skella skuldinni
á. Undanfarna daga hef ég mest
heyrt rætt um einfalda sökudólga
eins og kvik- og vídeómyndir.
Vissulega má til sanns vegar færa,
að slíkar myndir, sem fela í sér
mikið ofbeldi, og það gera þær
ansi margar í dag, hafi áhrif á of-
beldið, en þær hafa engin úrslita-
áhrif.
Ofbeldi þrífst fyrst og fremst á
öryggisleysi. Einstaklingur, sem
er í jafnvægi, líður vel og er ör-
uggur um stöðu sína, hefur ekki
þörf fyrir að grípa til ofbeldis.
Við þekkjum þetta vel við allar
þjóðfélagsaðstæður. Afbrýði-
semi Ieiðir ekki sjaldan til ofbeld-
is, óöryggi í kynlífi leiðir til
nauðgunar, óöryggi í fjármálum
leiðir til auðgunarbrota, félags-
legt óöryggi leiðir til líkamlegs of-
beldis, kvíði getur leitt til ofbeldis
o.s.frv. Áfengi og önnur vímu-
efni geta losað svo um hömlur,
sem við annars höfum gegn því að
beita ofbeldi, að samfara neyslu
þess aukast líkumar á að þessir
óöryggisþættir leiði til ofbeldis í
einhverri mynd.
Ég hef áður rætt um vaidapýra-
mída og áhrif þeirra á einstakl-
inginn. I því sambandi hef ég rætt
um misbratta pýramída. Ég hef
rætt um að í hópum, sem hafa
tiltölulega flatan pýramída, ríki
vellíðan og jafnvægi og þar er
ekki þörf fyrir að finna stöðu
sína. Ég hef jafnframt rætt um að
í hópum, sem hafa brattan pýr-
amída sé mikið óöryggi og mikil
þörf fyrir einstaklingana að finna
stað fýrir sjálfan sig innan hóps-
ins. í slíkum hópum er bærilegast
efst í pýramídanum og því er
mikil barátta innan hópsins til
þess að komast sem efst í píramí-
danum. Hvort heldur stjórn slíks
hóps er einræðisleg eða í hópnum
ríkir stjómleysi, felur slíkur hóp-
ur í sér þörf fyrir baráttu og af því
getur leitt ofbeldi. Stjórnleysi er
að því leyti erfiðara, að þar eru
allir gegn öllum. Lögmál frum-
skógarins ríkir á meðan allir eru
að finna stöðu sína. í hópi, sem
stjórnað er með einræði, hafa
menn þó stöðu sína á hreinu, en
vilja hins vegar klifra ofar til að
hafa það betra. Þess vegna leiðir
bæði einræði og stjórnleysi til of-
beldis á meðan jafnrétti og
jafnvægi leiðir til vellíðunar og
öryggis.
Eg held því þess vegna fram, að
það séu hópbundnar aðstæður,
sem segja til um hvort þörf er
fyrir ofbeldi og baráttu, en ekki
kvikmyndir eða aðrir slíkir
þættir. Kvikmyndirgeta hins veg-
ar kennt aðferðir til ofbeldis og
vissulega brenglað siðferðis-
kennd, réttlætiskennd og raun-
veruleikaskyn þeirra sem á horfa.
Þær geta „kennt“ að ofbeldi sé í
lagi eða jafnvel eðlilegur hluti af
mannlífinu og þær geta „kennt"
að ofbeldi leiði ekki til líkamlegra
eða andlegra meiðinga. En ef
þeir sem á horfa eru í jafnvægi og
líður vel, fá þeir enga þörf fyrir að
sýna ofbeldi bara af því að horfa á
ofbeldiskvikmynd.
Fyrir allnokkrum ámm las ég
frétt í dagblaði þar sem sagði frá 6
eða 7 ára gömlu barni í Banda-
ríkjunum, sem hafði banað báð-
um foreldmm sínum með byssu.
Það fylgdi fréttinni, að barnið
hefði sagt eftirá að það hefði að-
eins verið að „leika“ sér. Það
hefði haldið að foreldrarnir
myndu standa á fætur aftur eftir
„leikinn", eins og gerist í kvik-
myndunum! Vissulega var hér
ekki um ofbeldisverk að ræða, en
þetta barn hafði horft mikið á
kvikmyndir og dómgreind þess
hafði ruglast, bæði af ofbeldinu í
þeim, en ekki síður gagnvart
byssum, sem bæði er mikið af í
kvikmyndunum, en ekki síður
sem leikföng handa öllum aldurs-
hópum. Nú hafa hnífar e.t.v.
tekið við. Börn og unglingar hafa
alist upp við að byssur og hnífar
eru „eðlilegur" hluti af
mannlífinu og þegar þörf er fyrir
ofbeldi er því hægt að grípa til
þeirra. Ég minnist þess að ung-
lingur, sem ég ræddi við í tengsl-
um við vinnu mína, sagði eitt sinn
við mig: „Ég skil hnífinn eftir
heima nú, því ef maður lendir í
slagsmálum, grípur maður ósjálf-
rátt til hans og ég er hræddur við
það“. Aðrir segja eflaust: „Það
ganga allir með hnífa og ekki ætla
ég að láta stinga mig án þess að
geta varið mig“. Sé vanlíðanin og
óöryggið það mikið, að þörf sé
fyrir ofbeldi, hafa þessir hlutir
mikil áhrif á hvemig ofbeldið er
framkvæmt, en leiða í sjálfu sér
ekki til þess. Þar er óöryggið
versti óvinurinn. Hafi ofbeldi far-
ið í vöxt hér á landi undanfarið,
almennt eða í ákveðnum hópum,
stafar það af því að óöryggi á ein-
hverjum sviðum hefur aukist.
Það er því full ástæða til þess að
leita fyrir sér á því sviði, ef við
viljum stemma stigu við áfram-
haldandi ofbeldi.
Átakið „Unglingar gegn of-
beldi“ er að því leytinu mikilvægt
og gott, að það ætti að auka með-
vitund unglinganna fyrir því
hverjar afleiðingar ofbeldis eru
og að ofbeldi er ekki „eðlilegur“
þáttur í mannlífinu, en orsakirnar
er að finna í þeim aðstæðum, sem
við búum okkur í þjóðfélaginu og
fjölskyldunni.
22 SÍÐA — NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 10. nóvember 1989