Þjóðviljinn - 18.11.1989, Blaðsíða 2

ERLENDAR FRETTIR
Salvador
Um 800 sagðir fallnir
Bardagar héldu áfram í
norðurhverfum San Salvador,
höfuðborgar Mið-Ameríkuríkis-
ins Salvador, í gær og var það
sjötti dagurinn í röð, sem barist
var þar í borg. Samkvæmt einni
frétt hafa nærri 800 stjórnarher-
menn og skæruliðar fallið í bar-
íslamskur útvarpsstióri
Dæmdur fyrir róg
gegn gyðingum
Ahmed Rami, ábyrgðarmaður
íslamskrar stuttbylgjuút-
varpsstöðvar, Radio Islam, á
Stokkhólmssvæðinu, hefur verið
dæmdur af þingrétti Stokkhólms
til sex mánaða fangelsisvistar
fyrir hatursáróður gegn gyðing-
Prjár miljónir
vesturyfir
Um þrjár miljónir Austur-
Þjóðverja ferðuðust til Vestur-
Þýskalands í gær og eru þá ekki
með taldir þeir, sem til Vestur-
Berlínar fóru. Gífurlegar um-
ferðarteppur mynduðust á sam-
gönguleiðum og sagði talsmaður
vesturþýsku landamæragæslunn-
ar að ösin væri slík að við ekkert
yrði ráðið. Austurþýsk yfirvöld
hafa nú veitt um 9,5 miljónum
manna vegabréfsáritun, en alls
eru íbúar Austur-Þýskalands um
16,5 miljónir. í pósthúsum og
bönkum vestan landamæra fær
ennþá hver Austur-Þjóðverji
sem vill 100 mörk að gjöf frá vest-
urþýska ríkinu.
um. Rami hafði í útvarpinu m.a.
haldið því fram að gyðingar væru
kynferðislegir öfuguggar og að
uppspuni væri að þeir hefðu verið
hrannmyrtir í heimsstyrjöldinni
síðari.
Rétturinn komst að þeirri
niðurstöðu að Rami hefði í út-
varpið flutt illmæli um gyðinga,
tekin upp úr Mein Kampf Hitlers
og þýska nasistablaðinu Der
Stúrmer, sem iðkaði einkar sóða-
legan róg gegn gyðingum. Einnig
hafði Rami í sínum áróðri gegn
gyðingum notað sem „heimildar-
rit“ Prótókoll síonsöldunga, fals-
rit sem leyniþjónusta rússnesku
keisarastjórnarinnar kom á fram-
færi á sínum tíma. Var því ætlað
að telja fólki trú um að til væri
alþjóðlegt samsæri gyðinga um
að ná yfirráðum í heiminum.
í dómnum er Radio Islam svipt
sendingarleyfi. Rami kveðst ætla
að áfrýja dómnum, sem hann
segir sanna ekkert annað en að
sænska dómsmálakerfinu og
raunar öllu sænska þjóðfélaginu
sé stjórnað af síonistum.
SvD/-Reuter/-dþ.
dögum þessum, auk þess sem fjöl-
di óbreyttra borgara hefur verið
drepinn.
Morðsveitir á snærum hers og
lögreglu hafa haft sig allmjög í
frammi síðan bardagar þessir
hófust og á fimmtudag ruddist ein
þeirra inn í Mið-Ameríku-
háskólann í San Salvador, sem
stjórnað er af jesúítum, og skaut
til bana sex presta, þeirra á meðal
rektor háskólans, og konu hú-
svarðar og 15 ára dóttur hennar.
Rektorinn og þrír aðrir hinna
myrtu presta voru Spánverjar.
Stjórnarhermenn óðu í gær inn í
kirkjur og höfðu á brott með sér
12 erlenda hjálparstarfsmenn á
vegum lútherskra kirkna, sem
þar höfðu leitað hælis.
Tugþúsundir óbreyttra borg-
ara hafa flúið hverfin, þar sem
barist er. Bandaríkin, sem veita
Salvadorsstjórn stórfellda efna-
hags- og hernaðaraðstoð, hafa
hraðað vopnasendingum til
stjórnarhersins.
Reuter/-dþ.
Collor á fundi í kosningabaráttunni, sem þótt hefur minna á karníval.
Brasilíukosningar
Forsetakosningar fóru fram í Brasilíu á miðvikudag og er haft fyrir
satt þar í landi að með þeim hafi þar endanlega lokið tímabili einræðis
og valdsmennsku herforingja. Eru þetta fyrstu beinu forsetakosning-
arnar þarlendis í næstum þrjá áratugi. Pegar 66 af hundraði atkvæða
höfðu verið talin hafði Fernando Collor de Mello, hægrisinnaður og
lýðskrumari sagður, fengið flest, en ólíklegt var að hann næði helmingi
greiddra atkvæða. Fái hann ekki hreinan meirihluta verður að kjósa
aftur milli tveggja fylgismestu frambjóðenda 17. des. Helstu keppi-
nautar Collors eru Luiz Inacio Lula da Silva og Leonel Brizola, báðir
vinstrisinnaðir.
A ustur-Þýskaland
Ný efnahagsmálastefna boðuð
H
ans Modrow, nýorðinn for-
sætisráðherra Austur-
Þýskalands, tilkynnti í gær stefn-
ubreytingu í efnahagsmálum.
Segir hann meginatriði nýju
stefnunnar vera að reynt verði að
hafa það besta bæði frá kapítal-
isma og sósíalisma. Aætlunarbú-
skapur verði áfram -viðhafður en
markaðskerfi jafnframt innleitt.
Austurþýska þingið, Volks-
kammer, samþykkti þessar boð-
uðu aðgerðir í efnahagsmálum
einróma.
Modrow sagði að skattar yrðu
lækkaðir, starfsliði þess opinbera
fækkað og greitt fyrir utanríkis-
verslun og einstaklingsframtaki.
Þá verði ekki hjá því komist að
draga úr niðurgreiðslum á
nauðsynjavörum. Af hálfu vest-
Sam Nujoma
Lestarþjónn verður forseti
Nærri fullvíst er talið að Sam
Nujoma, leiðtogi Alþýðusamtaka
Suðvestur-Afríku (South West
Afrika People's Organisation,
SWAPO), verði fyrsti forseti
Namibíu (sem áður var nefnd
Suðvestur-Afríka) er land þetta
verður sjálfstætt á næsta ári. í
kosningunum til stjórnlagaþings
þarlendis í s.l. viku fékk SWAPO
hreinan meirihluta, rúmlega 57 af
hundraði atkvæða og 41 þingsæti
af 72 alls.
Shafiishuna Samuel Nujoma
stendur á sextugu, fæddist 12.
maí 1929 í sveitaþorpi í Ovambo-
landi. Síðla á 6. áratug, ef ekki
fyrr, var hann kominn til Suður-
Afríku og vann þar sem þjónn við
járnbrautirnar. Þá var apart-
heidkerfið þegar komið og varð
óánægja blökkumanna með það,
bæði í Namibíu og Suður-Afríku,
til þess að Nujoma hóf þátttöku í
kjarabaráttu og stjórnmálum.
Hann og fleiri Ovambomenn
komu á laun saman á fundi í rak-
arastofu í Höfðaborg til að skipu-
leggja andstöðu við vinnulöggjöf
Suður-Afríkustjórnar, er mjög
þrengdi kosti svartra verka-
manna. 1957 stofnuðu þeir fé-
lagar Þjóðþingsflokk Ovamboal-
þýðu (Ovamboland People's
Congress). Sama ár var Nujoma
rekinn úr vinnu við jámbrautirn-
ar vegna afskipta af stjórn- og
verkalýðsmálum. Hélt hann þá til
Windhoek, höfuðborgar Nami-
bíu. í samræmi við apartheid-
lögin höfðu ráðamenn þar í borg
þá á prjónunum áætiun um að
láta alla blökkumenn borgarinn-
,.ar búsetja sig í borgarhluta að
nafni Katutura, sem var í all-
nokkurri fjarlægð frá íbúðar-
hverfum hvítra landa þeirra. Nu-
joma gerðist forustumaður
blökkumanna, sem beittu sér
gegn þessu. í des. 1959 kom til
harðra átaka vegna þessa milli
lögreglu og mótmælandi blökku-
manna og voru 13 þeirra síðar-
nefndu drepnir.
Snjall í alþjóða-
stjórnmálum
Nujoma var handtekinn, en
látinn laus gegn tryggingu og not-
aði þá tækifærið til að flýja land.
Eftir það dvaldi hann í útlegð
þangað til hann sneri aftur til
Namibíu í sept. s.l. við mikinn
fögnuð stuðningsmanna sinna.
Skömmu eftir landflóttann stóð
hann fyrir stofnun SWAPO og
var forseti samtakanna frá upp-
hafi. Fyrstu árin var yfirlýst
stefna þeirra að berjast fyrir rétt-
indum blökkumanna með
friðsamlegu móti en 1966, eftir að
Suður-Afrika hafði neitað að
hlýðnast boði Sameinuðu þjóð-
anna og Alþjóðadómstólsins um
að láta af yfírráðum í Namibíu,
hófu þau skæruhernað. Þau átök
héldu áfram þangað til s.l. ár, er
Angóla, Kúba og Suður-Afríka
komust að samkomulagi um að
Namibía yrði sjálfstætt ríki.
SWAPO var ekki aðili að því
samkomulagi, en lét það gott
heita.
Á útlegðarárunum dvaldist
Nujoma lengst af í Ghana,
Sambíu, Tansaníu og Angólu en
var sérstaklega seinni árin mikið í
ferðalögum í Evrópu, einkum í
Sovétrfkjunum og á Norður-
Nujoma - vinamargur í Moskvu og
á Norðurlöndum.
PROFILL
löndum, þar sem hann fékk sam-
úð og stuðning valdhafa og
vinstrimanna. Hann hefur þótt
hrífandi stjórnmála- og áróðurs-
maður, snjall við að kynna mál-
stað samtaka sinna og hagnýta
kringumstæður í aiþjóðastjórn-
málum þeim í vil. Meðal stuðn-
ingsmanna SWAPO, sem að
miklum meirihluta til eru
Ovambomenn eins og hann, nýt-
ur hann nánast tilbeiðslukenndra
vinsælda. Fyrrverandi liðsmenn
samtakanna halda því hinsvegar
fram, að þeim félögum þeirra,
sem féllu í ónáð hjá forustunni,
hafí verið refsað með fangelsun-
um, illri meðferð og pyndingum.
Umdeilt er hversu ábyrgur Nu-
joma sjálfur sé fyrir því. Forustu-
menn SWAPO segja ásakanir
þessar tilhæfulausar.
Umskipti
hjá Ovambo
Fyrir útlegðartímann ól Nu-
joma allan aldur sinn undir
suðurafrískum yfírráðum og var
tæplega tvítugur er suðurafríski
Þjóðernisflokkurinn kom til
valda með apartheid sem megin-
atriði á stefnuskránni. Fram til
þess tíma hafði Ovamboþjóð-
flokkurinn lítt haft sig í frammi
gegn suðurafrískum ráða-
mönnum, enda voru höfðingjar
þjóðflokksins Suður-Afríku
einkar undirdánugir. Það
breyttist er Suður-Afríka fór að
nýta námuauð Namibíu og leggja
þar járnbrautir. Það kallaði á
vinnuafl frá Ovambolandi, þar
sem helmingur landsmanna býr,
og nýjar aðstæður, sem þannig
komu til, gerbreyttu viðhorfum
þorra Ovambomanna. Sam Nu-
joma var frumkvöðull þeirrar
hugarfarsbyltingar frá upphafí.
Kvæntur er Sam Nujoma og á
fjögur börn, þrjá syni og eina
dóttur.
dþ.
urþýsku stjórnarinnar hefur ver-
ið gefið í skyn að þetta sýni að
Modrow sé alvara með að koma á
gagngerum breytingum.
Modrow hefur myndað nýja
ríkisstjórn með miklu færri ráð-
herrum en voru í þeirri fráfar-
andi. í nýju stjórninni er sérstak-
ur ráðherra efnahagsmála, sem
ekki var í gömlu stjórninni, og er
bent á það sem merki þess hvílíka
áherslu Modrow leggi á efna-
hagsmálin. Smáflokkar þeir, sem
til þessa hafa verið valdalitlir
fylgifiskar ríkisflokksins, fá
aukna hlutdeild í nýju stjórninni.
Reuter/-dþ.
Búlgaría
Meðí
glasnost
og
perestrojku
Að mati fréttaskýrenda hefur
Búlgaría bæst í hóp þeirra
austantjaldsríkja, þar sem
breytingar og umbætur eru á döf-
inni, og hafði þó ekki endilega
verið búist við því af Petar Mla-
denov, hinum nýja aðalvaldhafa
þarlendis. í gær sagði Todor
gamli Zhivkov af sér embætti
forseta landsins og er haft fyrir
satt að hann hafi ekki sleppt því
viljugur og ekki heldur stöðu að-
alritara ríkisflokksins fyrir viku.
í fyrradag viku einnig nokkrir
aldraðir menn, sem lengi höfðu
þjónað Zhivkov, úr háum stöð-
um í flokknum og yngri menn og
umbótasinnaðri taldir voru
kjörnir í þeirra stað. Búlgarskir
andófsmenn, sem hingað til hafa
orðið að fara heldur lágt, telja að
Mladenov sé alvara með að inn-
leiða umbætur í anda glasnosts og
perestrojku. En bæði þeir og er-
lendir stjórnarerindrekar í Sofíu
álíta að allt það muni fara fram
hægar og með meiri rólegheitum
en í öðrum austantjaldslöndum
hingað til.
Reuter/dþ.
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN