Þjóðviljinn - 22.11.1989, Side 1

Miðvikudagur 22. nóvember 1989 199. tölublað 54. órgangur
Bolungarvík
Pukrast með mengunarslys
Átján þúsund lítraraf gasolíu runnu ísjóinn frá Ratsjárstöðinni á Bolafjalli. Haldið leyndu
í nokkra daga fyrir Siglingamálastofnun og yfirvöldum íBolungarvík. íslensk lög og reglugerðir sniðgengnar af
Ratsjárstofnun og Varnarmáladeild. Heyrir undir heilbrigðisfulltrúa Suðurnesja
Mánudaginn 13. nóvember
uppgötvaði Ratsjárstofnun
að um 18 þúsund lítrar af gasoliu
höfðu lekið úr ratsjárstöðinni á
Bolafjalli fyrir ofan Bolungarvík
og í gegnum niðurfallsrör sem
opnast í þverhnýptri fjallshlíðinni
um 600 metra fyrir ofan sjávar-
mál. Málinu er hins vegar haldið
leyndu fyrir Siglingamálastofn-
un, bæjaryfirvöldum í Bolungar-
vík og heilbrigðisyfirvöldum I
nokkra daga á meðan starfsmenn
Bandaríkjahers og Ratsjárstofn-
unar reyna að hylja verksum-
merki.
Pegar starfsmenn Siglinga-
málastofnunar koma á staðinn
fjórum dögum seinna er búið að
þrífa olíuna upp í ratsjárstöðinni.
Ólafur Kristjánsson bæjarstjóri í
Bolungarvík fær að vita um málið
á föstudag, en heldur því leyndu
fyrir öðrum bæjarfulltrúum fram
á þriðjudag að sögn Kristinns H.
Gunnarssonar bæjarfulltrúa.
Ratsjárstofnun, sem rekur hinar
nýju ratsjárstöðvar heyrir undir
Varnarmáladeild utanríkisráðu-
neytisins. Ekki reyndist unnt að
ná í yfirmenn þessara stofnana,
þá Porstein Ingólfsson og Jón
Böðvarsson í gær, en Gunnar Á-
gústsson deildarstjóri mengunar-
varna hjá Siglingamálastofnun
hafði þetta um málið að segja:
Pótt lög og reglugerðir um
mengunarvarnir í sjó kveði skýrt
á um að Siglingamálastofnun eigi
að hafa eftirlit með öllum
mannvirkjum er geta valdið slíkri
mengun og þótt við höfum farið
fram á það við Varnarmáladeild
að farið sé að lögum, þá höfum
við aldrei fengið að yfirfara
mannvirki Bandaríkjahers hér á
landi nema í Helguvíkurhöfn. Þá
segir ótvírætt í lögunum að
eiganda mannvirkja sem valda
mengun beri skylt að tilkynna
okkur umsvifalaust ef slys verð-
ur. Mér skilst að slysið í Bolafjalli
hafi uppgötvast mánudaginn 13.
Við fáum ekki að vita af því fyrr
en seint um kvöldið
fimmtudaginn 16. nóvember.
Maður frá okkur kom á staðinn
föstudaginn 17. og þá var búið að
þrífa olíuna upp. Það er því ljóst
að hér hefur ekki verið farið að
íslenskum lögum. Það samræmist
ekki reglugerðum að setja olíu
þarna án þess að búið sé að taka
mannvirkin út og það er óforsvar-
anlegt að skilja oiíu eftir þarna á
meðan stöðin er mannlaus og eft-
irlitslaus. Við munum að sjálf-
sögðu gera kröfur til þess að olían
verði flutt af staðnum, og sömu-
leiðis viljum við fá að sjá
teikningar af þessum
mannvirkjum og fá að fylgjast
með byggingu þeirra til þess að
tryggja að þessar olíugeymslur
séu ekki lélegri en þær sem tíðk-
ast hér á landi. Þetta á við um
allar ratsjárstöðvarnar fjórar.
Kristinn H. Gunnarsson
bæjarfulltrúi í Bolungavík segir
það greinilegt að hér hafi átt að
fela orðinn hlut. Þá segir hann
rangt að vatnsbóli Bolvíkinga
stafi ekki hætta af slysinu, þar
sem Bolvíkingar noti yfirborðs-
vatn og olían hafi fokið yfir fjailið
úr rörbútnum sem sé í 600 metra
hæð. Þrátt fyrir þetta var málinu
haldið leyndu fyrir heilbrigðis-
fulltrúa í Bolungarvík í nokkra
daga, en heilbrigðisfulltrúi
Suðurnesja var kallaður á staðinn
föstudaginn 16. til þess að líta á
aðstæður. Sú mun vera reglan að
heilbrigðisfulltrúi Suðurnesja
fari með slíkt eftirlit á s.k. „varn-
arsvæðum“.
Snorri Snorrason hjá
heilbrigðiseftirliti Suðurnesja
sagði í samtali við blaðið að þeir
hefðu ekkert eftirlit haft með
framkvæmdum eða flutningum
olíu upp á Bolafjall, en þeir hefðu
komið á staðinn s.í. föstudag.
Siglingamálastofnun átti í gær
fund með Varnarmálanefnd, þar
Skautaft á Tjöminni. Þessi ungi maður lætur ekki sitt eftir liggja á ísilagðri Tjörninni þegar tækifæri gefst
til að leika ísknattleik enda bera stellingar hans það með sér að allur sé varinn góður. Mynd: Jim Smart.
Brunamál
Allt í kalda koli
Vantar skýrari reglur áýmsum sviðum aukþess sem gildandi lög eru víða brotin.
Eldvarnareftirlit lélegt og rannsókn á mörgum stórbrunum ábótavant
Víða eru veilur í skipulagi
brunarnála, sérstaklega hvað
varðar eldvarnareftirlit. Skýlaus-
um fyrirmælum laga og reglu-
gerða er oft ekki hlýtt og athuga-
semdum og kröfum um úrbætur
er ekki fylgt eftir. Upplýsingar
um helstu brunatjón eru ófull-
nægjandi. Varðandi 10 stærstu
brunatjónum á árunum 1981 til
1988, þar sem samanlagt tjón
nemur tæplega 45% af öllum
greiddum brunabótum á tímabil-
inu, virðist eldvarnareftirlitið
gersamlega hafa brugðist.
- Þetta eru helstu niðurstöður
skýrslu sem nefnd á vegum fé-
lagsmálaráðuneytisins hefur unn-
ið og Jóhanna Sigurðardóttir
kynnti á ríkisstjómarfundi í gær.
1 Jóhanna sagði að skýrslan yrði
send ýmsum aðilum til umsagnar
og að því loknu yrði hafist handa
við úrbætur. Hún sagðist myndi
beita sér fyrir því að brunavarna-
gjald rynni óskert til Brunamál-
astofnunar en samkvæmt fjár-
lögum fyrir næsta ár vantar 24
miljónir upp á að svo sé.
Nefnd þessi var skipuð í kjölfar
stórbranans á Réttarhálsi í janú-
ar á þessu ári. Henni var falið að
gera heildarúttekt á stöðu bruna-
mála í landinu og koma með til-
lögur til úrbóta.
I skýrslunni kemur einnig fram
að brunatjón hefur farið stórvax-
andi hérlendis á undanförnum
árum og eru síðustu tvö árin
ásamt yfirstandandi ári sínu
verst. Frá árinu 1981 til ársins
1988 hefur heildartjón samfélags-
ins vegna bruna meira en tvöfald-
ast, og tjónabætur vátryggingafé-
laganna fóru úr 285 milljónum
króna í rúmlega 650 milljónir
króna á sama tímabili, miðað við
sem skýra átti hvort íslensk lög
giltu um þessar framkvæmdir og
hver væri ábyrgðaraðili í tjóni
sem þessu. -ólg
verðlag í júni 1989. Flest bruna-
tjón eru í stórum atvinnufyrir-
tækjum en tjón á heimilum eru
hins vegar fátíð og lítil. Athygli
vekur að í 49% tilvika á umræddu
tímabili eru eldsupptök ókunn.
Nefndin gerir ítarlegar tillögur
til úrbóta í brunamálum og leggur
einkum áherslu á þrennt; aukið
forvarnarstarf á byggingartíma,
hertu eldvarnareftirliti og áfram-
haldandi heildarúttekt á
mannvirkjum þar sem ætla má að
brunahætta sé mest.
>Þ
Kölskavers
Söngvar
Satans
á íslensku
* *
Arni Oskarsson: Bók-
in hefur verið þýdd
víða án þess að það
hafi komið til ofbeldis-
verka
Söngvar Satans, ein frægasta
bók okkar tíma er nú komin út á
íslensku. Sem kunnugt er reiddist
Kómeini erkiklerkur írans bók-
inni svo mjög að hann lýsti
höfund hennar, Salman Rushdie,
réttdræpan hvar sem til hans
næðist. Hefur útgáfa bókarinnar
valdið glímuskjálfta víða um lönd
og ekki að ástæðulausu, því
heittrúaðir hafa víða reynt að
koma i veg fyrir að bókin kæmi
fyrir almenningssjónir. Þar að
auki hefur bókin valdið klofningi
í Sænsku akademíunni; tveir
meðlimir hennar neituðu að sitja
þar lengur eftir að Akademían
neitaði að fordæma dauðadóm-
inn yfir Rushdie.
Sögusvið þessarar umdeildu
bókar eru aðallega Lundúnir nú-
tímans. Aðalpersónunum, sem
eru tveir Indverjar, skolar í land á
Englandsströndu, öðrum með
geislabaug en hinum með horn og
klaufir eftir að hafa lent í flugslysi
yfir Ermasundi og er það upphaf-
ið á ótrúlegum ævintýrum þeirra
félaga.
Mál og menning gefur bókina
út á íslensku en þýðendur eru
þeir Sverrir Hólmarsson og Árni
Óskarsson. Að sögn Árna fengu
þeir félagar enga áhættuþóknun
fyrir að taka að sér þýðinguna, en
hinsvegar hafi hann reynt að fara
huldu höfði erlendis á meðan
hann vann að henni. - Ég hef
engar verulegar áhyggjur af
þessu, segir hann, - við erum hér
langt utan við miðpunkt isl-
amskrar trúar og bókin hefur þar
að auki verið þýdd víða erlendis
án þess að það hafi komið til of-
beldisverka.
Ámi segir bókina mjög
fyndna, skrifaða af mikilli frá-
sagnargleði og vera fulla af
skemmtilegum sögum og hnytt-
num mannlýsingum. Þar sé fjall-
að um knýjandi og áleitin efni svo
sem trúmálaumræðu og tengsl
kreddufestu og valds, hvernig allt
umburðarlyndi hverfí þegar vald-
ið hengir sig í bókstafstrú. Þar að
auki sé hún full af háði f garð
þeirra sem þykjast hafa höndlað
hinn endanlega sannleika og ætla
sér að predika hann yfir öðrum.
LG
\