Þjóðviljinn - 25.11.1989, Blaðsíða 6

þJÓÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Matarverð
Tangarsókn bandamanna er hafin. Tímamót urðu í gær
þegar 4 foringjar fylktu launþegasamtökunum ASÍ og BSRB
ásamt Neytendasamtökunum og Stéttarsambandi bænda
um eitt brýnasta hagsmunamál heimilanna, lækkun matar-
verðs. Þessir aðilar boðuðu til sameiginlegs fundar og
kynntu sameiginlega herför varðandi virðisaukaskatt á mat-
væli.
Hæpið er að stjórnvöld geti litið fram hjá afstöðu þessara
fjölmennu og harðskeyttu fylkinga.
ítrekuðu þessir 4 aðilar sjónarmið, sem þeir hafa sett fram
hver í sínu lagi áður, að matarskatt ætti úr lögum að nema á
íslandi. Þeir treysta lítt endurgreiðslukerfi því sem fyrirhugað
er. Þeir setja fram kröfuna um tveggja þrepa skattkerfi, þar
sem amk. helmingi lægri virðisaukaskattur yrði innheimtur
af öllum matvælum.
Væri síðari leiðin valin og 13% virðisaukaskattur leggðist
á matvæli hérlendis, sætu íslendingar samt enn í hópi þeirra
þjóða sem skattleggja matvæli hæst allra. í umræðunum um
hátt matarverð á Islandi hefur næstum tekist að þegja í hel,
að 25% söluskattur á mat er hæsta hlutfall sem nokkurs
staðar þekkist.
Hver er þá algengasti sölu- eða virðisaukaskattur á mat?
Það er athyglisvert skoðunarefni fyrir áhugamenn um verð-
myndun og matarverð. í Bretlandi er enginn söluskattur á
brýnustu matvælum, 2% á Ítalíu, 3-6% í Bandaríkjunum,
6% í Frakklandi og Hollandi, 7% í Vestur-Þýskalandi. Það
verður því að teljast hógværð hjá Stéttarsambandi bænda
sem stakk upp á 8% virðisaukaskatti á mat á aðalfundi
sínum sl. haust. Frá og með tímamótum Evrópubandalags-
ins 1992 verður hámark matarskatta þar innan múra 9%.
Það er eðlilegt að fjórveldabandalagið gegn háu matar-
verði sé tortryggið á að endurgreiðslur til neytenda skili sér í
raun. í Ijós hefur komið, að raunverulegt niðurgreiðsluhlut-
fall á búvörum hefur lækkað jafnt og þétt frá áramótum
1987/88 og sífellt stærri hluti niðurgreiðslna farið til þess
eiris að endurgreiða ríkinu söluskatt af mat.
í september sl. X/ar staðan sú, að söluskattur ríkisins og
aðfangagjöld af kjöt- og mjólkurframleiðslu voru tæplega
300 milljónum hærri en niðurgreiðslufé ríkisins síðustu 12
mánuði. Eftir „mjólkurverkfallið" sl. vor, þegar launþega-
samtökin orsökuðu tímabundinn samdrátt í mjólkursölu, og
eftir margs konar yfirlýsingar Neytendasamtakanna um
þrýstiaðgerðir gegn landbúnaðarkerfinu, bjuggust margir
við að bændasamtökin væru þeim andsnúin. Það er tákn um
ákveðinn vilja bændasamtakanna að þau hafa sjálf tekið
frumkvæði í þessum efnum.
í ályktun frá síðasta aðalfundi Stéttarsambands bænda í
september sl. segir svo:.eðlilegt er að beina rannsókna-
og leiðbeiningaþjónustu meira að viðfangsefnum er leiði til
lækkunar vöruverðs. Því er lagt til að það verði forgangs-
verkefni þessara aðila.“
Þessi tilmæli bænda hafa hlotið minni athygli en vert er.
Þeir hafa á stundum verið gagnrýndir fyrir að þiggja
rannsókna- og leiðbeiningaþjónustu við vægu eða engu
verði frá ríkinu. Nú leggja þeir sjálfir til að breytt verði um
áherslur og rannsóknasvið, athyglin beinist að vöruverðinu
og verðmynduninni.
Það er Ijóst með öllum þjóðum, að þróunarstarfsemi í
landbúnaði skilar fyrst og fremst hagkvæmari framleiðslu
fyrir neytandann, auk þess að efla gæði vörunnar. Að því
leyti er fé til búnaðarmála hagsmunamál neytenda.
Það er einnig merkileg staðreynd, sem hagfræðin er að
leiða í Ijós núna, að framleiðni hefur aukist meira í íslenskum
landbúnaði en íslenskum sjávarútvegi undanfarna áratugi.
Hér er þó ekki verið að tala um afköst eða afurðamagn. í
þessu samhengi verður að líta á bréf stjórnar Stéttarsam-
bands bænda til forsætisráðherra sl. fimmtudag. Þar segir
að stjórn þess leyfi sér að „óska eftir samstarfi við ríkis-
stjórnina um skipan starfshóps er fái það verkefni að gera
ítarlega úttekt á kostnaðarþáttum við framleiðslu, vinnslu og
dreifingu búvara. Stjórn Stéttarsambandsins er ekki kunn-
ugt um að úttekt sem þessi hafi verið gerð...“.
Það vekur einkar ágengar spurningar um verkstjórn og
forgangsröð, að í hagtalna- og skýrsluflóði fjölmargra stofn-
ana skuli engum hafa dottið í hug að gegnumlýsa þetta mál
málanna: Matarverð á íslandi og myndun þess. óht
STRANDLYNDI
þJÓDVILJINN
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími:681333
Kvöldsími: 681348
Símfax:681935
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófsson.
Aðrlr blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
RúnarHeiðarsson, HeimirMár Pétursson, HildurFinnsdóttir(pr.),
Ingibjörg Þorsteinsdóttir, Jim Smart (Ijósm.), Kristinn Ingvarsson
(Ijósm.), Lilja Gunnarsdóttir, ÓlafurGlslason.ÞorfinnurOmarsson
(íþr.), Þröstur Haraldsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrif8tofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður Ingi-
mundardóttir, UnnurÁgústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 68 13 33 & 68 16 63.
Símfax:68 19 35
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf. (
Verð í lausasölu: 90 kr. Nýtt Helgarblað: 140kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1000 kr.
6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 25. nóvember 1989