Þjóðviljinn - 30.11.1989, Page 6

ERLENDAR FRÉTTIR
Atlantshafsbandalag
, ,Sovéthætta að mestu úr sögunni“
Óvinarímynd að hverfa - og hvað svo? Vestrœnir ráðamenn um hermál vita eigisvo gjörla hvernig
bregðast skulivið breytingum austantjalds
„Hin sígilda sovétógnun er
orðin mjög lítil. Það er nokkuð
ljóst að Varsjárbandalagið myndi
ekki standa að neinni árás á
Nató,“ segir Wolfgang Heisen-
berg, varnarmálasérfræðingur
við Centre for European Policy
Studies í Brussel. Hann segir
einnig að þetta sé „með afbrigð-
um erfitt vandamál fyrir Atlants-
hafsbandalagið.“
Mikilvægur máttarstólpi
heimsmyndar Nató í 40 ára sögu
þess hefur verið óvinarímynd
þess, Sovétnkin og Varsjár-
bandalagið. Eftir það sem gerst
hefur á þessu ári er því eðlilegt að
margir velunnarar Atlantshafs-
bandalagsins sjái fram á sálar-
krísu og tilvistarkreppu þegar
það meginsameiningarafl sem
óvinarímyndin var virðist á
hraðri leið með að gufa upp.
Eftir fund varnarmálaráðherra
Natóríkja í vikubyrjun komast
fréttamenn að orði á þá leið, að
örlagaríkir atburðir í austur-
blökkinni gerist nú svo hratt, að
vesturblökkin hafi ekki undan að
átta sig á þeim. Enn síður sé ráða-
mönnum vestra um hermál ljóst,
hvemig við skuli bregðast. Annar
varnarmálasérfræðingur, Daniel
Rotfeld við Alþjóðlegu friðar-
rannsóknarstofnunina (SIPRI) í
Stokkhólmi, telur Nató alltof
svifaseint með hliðsjón af
breytingum í Varsjárbandalags-
löndum, sem Rotfeld segir að
ættu að gera Natóríkjum fært að
lækka útgjöld til vígbúnaðar í
samræmi við óskir mikils þorra
almennings.
í yfirlýsingu varnarmála-
ráðherranna í fundarlok viður-
kennir Nató í fyrsta sinn að Var-
sjárbandalagið sé byrjað á niður-
skurði vígbúnaðar og fækkun í
herjum, en vestrænir varnar-
málasérfræðingar benda á að eigi
að síður hafi ráðherramir eftir
Indland
Gandhi áfram leiðtogi
Þjóðþingsflokks
Heittrúarhindúar aðalsigurvegarar kosninganna. Vilja hind-
úasið sem ríkistrú og afnám meintra sérréttinda múslíma
Rajiv Gandhi, forsætisráð-
herra Indlands og leiðtogi Þjóð-
þingsflokksins þarlendis, baðst í
gær lausnar fyrir sína hönd og
ríkisstjórnar sinnar. Eigi að síður
og þrátt fyrir kosningaósigurinn
var hann í gærkvöidi í einu hljóði
endurkjörinn leiðtogi Þjóðþings-
flokksins. Búist er við að Vis-
hwanath Pratap Singh, helsta
forkólfi Þjóðfylkingarinnar,
verði falið að mynda nýja ríkis-
stjórn.
Þegar úrslit voru kunn í 500 af
525 kjördæmum eftir þingkosn-
ingarnar, sem lauk á sunnudag,
höfðú Þjóðþingsflokkurinn og
svæðisbundnir flokkar í banda-
lagi við hann fengið 204 þing-
menn kjörna, Þjóðfylkingin 130,
Bharatiya Janata 83, Marxíski
kommúnistaflokkurinn (Com-
munist Party of India-Marxist)
32, Kommúnistaflokkur Ind-
lands 10 og aðrir flokkar og óháð-
ir 41. Þegar ljóst varð að Þjóð-
þingsflokkurinn, sem stjórnað
hefur í Indlandi alla tíð frá því að
það varð sjálfstætt 1947 að rúm-
um tveimur árum undanteknum,
myndi missa þingmeirihluta sinn,
ákvað fomsta flokksins að hafa
sig ekki í frammi til stjómar-
myndunar fyrst um sinn. „Það er
best að lofa þjóðinni að smakka á
glundroðanum þeirra (stjómar-
andstöðunnar),“ sagði einn tals-
manna flokksins.
Aðalsigurvegari kosninganna
er að flestra dómi Bharatiya Jan-
ata, flokkur heittrúarhindúa,
sem ekki hafði nema tvö sæti á
fráfarandi þingi en sópaði nú að
sér fylgi í norðurfylkjunum, þar
sem miklar viðsjár hafa undan-
farið verið með hindúum og mús-
límum. Flokkurinn hefur heitið
Þjóðfylkingunni stuðningi til
stjórnarmyndunar, þó með sem-
ingi og tekið fram, að sá stuðn-
ingur verði ekki skilyrðislaus.
Samkvæmt stjórnarskrá Indlands
eru engin trúarbrögð sett hærra
en önnur, en Bharatiya vill gera
hindúasið að ríkistrú og fella úr
stjórnarskrá ýmis ákvæði, sem
flokkurinn telur tryggja öðmm
Lal Krishna Advani, leiðtogi
Bharatiya Janata, hrósar sigri
blómum skrýddur að þarlands-
sið.
trúflokkum, einkum múslimum,
sérréttindi. Kommúnistaflokk-
arnir tveir hafa heitið Þjóðfylk-
ingunni skilyrðislausum stuðn-
ingi til stjórnarmyndunar. Ætti
Þjóðfylkingin því að geta mynd-
að stjóm með þingmeirihluta að
baki, en hætt er við að los verði á
þeirri fylkingu, því að heittrúar-
hindúar og kommúnistar eru eins
og hundur og köttur og aðilar
þeir ýmsir, sem að Þjóðfylking-
unni standa, eru einnig sundur-
þykkir um margt. Reuter/-dþ.
Tékkóslóvakía
Valdaeinokun kommún-
istaflokks afnumin
Tékkóslóvakíska sambands-
þingið samþykkti í gær einróma
að fella úr gildi fjórðu grein
stjórnarskrárinnar, en í henni
stendur að kommúnistaflokkur
landsins skuli hafa forustu í
stjórnmálum þess. Hefur þar með
formlega verið bundinn endi á
tímabil valdaeinokunar flokks-
ins.
Milos Jakes, flokksleiðtogi
þangað til fyrir skemmstu og fylg-
ismenn hans greiddu atkvæði
með tillögunni um þetta eins og
aðrir. Búist hafði verið við þess-
ari niðurstöðu frá því í fyrradag
er Karel Urbanek, nýkjörinn
leiðtogi kommúnistaflokksins,
lýsti því yfir að kommúnistar
yrðu að afsala sér valdaeinokun
til að sýna alþýðu manna fram á
að þeir væru lýðræðissinnar.
Reuter/-dþ.
Los Angeles Times
Stórfækkun í Bandaríkja
her í vændum
Ungur skæruliði í San Salvador-
stríðið komið inn í hverfi efna-
manna.
Hart barist
íSan
Salvador
Skæruliðar Farabundo Martí-
hreyfingarinnar voru í gær komn-
ir inn í mörg hverfi í vesturhluta
San Salvador, höfuðborgar Sal-
vadors, en í þeim borgarhluta býr
efnaðra fólk. Vestrænn stjórnar-
erindreki sagði að um öll hverfin
Escalon, San Benito og Lomas de
San Francisco, þar sem margir
Bandaríkjamenn búa, gengi ekki
á öðru en skothríð. Skæruliðar
hafa lagt til að hótel í hverfunum
verði rýmd og bandaríska sendi-
ráðinu, sem er rammlega víggirt,
hefur verið lokað í bráðina, þar
eð það er ekki talið öruggt fyrir
skæruliðum.
Bandaríska blaðið Los Angeles
Times hefur eftir þarlenduni
embættismönnum að fyrirhugað
sé að fækka í Evrópuhcr Banda-
ríkjanna úr 310.000 niður f
150.000 eða jafnvel 100.000
manns á nokkrum næstu árum.
Ekki kemur fram í fréttinni á hve
mörgum árum fækkun þessi eigi
að koma til framkvæmda.
Blaðið hefur eftir heimildar-
mönnum sínum að ástæður til
þessara fyrirhuguðu ráðstafana
séu nauðsyn á að losna við hall-
ann á fjárlögum Bandaríkjanna
og að stórlega hafi dregið úr hætt-
unni af sovéska hernum. Þessi
stórfellda fækkun í Evrópuhern-
um verði bundin því skilyrði að
Sovétríkin fækki að sama skapi í
sínum her. Það fylgir sögunni að
vera kunni að þeir Bush og Gor-
batsjov muni ræða þetta á fundi
sínum á skipsfjöl við Möltu.
Reuter/-dþ.
Gorbatsjov í Róm
Gorbatsjov Sovétríkjaforseti
og Raísa kona hans eru komin til
Rómaborgar á leið til fundarins
með Bush Bandaríkjaforseta á
herskipum við Möltu. Var þeim
fagnað af múgi manns, sem er
óvenjulegt þar í borg, því að yfir-
leitt eru Rómverjar okkar tíma
skeytingarlausir um erlenda tign-
armenn í heimsókn. Lífverðir
Gorbatsjovs, ítalskir og sovéskir,
voru á nálum er forsetinn hvað
eftir annað rauk frá þeim til að
taka í hendur fólks á gangstétt-
um.
sem áður hvatt til öflugs herbún-
aðar af hálfu vestursins. S.I. ár
varði Nató 460 miljörðum dollara
til vígbúnaðar. Nýlega kynntar
fyrirætlanir Bandaríkjastjórnar
um samdrátt hersins og lækkun
útgjalda til vígbúnaðar vöktu
kurr hjá bandamönnum hennar,
er töldu þetta koma úr hörðustu
átt, þar eð Bandaríkin hafa hing-
að til Iagt að þeim að hækka víg-
búnaðarútgjöld sín. Cheney
vamarmálaráðherra Bandaríkj-
anna sagði á fundinum að til stæði
að fækka í Bandaríkjaher í Evr-
ópu um 30.000 manns, en lofaði
að ekki yrði meira fækkað í hern-
um þar án samráðs við banda-
mennina. En hann tók fram að á
Bandaríkjaþingi ykjust tillögum
um niðurskurð á útgjöldum til
hersins stöðugt fylgi.
Reuter/-dþ.
Bandarísk leyniskýrsla
Sovéther
fyrir löngu
ófær um
skyndiárás
Bandaríska blaðið Washington
Post heldur því fram, að þegar
áður en yfirstandandi breytingar
hófust í Sovétríkjunum og
Austur-Evrópu hafi helstu
bandarísku ráðamenn um hermál
talið útilokað að Varsjárbanda-
lagið gæti gert öfluga skyndiárás
á Vesturlönd. Segir blaðið þetta
hafa verið samdóma álit yfirherr-
áðsins, CIA og njósnaþjónustu
hersins.
Washington Post segir þetta
koma fram í leyniskýrslu ætlaðri
varnarmálaráðherra. Telur blað-
ið skýrsluna fela í sér gagngert
endurmat á herbúnaðarjafnvægi í
Evrópu. Þar séu léttvægar fundn-
ar þær forsendur, er í mörg ár hafi
verið lagðar til grundvallar
skipan hersveita og vopna af
hálfu Nató. Herstjórnendur
bandalagsins hafi gengið út frá að
Varsjárbandalagið gæti gert árás
eftir undirbúning í tvær vikur eða
skemur, en í skýrslunni sé því
haldið fram að lengi hafi verið
ljóst að Sovétmenn þyrftu a.m.k.
33-44 daga til slíks undirbúnings.
Reuter/-dþ.
Búist við
stórhryðju
í Líbanons-
stríði
Friðarhorfur í Líbanon eru enn
einu sinni í lágmarki eftir að Mic-
hel Aoun, herstjóri kristinna
manna þarlendis, neitaði að
ganga til hlýðni við nýkjörinn
forseta landsins, Elias Hrawi,
sem Aoun kallar lepp Sýrlend-
inga. Sýrlendingar hafa sent liðs-
auka til Líbanons og hafa þar nú
um 40.000 manna her, sem er að
umkringja svæði það í landinu er
menn Aouns, um 25.000 talsins,
hafa á valdi sínu. Líkur eru taldar
á að nú fari í hönd hörðustu bar-
dagar stríðsins þarlendis til þessa.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 30. nóvember 1989