Þjóðviljinn - 01.12.1989, Blaðsíða 5

• •
FOSTUD AGSFRETTIR
Virðisaukaskattur
Tekur gildi og lækkar
Virðisaukaskattur verður24,5% og algengustu matvœligreidd niður í 14%. Tekjuskattur hækkaðurá móti um 2%.
Barnabœtur hœkkaðar og skattbyrði sú sama hjá lágtekjufólki
Eftir stöðug fundahöld síðustu
daga komust formenn stjórn-
arflokkanna og þingflokkar
þeirra að sameiginlegri niður-
stöðu í virðisaukaskattsmálinu
seinnipartinn í gær. Virðis-
aukaskatturinn verður 24,5% í
stað 26% eins og fyrirhugað var
og mun það hafa í för með sér
rúmlega 2% verðlækkun á öllum
matvælum, að sögn Ólafs Ragn-
ars Grímssonar fjármálaráð-
herra. Tekjutapið sem lækkun
prósentunnar hefur i för með sér
fyrir rfldssjóð er 1,9 milljarðar
króna og verður það ma. brúað
með 2% hækkun tekjuskatts en
helmingur hækkunarinnar not-
aður til að hækka skattleysis-
mörkin og hækkunar barnabóta.
Hækkun tekjuskatts um 2%
eykur tekjur ríkissjóðs um 2,8
milljarða króna. Af þeirri upp-
hæð verða því 1,4 milljarðar
króna notaðar til að hækka skatt-
leysismörk og barnabætur. Þá
hefur ríkisstjómin ákveðið að
setja tekjuskatt á orkufyrirtæki
með sama hætti og er á bönkun-
um og mengunarskattur verður
settur á bifreiðar. Ólafur Ragnar
Grímsson sagði í gær, að hækkun
tekjuskatts einstaklinga ætti ekki
að koma við fólk með 50-80 þús-
und krónur í mánaðarlaun og
hjón með tvö börn sem hefðu
150-190 þúsund krónur á mánað-
arlaun.
Ráðherrann sagðist vera mjög
ánægður með þessa niðurstöðu,
þar sem hún hefði í för með sér
almenna lækkun á verði matvæla
og endurgreiðsla virðisauka-
skatts á algengustu matvælum,
sem setti þau í raun í 14% skatt-
þrep, myndi koma öllum almenn-
ingi til góða, sérstaklega lágtekj-
ufólki. Ráðherrann sagði hug-
myndina um tveggja þrepa virðis-
aukaskatt ekki vera úr sögunni.
Ríkisstjórnin hefði ákveðið að i
eftir áramótin hæfist rækileg
könnun á því hvernig tveggja
þrepa virðisauki kæmi út, þar
sem matvæli yrðu í lægra þrepi.
Háskólinn
Fullveldis-
fagnaður
í dag, 1. desember, minnast stúd-
entar fullveldisins svo sem venja
er. Dagskráin hefst klukkan 10
þegar stúdentar leggja blómsveig
að leiði Jóns Sigurðssonar í
Kirkjugarðinum við Suðurgötu.
Þar flytur Arnór Hannibalsson
prófessor ávarp.
Klukkan 11 er messa í kapellu
Háskólans og milli lukkan 12 og
14 verður opið hús að hjónagörð-
um, Suðurgötu 75 í tilefni þess að
verið er að taka síðasta áfanga
byggingarinnar í notkun.
Hátíðarsamkoma hefst klukk-
an 14 í Háskólabíó og klukkan 16
hefst málþing í Odda undir yfir-
skriftinni „Er menntun of dýr?“
Framsögumenn á málþinginu
verða Svavar Gestsson, mennta-
málaráðherra, Sigurður Snævarr,
hagfræðingur, Þórður Sverrisson
framkvæmdastjóri og Árdís
Þórðardóttir rekstrarhagfræðing-
ur. Pallborðsumræður verða á
eftir, stjómandi umræðnanna
verður Bjami Ármannsson. Á
sama tíma og málþingið stendur
yfir er haldin menningarvaka í
Norræna húsinu.
Að iokum er háskólastúdent-
um boðið í bíó þar sem sýnd verð-
ur sænska myndin „Experiment
in murder“. iþ
Brjótum múrana er viðamesta jafnréttisaðgerð sem unnin hefur verið af (slenskum stjómvöldum og (gær var kynnt
lokaskýrsla verkefnisins. Á myndinni eru f.v. Elsa Þorkelsdóttir framkvæmdastjóri Jafnróttisráðs, Valgerður H. Bjama-
dóttir verkefnisfreyja hér á landi, Berglind Ásgeirsdóttir ráðuneytisstjóri félagsmálaráðuneytisins og Guðrún Ágústsdóttir
aðstoðarmaður menntamálaráðherra. Mynd: Kristinn.
Kynjaskipting
Hvorki arfleifð né hefðir
Norræna samstarfsverkefninu Brjótum múrana ersenn lokið. Hefur
staðið yfir ífjögur ár og er eitt viðamesta verkefni sem ráðisthefur
verið í á sviði jafnréttismála á Norðurlöndum. Kynjaskipting ersívirk
og tekur á sig nýjar og nýjar myndir
Kynjaskiptingin er ekki arfleifð
i ~ ' ------
eða byggð á hefðum eins og
ætla mætti. Hún er sívirk. Með
þróun á vmnumarkaði, aukinni
vél- og tæknivæðingu brey tist eðli
starfa. Verkaskipting kynjanna
tekur þá á sig nýjar og nýjar
myndir. Mörg dæmi eru um að
karlastarf hafi breyst í kvenna-
starf og öfugt á einhverjum tíma
eða snögglega. Dæmi eru t.d.
skrifstofustörf og mjólkurgerð.
Þetta er meðal þeirra niður-
staðna sem fram koma í loka-
skýrslu Norræna samstarfsverk-
efnisins BRYT - eða Brjótum
niður múrana sem er nú senn að
ljúka með lokaráðstefnu sem
haldin verður í dag og á morgun á
Hótel Sögu með yfir eitt hundrað
þátttakendum frá öllum Norður-
löndunum. Verkefnið er eitt það
viðamesta sem Norræna ráðherr-
anefndin hefur ráðist í á sviði
jafnréttismála en það hefur verið
unnið á útvöldum svæðum í Dan-
mörku, Svíþjóð, Noregi og Finn-
landi auk íslands. Hér á landi var
Akureyri valin sem aðsetur verk-
efnisins undir stjóm Valgerðar
H. Bjarnadóttur.
Markmið verkefnisins til langs
tíma litið er að brjóta upp kyn-
skiptinguna þannig að konur og
karlar vinni sem mest að sam-
eiginlegum verkefnum, öðlist
þekkingu á sem flestum sviðum
BHMR
Virðisaukinn rýrir kaupmátt
Fyrirsjáanlegt er að virðis-
aukaskattkerfið mun auka
innlendan kostnað og rýra kaup-
mátt launamanna. Þessi skatt-
kerfísbreyting er því enn eitt
dæmi um það hvernig stjórnvöld
nýta sér flóknar kerfísbreytingar
tU að seUast dýpra í vasa launa-
fólks, er niðurstaða BHMR, en
bandalagið hefur haft til umsagn-
ar áform stjórnvalda um virðis-
aukaskatt einsog önnur
hagsmunasamtök í landinu.
I ályktun BHMR er lagt til að
skatturinn verði ekki lagður á
matvæli en á móti því komi end-
urskoðun og lækkun á niður-
greiðslum og útflutningsbótum.
Þá telur BHMR að fyrirhugað
hlutfall virðisaukaskattsins sé of
hátt. Bent er á að gjaldendum
mun fjölga um 30 þúsund, eða
tvöfaldast, sem mun auka kostn-
að og verðlag vegna eftirlits og
bókhalds en sá kostnaður muni
falla á neytendur og koma fram í
vöruverði.
Lögð er áhersla á að allar und-
anþágur verði sem skýrastar en
BHMR leggur mikla áherslu á
hert skattaeftirlit og varar
stjórnvöld við ofurtrú á innra eft-
irliti skattkerfisins. Bent er á að
hægt hefði verið að endurgreiða
útflytjendum söluskatt og jafna
þannig stöðu atvinnugreina í stað
þess að taka upp virðisaukaskatt.
Þá telur BHMR brýnt að tekið sé
upp samræmt innheimtukerfi á
gjöldum til ríkissjóðs til að koma
í veg fyrir endurgreiðslur til fyrir-
tækja sem ekki hafa staðið í
skilum á eigin gjöldum til ríkis-
sjóðs.
-Sáf
Einnig yrði undanþágulaus eins
þreps skattur kannaður, sem væri
þá lægri en sá virðisaukaskattur
sem fyrirhugaður er. -hmp
og að áhrifa beggja kynja njóti
sem víðast í samfélaginu.
Að öðru leyti eru niðurstöður
verkefnisins þær að hægt er að
hafa áhrif á kynskiptinguna. Það
hefur árangur einstakra verkefna
sýnt en til þess að áhrífin verði
veruleg þarf að koma til samhæft
átak kvenna og karla á vinnu-
markaðnum, þeirra sem stjóma á
vinnumarkaði, menntakerfisins
og stjómvalda.
Ennfremur að konur og karlar
eru aðskilin á vinnumarkaðnum
og einungis um það bil 6%-7%
vinnuaflsins er í störfum þar sem
hlutfall kynjanna er nokkuð
jafnt. Um helmingur er í störfum
þar sem konur eða karlar em yfir
90% starfsfólks. Skiptingin er
bæði milli atvinnugreina og
starfssviða innan fyrirtækja.
Störf kvenna em að jafnaði ver
launuð en karlastörf, þau gefa
minni möguleika á þróun eða
stöðuhækkun og em oft bind-
andi, slítandi og einhæf. Karlar
sinna stjómunarstörfum mun oft-
ar en konur og nær allar konur
starfa undir beinni eða óbeinni
stjóm karla. Einnig getur
blöndun í einni grein leitt til
verkaskiptingar innan greinar-
innar. Dæmi em bankastörf, þar
sem kynskiptingin kemur m.a.
glöggt fram í hærri launum karla
en kvenna. í störfum á nýjum
sviðum er kynskiptingin fljót að
verða til og em menntun og störf
á tölvusviði glöggt dæmi um það.
-grh
Föstudagur 1. desember 1989 HÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 5
Alþingi
Útvaips-
stjóri á
teppið
Forsetar Alþingis
vildu heyra viðbrögð
útvarpsstjóra vegna
fréttaskýringar þing-
fréttaritara Ríkissjón-
varpsins ífyrrakvöld.
Arni Gunnarsson:
Ekki vönduð frétta-
mennska
- Það er engin spurning að
fréttaskýring þingfréttaritara
Ríkissjónvarpsins í fyrrakvöld
varðandi fyrirspurn Stefáns
Valgeirssonar um málarekstur
rflúsins gegn Magnúsi Thorodd-
sen var þess eðlis að hún var fyrir
utan þau mörk sem kallast vönd-
uð fréttamennska“, sagði Árni
Gunnarsson forseti Neðri deildar
Alþingis.
Forsetar Alþingis óskuðu í gær
eftir fundi með Markúsi Emi
Antonssyni útvarpsstjóra þar
sem þeir vildu heyra hver við-
brögð hans væm vegna þessa
máls. í fréttaskýringunni var látið
að því liggja að Guðrún Helga-
dóttir forseti Sameinaðs þings
hafi borið ljúgvitni fyrir Saka-
dómi Reykjavíkur er hún neitaði
að hafa borið málið í fjölmiðla og
einnig að hún hafi verið að hylma
yfir með Þorvaldi Garðari Krist-
jánssyni alþingismanni og fyrir-
rennara hennar í forsetastóli og
Ragnhildi Helgadóttur alþingis-
manni er hún taldi fyrirspum
Stefáns vafasama þar hún væri
um viðkvæmt einkamál sem ný-
búið væri að flytja fyrir Hæstar-
étti. En eins og kunnugt er keypti
Þorvaldur töluvert magn af
áfengi á sérkjömm á meðan hann
var einn af handhöfum forseta-
valds sem forseti Sameinaðs
þings og einnig Þór Vilhjálmsson
eiginmaður Ragnhildar er hann
var forseti Hæstaréttar og einn af
handhöfum forsetavalds i fjar-
vem forseta íslands.
Ámi sagði fundinn hafa verið
trúnaðarfund á milli útvarps-
stjóra og forseta þingsins og því
vildi hann ekki tjá sig um hver
viðbrögð útvarpsstjóra hefðu
verið. Hins vegar hefðu viðbrögð
manna í þinginu vegna fréttask-
ýringarinnar verið geysilega sterk
og einnig meðal blaða- og frétta-
manna.
í dag verður fundur í Útvarps-
ráði og kemur ekki á óvart þó að
ráðið álykti um málið en frekar
gmnnt hefur verið með því og
þingfréttaritara Ríkissjónvarps-
ins síðustu misserin. Ekki náðist í
útvarpsstjóra í gær vegna þessa
máls en í kvöldfréttum baðst
fréttastofa Sjónvarps afsökunar á
ummælum Ingimars. -grh