Þjóðviljinn - 06.12.1989, Síða 1

Miðvikudagur 6. desember 1989 209. tölublað 54. árgangur
Verðhœkkanir
Bremsa á kjarasamninga
A
Fulltrúar verkalýðshreyfingarinnar uggandi vegna hœkkana á mat vörum. Ögmundurjónasson: Veldur vaxandi ólgu
á meðal launafólks og verður ekkiþolað öllu lengur. Ásmundur Stefánsson: Matvöruhœkkanir
eru viðkvœmari en aðrar og snúa öllu til hins verra
Fulltrúar BSRB gengu á fund fjármálaráðherra í gær til að athuga hvort áhugi væri á stuttum leiðréttingarsamningi til 2-3 mánaða. Hér bíða
Einar Olafsson og Ogmundur Stefánsson'eftir að vera hleypt inn til ráðherrans, en ríkisvaldið ku vera hikandi í afstöðu sinni. Formenn að-
ildarfélaga BSRB munu hittast í dag.Mynd: Jim Smart.
að er ótrúlegur hringlanda-
háttur sem byr hér að baki og
veldur vaxandi ólgu á meðal
launafólks. Kaupmáttur er nú í
botni og má alls ekki við meiri
verðhækkunum. Þetta verður
ekki þolað öllu lengur og krafan
um tryggingu launa hefur heyrst
víða að undanförnu, sagði Ög-
mundur Jónasson formaður
BSRB vegna nýlegra matvæla-
hækkana sem munu ekki greiða
fyrir komandi kjarasamningum.
Mikið hefur verið rætt að und-
anförnu um lækkun vöruverðs
sem eina af helstu leiðum til að
auka kaupmátt í kjarasamning-
um. Verkalýðshreyfingin hefur
þegar leitað svara hjá ríkisstjórn-
inni um hvemig lækka megi vöru-
verð og því em þessar verðhækk-
anir ekki til að bæta aðstöðu
launafólks í samningum. Örn
Friðriksson varaforseti ASÍ sagði
í samtali við Þjóðviljann að hann
teldi ríkisvaldið eiga að grípa inní
og lækka verð á matvörum. Þess-
ar hækkanir væru því þveröfugt
við það sem þeir óskuðu eftir.
Ögmundur Jónasson sagðist
ekki skilja í því að ríkisstjórnin
segðist ætla að lækka verðbólgu
með von um að afnema lánskjar-
avísitölu en síðan skellur enn ein
hækkunin yfir. Þá var Ögmundur
einnig óánægður með áhugaleysi
stjórnvalda á samningaviðræðum
við BSRB, en samningar þeirra
hafa verið lausir frá mánaða-
mótum. Fyrsti fundur samninga-
nefndar BSRB með fjármálaráð-
herra fór fram í gær en þá fóru
aðeins óformlegar könnunarvið-
ræður fram. „Við teljum okkur
eiga rétt á leiðréttingu og viljum
gera stuttun leiðréttingarsamn-
ing í 2-3 mánuði áður en samið
verður til lengri tíma. Ef ríkis-
valdið er ekki tilbúið í slíka
leiðréttingu munum við meta
stöðuna upp á nýtt. En umfram
allt á áð'gera samninga þegar þeir
eru lausir en ekki bíða með það
langt fram yfir samningstímann,"
sagði Ögmundur ennfremur.
Ásmundur Stefánsson forseti
ASÍ sagði lækkun verðs á
nauðsynjavörum mjög mikilvæga
leið til að hífa upp kaupmátt.
„Matvöruhækkanir eru við-
kvæmari en aðrar hækkanir
vegna þess hve miklum hluta
tekna sinna láglaunafólk þarf að
eyða í slíkar vörur. Það er því
ljóst að allaf þessar hækkanir
snúa málinu til hins verra í kjaras-
amningum. Við skulum líka átta
okkur á því að lækkun vöruverðs
er betri aðferð til að hífa upp
kaupmátt heldur en beinar
kauphækkanir, vegna þess að
verðbólgan fer svo illa með fólk,“
sagði Ásmundur.
Fyrr á árinu sneru ASÍ og
BSRB bökum saman um aðgerð-
ir til lækkunar á nauðsynja-
vörum. Ásmundur sagði engar
umræður hafa farið fram um
hvort beita eigi viðlíka aðgerðum
aftur. „Það er hinsvegar ljóst að
ef þeirra aðgerða hefði ekki notið
við væru þessar vörur enn dýrari í
dag. Hvort við grípum til ein-
hverra aðgerða verður að meta
hverju sinni,“ sagði Ásmundur
Stefánsson.
-þóm
Virðisaukaskattur
Innlend matvæli lækka
Frumvarp tillaga um breytingará virðisaukaskattlögunum lagtfram á
þingi. Helstu breytingar varða skatthlutfall og áhrifþess á matvœlaverð
og rýmri undanþágur einkum á mennta- og menningarsviði
Húsnœðisstofnun
Vextir
hækka
Úr3,5% í 4,5%
Frá og með deginum í dag 6.
desember hækka vextir á nýjum
almennum húsnæðislánum frá
Húsnæðisstofnun ríkisins sem
koma til útborgunar frá og með
þeim tíma. Vextir sem til þessa
hafa verið 3,5% hækka í 4,5% og
vextir sem áður voru 1% hækka í
2%.
Aftur á móti verða vextir af
lánum sem veitt eru vegna greiðs-
luerfiðleika hinir sömu eða
3,5%. Með þessum vaxtahækk-
unum verða vextir af lánum til
nýbygginga 4,5%, einnig af lán-
um til kaupa á notuðum íbúðum
og af lánum til byggingar leiguí-
búða eða heimila fyrri aldraða og
dagvistarstofnan fyrir böm og
aldraða.
-grh
Fjármálaráðherra iagði fram á
alþingi í gær frumvarp til laga
um breytingar á virðisauka-
skattslögunum frá því í maí í
fyrra. Helstu breytingarnar sem
þar eru lagðar til varða annar-
svegar skatthlutfall og áhrif þess á
matvælaverð og hinsvegar rýmri
undanþágur einkum á mennta- og
menningars viði.
I frumvarpinu er gert ráð fyrir
24,5% skatthlutfalli í einu þrepi
en í lögunum er það 22% og 25%
í núverandi söluskatti. í frum-
varpinu er einnig sú breyting frá
lögunum að nokkrar helstu teg-
undir innlendra matvæla, ný-
mjólk, dilkakjöt, fiskur og græn-
meti bera ígildi 14% skatts með
sérstakri endurgreiðslu sem fest
verði í virðisaukaskattslögunum.
Vegna endurgreiðslunnar munu
þessar helstu tegundir innlendra
matvæla lækka við skattkerfis-
breytinguna um áramótin um 8%
- 9% og þess jafnframt vænst að
almennt vöruverð lækki sem
nemur um 1%, bæði vegna þess-
arar matvælalækkunar, vegna
þess að skatthlutfallið lækkar frá
söluskattinum, og vegna al-
mennra lækkunaráhrifa nýja
kerfsins. Vert er að vekja athygli
á því að þessar endurgreiðslur
verða bundnar í lögunum um
virðisaukaskattinn og því verða
allar breytingar á þeim háðar
meirihlutavilja alþingis en ekki
eins og nú háttar til hvað varðar
hefðbundnar niðurgreiðslur bú-
vara.
Samkvæmt frumvarpinu verð-
ur menningarstarfsemi ýmist
undanþegin virðisaukaskatti eða
utan skattkerfisins í stöðu
neytandans. Gert er ráð fyrir að
leikhús hverskonar og tónleika-
starfsemi falli þar undir á sama
hátt og til dæmis heilbrigðisstarf-
semi, söfn og félagslegar stofnan-
ir. Einnig er lagt til að útgáfa
tímarita verði undanþegin á sama
hátt og dagblöð og héraðsfrétta-
blöð. Lagt er til að bókaútgáfa
falli undir sömu undanþágugrein
að ári, 16. nóvember 1990, en þá
hefst fyrsta uppgjörstímabil sem
skilar ríkissjóði fé árið 1991.
í frumvarpinu eru ákvæði um
heimild til að endurgreiða íbúða-
byggjendum virðisaukaskatt og
verður henni fylgt eftir í reglu-
gerð að frumvarpinu samþykktu.
Ennfremur undanþágu til hitunar
íbúðarhúsnæðis, vegna öku-
kennslu og íþrótta auk þess sem í
frumvarpinu eru ýmsar breyting-
artillögur sem fyrst og fremst eiga
sér skatttæknilegar forsendur.
-grh