Þjóðviljinn - 21.12.1989, Blaðsíða 11
JÓLABLAÐ II
vildi ég berast
Sálareintal um feröalög með Kjölfar
kríunnar að kveikju
Skemmtileg þverstæða hvað
ferðabækur hafa verið að sækja í
sig veðrið eftir því sem veröld
mannskepnunnar skreppur sam-
an. Um allan hinn vestræna heim
hefur þessi tegund bóka verið í
mikilli uppsveiflu á síðustu árum,
og svo er að sjá að við séum að
taka við okkur líka. Til marks um
það höfum við amk. tvær alvöru-
ferðabækur sem koma út núna
fyrir jólin; Dulmál dódófuglsins
eftir Jóhönnu Kristjónsdóttur, en
ekki síður Kjölfar kríunnar eftir
Unni Jölulsdóttur og Þorbjörn
Magnússon þar sem sú bók
spannar lengri og samfelldari
sögu.
Einhverra hluta vegna hefur
status ferðabóka verið allmjög á
reiki, og óklárt á hvaða bás þeim
skuli skipað. í íslenskum bóka-
tíðindum 1989 sem útgefendur
standa að í sameiningu eru bæk-
urnar flokkaðar eftir innihaldi
eins og kunnugt er: íslenskar
skáldsögur, ljóð, þjóðlegur fróð-
leikur osfrv., en undirflokkur
sem tekur til ferðabóka fyrir-
finnst ekki. Því lenda bækurnar
tvær sem hér voru nefndar í stóru
safni vafagemlinga sem nefnist
Ýmsar bækur.
Og í annars velheppnuðum
fastadálki DV, Lífsstíl, var greint
frá Kríunni og Dódófuglinum um
síðustu helgi í sömu andrá og
ýmsum leiðsöguritum, þótt í
rauninni sé um gerólíkar tegundir
bóka að ræða; þessar praktísku
upplýsingar leiðsögubækling-
anna um nöfn og númer, staði og
stundir, eru hinar eiginlegu ferð-
abækur ansi hreint fámálar um.
Þær eru fyrst og síðast ætlaðar til
lestrar, og fæstir lesendanna ferð-
ast nokkru sinni um flestar þær
slóðir sem lýst er, nema í hugan-
um. Og trúlega er það einmitt
þessvegna sem ferðasagan er
svona heillandi: Lesandinn fær
útrás fyrir útþrána, þótt ekki sé
nema fyrir tilstilli ímyndunar-
aflsins.
Þessar vangaveltur urðu til yfir
því ævintýri sem höfundar Krí-
unnar gefa lesandanum hlutdeild
í. Ekkert skreppirí sem þar er
boðið uppá, hvorki í tíma né
rúmi; þau Unnur og Þorbjörn
rekja sína skútusögu allt aftur í
dagdraumana löngu áður en fley-
ið varð til, og segja frá siglingum
sínum um heimshöfin sjö, eða allt
að því. Með öðrum orðum þó-
nokkur partur af Iífshlaupinu sem
þarna er greint frá.
„Það sem mestu skiptir í sér-
hverjum bæ og skemmtilegast er
að skoða er auðvitað hvorki göt-
urnar né húsin heldur sjálft fólk-
ið,“ stendur á einum stað í Krí-
unni. Þetta sjónarmið - eða
eigum við að segja boðorð hvers
ferðamanns sem vill standa undir
nafni - kemst vel til skila og frá-
sögnin er afar sjarmerandi fyrir
vikið. Samskiptin við fólk sem á
vegi ferðalanga verður ein-
kennast af tillitssemi og virðingu
fyrir annarra manna siðum. En
um leið getur tilveran um borð
ekki verið annað en allsjálfhverf,
og úr þessu verður skemmtileg
blanda: „Skútan er allt í senn,
farartæki, ferðataska, matarkista
og gististaður. Hún tekur mann
út á afskekktar eyjar og óbyggða
útkjálka, þangað sem enginn
kemur nema fuglinn fljúgandi og
selurinn syndandi. Á nýjum stað
þarf ekki að byrja á því að finna
hótel; á mörgum bestu stöðunum
er ekki farið að hugsa um að
byggja þau. Og það þarf heldur
ekki að taka upp úr töskunni - því
maður býr ofan í henni, innan um
farangurinn. Heimilisfangið er
þar sem skútan er stödd; úti á
rúmsjó á siglingu eða liggjandi á
skjólsælli vík þar sem akkerið
hefur hrifið botn og hægt er að
renna færi fyrir borð og öngla sér
í soðið.“
Ferðasaga Unnar og Þorbjörns
er fróðleg og Hpurlega skrifuð.
Vel að verki staðið, ekki síst
vegna þess að við ferðasöguskrif,
einkum frá framandi slóðum,
hefur maður býsna frjálsar hend-
ur og enga formúlu til að styðjast
við; þetta getur verið frá anek-
dótum og allt upp í harðsnúna
mannfræði; frá blaðamennsku og
upp í skáldskap og allt þar á milli.
Þessa jafnvægiskúnst hafa þau
þrætt með prýði. hs
IÐUNN
Ég heiti
ísbjörg
Ég er lj'
Ég heiti ísbjörg • Ég er ljón. Ung
stúlka situr í fangelsi íyrir
á ástmanni sínum. Á tólf
stundum rekur hún örlög sín
fyrir lögfræðingi.
í ritdómi í Morgunblaðinu
segir: „Vigdís reynir á þanþol
allra skilningarvita okkar í sögu
ísbjargar og skilur lesandann
eftir í miskunnarlausri óvissu.
í óvissu sem er full af grimmd
og fegurð."