Þjóðviljinn - 01.02.1990, Blaðsíða 9
Grunnvíkingabók
Villur og missagnir
Út kom nú nokkru fyrir jól
bók, sem hlotið hefur nafnið
Grunnvíkingabók, nokkuð mikið
rit í tveim bindum. Sennilega
ekki illa skrifuð ef á heildina er
litið, um það vil ég og get ekki
dæmt, til þess skortir mig senni-
lega skynsemi. Þó verð ég að
segja að mér finnst ýmislegt betur
að óskrifað væri, á ég þar við
sumt í vísna- eða kveðskapar-
þætti höfðum eftir Sigurgeiri
Líkafrónssyni, og hann telur sig
hafa eftir Jósef fósturbróður mín-
um, um talsmáta mæðgna og fóst-
urmæðgna í Furufirði, enda viss-
ara að vitna í mann látinn fyrir
mörgum árum, ekki hætta á mót-
mælum. Þennan talsmáta áttu
þessar mæðgur ekki til, ef til hef-
ur komið að heyrst hafi þá frekar
mismæli en talsháttur, því þenn-
an talsmáta áttu þær ekki til.
Kviðlingurinn sem hafður er eftir
fósturmóður minni er tilhæfulaus
ósannindi, því hún kastaði aldrei
fram í hendingum, en til að ekki
fari nú milli mála að Elín sé
skáldið stendur að Elín hafi sagt:
Sigga scektu mjólkinni,
hún er inná búrborði,
ég œtla að fara að skammt‘enni
fyrir hana Salómi.
Þessi skáldskapur er kannski
eftir Geira sjálfan, ég veit það
ekki. Þó held ég að þetta sé eins'
og vísur sem sagðar eru eftir
föður Guðjóns í Furufirði og
Finnboga í Bolungarvík, tilorð-
nar í svokölluðum gárungahópi.
Hver höfundurinn er get ég ekki
tilgreint, en alla tíð heyrt, að
þetta væri kveðið í orðastað
þeirra.
Ég vil benda Guðrúnu Ásu
Grímsdóttur á, því hún ber
ábyrgð á þessum skrifum, að ef
hún vill hafa það sem sannara
reynist um málfar þeirra Furu-
fjarðarmæðgna getur hún talað
við Kristínu dóttir Elínar, en hún
dvelst nú á Elliheimilinu Grund,
og Jóhönnu fósturdóttur hennar,
sem er þar vökukona, svo og Sig-
ríði fósturdóttur hennar á Dval-
arheimilinu Hlíf á ísafirði, þar
sem þær Stína og Sigga eru undir
sömu i-endinguna seldar. Ég
bjóst nú við, úr því farið var að
skrifa um fóstru mína, að merkari
þættir úr lífi hennar væru teknir,
því bæði var hún höfðingskona og
ótalin þau góðverk sem hún innti
af höndum, ég sá oft til hennar og
furðaði oft á þegar hún var að láta
ýmis konar mat ofan í poka nokk-
urra fátækra ferðamanna sem vit-
að var að voru á ferð til að heyja
af eins og kallað var. Ef ég spurði
hana: „Hvað ertu að gera mam-
ma?“ var svarið: „Gettu ekki um
það geiið (var oft gæluyrði við
okkur krakkana) mitt“. Þar með
var það úttalað. Þessum þætti
hefðu höfundarnir að ummælum
um fóstru mína frekar átt að hafa
orð á heldur en ef komið hefur
fyrir að hún hafi mismælt sig á a
og i.
Um Árna Jónsson fóstra minn,
pabba, er réttilega sagt að hann
hafi verið hagorður og birtar eftir
hann tvær vísur um Jóhönnu fóst-
urdóttur hans, önnur er þó ekki
alveg rétt, en þriðju vísuna hefur
Geiri sjálfsagt ekki kunnað. Þá
held ég eftir því sem talað er um
Guðmund Márusson, að geta
hefði mátt þess að pabbi var með-
hjáipari og forsöngvari í Furu-
fjarðarkirkju í mörg ár, og held
ég að honum hafi farist það for-
svaranlega úr hendi.
Um Vagn fósturbróður minn
rakst ég á ansi skemmtilega frá-
sögn, sem ég hef aldrei heyrt
áður, en hvort sem þessi nauta-
saga er hugarburður eða raun-
veruleiki, þá er víst að Vagn hef-
ur ekki verið eigandi að nefndu
nauti, nema það hafi átt sér stað
eftir 1941 er ég fór að heiman.
Vagn og Hjálmfríður hófu bú-
skap 1934 og bjuggu fyrstu tvö
árin í Árnabæ í herbergi sem kall-
að var skúrin, ég var þá 14 ára
gamall. Svo það hefði ekki farið
framhjá mér, hefði Vagn átt
svona eitt naut. Ég hef átt tal við
Benjamín mann Kristínar fóst-
ursystur minnar, en þau bjuggu í
Furufirði ‘38-‘49. Hann segir mér
að Vagn hafi að vísu átt eitt naut
eftir það, en það hafi verið flutt til
Norðurfjarðar og lógað þar. Það
væri skemmtilegra að satt væri
sagt frá, ef farið er að segja ítar-
lega frá hlutunum.
Ef ég gríp niður á fleiri stöðum,
þar sem ég þekki til, svo sem hjá
Ólafi móðurbróður mínum, kem-
ur í ljós að bróðir hans Kári, sem
hann hafði á sínu framfæri eftir
að afi dó, er sagður yngstur af
sínum systkinum fjögurra ára,
fæddur 1903, en svo vildi til að
eftir fráfall afa tóku eldri systkini
yngri með sér í ýmsar vistir, svo
sem Ólafur Kára, Herdís mamma
Rósu, fædd 1905, og Jóhanna
amma er sjálf með Samúel yngs-
tan, fæddan 1907. Ekki er nú
nákvæmninni fyrir að fara.
Herdís móðir mín kemur í
Furufjörð 1931, og vann þar eins
og fram kemur í bókinni, að öðru
en því að hún vann heima í Furu-
firði á sumrum við heyskap og
smölun á kvíaám fyrstu árin.
Árin 1934-1940 er hún aðstoð-
armatráðskona við Héraðs-
skólann í Reykjanesi og vann þar
meðal annars fyrir skólavist
minni og systur minnar, en bróðir
minn var kostaður af Jóni Fjal-
ldal á Melgraseyri er hann ólst
upp hjá eftir 11 ára aldur, var
áður hjá mömmu.
í íbúatalinu er hann heldur
ekki talinn með börnum
mömmu, enda er hún þurrkuð út
með orðunum: var í Furufirði hjá
Ólafi Samúelssyni 1940 ekkja.
En sem betur fer hvarf hún ekki
úr heiminum þá, hún átti heimili
hjá mér frá 1942, fyrst á Búðum í
Hlöðuvík, svo í Súðavík til 1957
er hún dó. Jóhanna systir er sögð
hjá Ólafi Matthíassyni móður-
bróður sínum í Furufirði ásamt
móður sinni 1940, þá ekkju.
Ólafur varreyndarSamúelsson. í
íbúaskránni er Hallgrímur sonur
Ólafs sagður sonur Ólafs
Sæmundssonar, gæti verið prent-
villa.
Mér finnst íbúaskráin mjög
óheppilega uppbyggð með því að
hafa hana í stafrófsröð en ekki
eftir heimilum, því vilji maður
finna heimilismann á heimili,
sem taldi nokkra einstaklinga, þá
getur þurft að fletta allri bókinni
til að finna alla heimilismennina.
Ég get ekki fallist á þau rök höf-
undar að þetta sé heppilegra
form en í Sléttuhreppsbókinni,
vegna þess að fólk skipti svo oft
um heimili að tæplega sé hægt að
segja hvort það eigi heima á þess-
um stað eða hinum.
Við skulum taka dæmi um tvær
manneskjur á sömu síðu í bók-
inni.
Albert J. Kristjánsson ólst upp
hjá Árna Jónssyni í Furufirði.
Ekkert hvað um hann varð.
Alexandrína Kristín Bene-
diktsdóttir ólst upp í Reykjar-
firði, húsfreyja þar 1926-1934,
húsfreyja á Höfðaströnd ein
1945-1954 og í Reykjarfirði 1934-
1945, flutt 1954 til Isafjarðar.
Til að auðvelda lesendum að
sjá ósamræmið með okkur fóst-
ursystkinin, þá erum við engin
talin hjá fóstra okkar Árna Fr.
Jónssyni en erum svo talin hjá
konu hans Elínu B. Jónsdóttur.
Fósturbörn Árna og Elínar:
Ólöf Jónsdóttir, það nafn sem
hún gengur alltaf undir, Sigríður,
ekki nefnt. En sem einstaklingur
í íbúaskrá er hún nefnd Sigríður
Ólöf Jónsdóttir, var í Furufirði
1920, en ekki hjá hverjum, en
hún kom líka til pabba og
mömmu 1911, smábarn, og var til
um 1930 en hún var hálfsystir
pabba.
Önnur Sigríður Ólöf Jónsdótt-
ir f. 17.2. 1925 var fósturbarn í
Furufirði 1930, fædd á Höfða-
strönd. Er vafalaust um sömu
manneskju að ræða.
Guðfinnur Jósef Stefánsson
kom til pabba og mömmu 1925 og
er hjá þeim til 1936, flytur þá í
nýbyggt hús sem stjúpi hans
Vagn og móðir hans Hjálmfríður
fluttu þá í og var kallaður Vagns-
bær. f nafnaskrá er hann sagður
vinnumaður í Furufirði 1930-
1940. í nafnaskrá Albert Jón
Kristjánssonar ólst upp hjá Árna
Fr. Jónssyni Furufirði.
En hann kom til pabba og
mömmu 1926 og átti heimili hjá
þeim til 1941 er hann stofnar sitt
eigið heimili á Búðum í Hlöðu-
vík.
Jóhanna Friðmey Líkafróns-
dóttir kom heim um áramót 1926
og 1927 þá 13 mánaða gömul og
átti þar heima þegar ég fór að
heiman 1941, held hún hafi átt
þar heimili þar til hún flutti
suður.
Við fóstursystkinin erum svo
öll talin fósturbörn Sigríðar Kri-
stínar Jakobsdóttur konu Guð-
mundar Ámasonar fósturbróður
okkar. í nafnaskrá sagt, var í
Reykjarfirði til 1950 flytur þá til
Bolungarvíkur, ekki minnst á að
hún hafi átt heima í Furufirði.
Þótt hún sé áður réttilega sögð
kona Guðmundar Ámasonar
17.7. 1946. Vagn og Hjálmfríður
bjuggu í Furufirði og ólu upp
Arnfríði Júlíönu dóttur Hjálmf-
ríðar og Margréti Þorvaldsdótt-
ur, en Guðfinnur Jósef er sami
drengurinn, sem ólst upp hjá
pabba og mömmu.
Sigurð M. Jónsson mætti raun-
verulega kalla fósturson Vagns
og Hjálmfríðar, þar sem hann var
hjá þeim í mörg ár. Mikkalína
móðuramma hans var löngu farin
úr Furufirði þegar Sigurður fædd-
ist en hann var systursonur
Hjálmfríðar.
Þessar villur sem hér eru upp-
taldar em þær sem eingöngu
snerta mitt fólk, og finnst mér
ólíklegt, ef þær em þær einu í
bókinni. En þar sem þessi bók
verður fljótlega heimildarrit, sem
vafalaust verður oft leitað til,
hefði höfundur íbúatals mátt hafa
í huga að hún þyrfti að vera miklu
vandvirknislegar úr garði gerð en
nú er, hvernig sem hægt verður
að bjarga því.
Ég var mikið búinn að hlakka
til að fá þessa bók, en því miður
sé ég eftir lestur hennar, að mér
getur aldrei þótt vænt um hana.
Það hlýtur að vakna sú spurning
hvort ekki hafi verið kunnugir
prófarkalesarar sem lásu handrit-
ið yfir fyrir prentun.
Áð endingu vil ég samt þakka
þvf fólki, sem mikið hefur á sig
lagt við þessa bók. Ég veit það
harmar að ekki skyldi takast eins
vel til og ætlað var.
Albert J. Kristjánsson
frá Furufirði
* S
FLOAMARKAÐURINN
Óska eftir
tágastólum og bambusruggustólum
á góðu verði. Uppl. í síma 10339.
Herbergi til leigu
í Laugarnesinu, bjart og gott, leigist
helst undir búslóð eða sem geymsla.
Uppl. ísíma 37698 e. kl. 18.
Mótorhjólabuxur
úr leðri til sölu, stærð nr. 50, verð kr.
12.000,-. Uppl. I síma 10014.
Barnagæsla - Kópavogur
Get tekið börn í gæslu fyrir hádegi og
farið með þau á leikskóla kl. 1. Er í
austurbæ Kópavogs. Sími 45146.
Trabant - varahlutir
Vantar startara í Trabant 86,12 volt.
Uppl. í síma 45530 e. kl. 19.
Óska eftir
velútlítandi sófa sem hægt er að nota
sem svefnsófa. Uppl. í síma 10339.
Óska eftlr tréleikgrind
með botni. Uppl. í síma 671217.
Óska eftir
ódýrum notuðum nálaprentara sem
hægt er að tengja við PC tölvu. Uppl. í
síma 673295 á kvöldin.
Pennavinir
Tvítugur Alsírbúi óskar eftir að skrif-
ast á við íslendinga á svipuðum aldri.
Helstu áhugamál eru: náttúran,
ævintýri, íþróttir, ferðalög og músík.
Hann skrifar á ensku og frönsku.
Rehoui Rafik Chezzerarka Moham-
ed
21 Rue Arab Sid Amed
Birkhadem 16330 Alger
ALGERIA
Hljómflutningsskápur
til sölu. Uppl. í síma 75209.
Til sölu
Girmi grillofn, lítið notaður á kr.
2.500,- og ferkantað sófaborð á kr.
1.000,-. Uppl. í síma 41009.
VII selja
nýtt hægra frambretti og húdd á Sko-
dabíl. Passar á allar árgerðir frá 84.
Hef líka til sölu notaðan barnabílstól.
Uppl. í síma 44465 næstu daga.
Óska eftir að kaupa
gott hjónarúm. Má gjarnan vera
lengra en 2 metrar eða án fótagafls.
Uppl. í síma 41262.
Óska eftir
vel með förnum svigskíðaskóm nr.
39-40. Uppl. í síma 29485.
Barnapössun
Vesturbær - Kópavogi. Barngóð
manneskja óskast til að gæta tveggja
barna í nokkra tíma á viku. Uppl. í
síma 43311.
Óska eftir:
klósetti, lítilli handlaug og fataskáp
fyrir lítinn pening. Á sama stað er til
sölu eldavél, tvíburakerra og
barnabílstóll. Uppl. í síma 621747.
Tll sölu
vel með farin Rossignol skíði 155 sm.
með öryggisbindingum. Skíðaskór
nr. 39, ársgamlir. Hvítir skautar nr. 39
og svartir skautar nr. 36. Einnig til
sölu ATARI 8 XL tölva með diskettu-
drifi og skjá. Yfir 200 forrit fylgja.
Uppl. í síma 76805 eftir kl. 17.
Lítið notað sófaborð
til sölu. Verð kr. 3000. Uppl. í síma
17468.
Vil kaupa fjórhjól
í sæmilegu ástandi. Uppl. í síma
41324.
Á einhver
gamla fulningahurð sem hann vill láta
fyrir lítið? Vinsamlegast hringið í síma
12635.
Til sölu
aukadrif við Macintosh á kr. 16.000.
Svo til ónotað. Uppl. í síma 623605.
Óskum eftir
mjög gömlum svefnherbergishús-
gögnum. Mega þarfnast lagfæringar.
Uppl. í síma 26128 e. kl. 18 næstu
kvöld.
ísskápurinn - frystikistan
Endurnýjum ísskápinn og frystikist-
una. Fljót og góð þjónusta. Kæli-
tækjasalan, sími 54860.
Til sölu Cortina 79
óryðgaður og í góðu lagi. Vetrar- og
sumardekk. Selst ódýrt. Uppl. í síma
25373.
Rafmagnsþjónustan og
dyrasímaþjónustan
Þarftu að láta laga raflögnina eða
dyrasímann? Við höfum sérhæft okk-
ur í lagfæringum og breytingum á
gömlum raflögnum. Þú færð vandaða
vinnu á sanngjörnu verði. Við gerum
kostnaðaráætlanir eða tilboð. Krist-
ján Sveinbjörnsson, rafvirkjameist-
ari, sími 44430.
ALÞYÐUBANDALAGIÐ
Alþýðubandalagið í Kjósarsýslu
Félagsfundur
Félgsfundur verður haldinn fimmtudaginn 1. febrúar kl. 20.30 í
félagsheimili AB Kjósarsýslu, Urðarholti 4, 3.h.tv., Mosfellsbæ.
Dagskrá: Undirbúningur bæjarstjórnarkosninga.
Stjórnin
Alþýðubandalagið Reykjavík
Félagsfundi frestað
Áður auglýstum félagsfundi ABR, sem halda átti miðvikudaginn
31. janúar, hefur verið frestað til þriðjudagsins 6. febrúar.
Stjórnin
Alþýðubandalagið Kópavogi
Opið hús
Opið hús. Rabbfundir alla laugardaga milli 10 og 12 á skrifstofunni
t Þinghóli, Hamraborg 11.
Verið velkomin.
Stjómin
Alþýðubandalagið Kópavogi
Skrifstofa félagsins
verður fyrst um sinn opin frá kl. 15-18.30 mánudaga-fimmtudaga.
Félagar eindregið hvattir til að koma á skrifstofuna til að fá fréttir af
málefnum bæjarfélagsins og greiða félagsgjöldin.
Sími 41746. Stjórnin
Alþýðubandalagið Kópavogi
Þorrablót
Hið vinsæla þorrablót Alþýðubandalags Kópavogs verður haldið í
Þinghóli, Hamraborg 11, laugardaginn 3. febrúar
Húsið opnað kl. 19.
Tríó Þorvaldar Jónssonar og Vordís leika fyrir dansi.
Miðaverð sama og í fyrra, 2.500 krónur. Miðarnir seldir á skrifstofu
ABK í Þinghóli. Tryggið ykkur miða í tíma.
Undirbúningsnefndln