Þjóðviljinn - 29.03.1990, Blaðsíða 7

Siglingamálastofnun
Eldur um
borð
Siglingamálastofnun hefur gef-
ið út sérritið Eldur um borð. Þar
er að fínna nokkur mikilvæg atr-
iði sem reynslan hefur sýnt að
varast ber öðrum fremur vegna
eldhættu í skipum.
í þessu sérriti Siglingamála-
stofnunar er gerð grein fyrir mis-
munandi tegundum elds og
hvemig sjómenn geta sem best
búið sig undir að takast á við elds-
voða í skipi. Þá er þar einnig að
fínna leiðbeiningar um eldvam-
aræfingar i skipum, sem skylt er
að halda reglulega í öllum stærri
skipum.
Tilgangurinn með útgáfu þessa
sérrits sem og annarra skyldra
rita sem Siglingamálastofnun
hefur gefið út, er að vekja athygli
starfandi sjómanna á þeim þátt-
um sem reynslan hefur sýnt að
öðrum fremur valda slysum um
borð í skipum. Á þennan hátt er
Siglingamálastofnun að leitast
við að efla forvarnarstarf og
stuðla þannig að fækkun slysa og
óhappa um borð í skipum lands-
manna. En á seinni áram hefur
mönnum orðið æ Ijósara hversu
mikilvæg fræðsla og þjálfun sjó-
manna er í þessum tilgangi.
-grh
Kvenfélagasambandið
Vorvaka
kvenna
Kvenfélagasamband íslands á
60 ára afmæli á þessu ári og af því
tilefni efnir sambandið til vor-
vöku í Reykjavík dagana 29. til
31. mars. Fulltrúar frá fjölmörg-
um kvenfélögum víðs vegar af
landinu munu sækja vökuna, en
249 félög eru aðilar að þessum
langstærstu kvennasamtökum
landsins.
Vorvakan hefst með sýningu á
listaverkum íslenskra kvenna á
Hallveigarstöðum síðdegis í dag,
en sýningin stendur til sjöunda
apríl. Á sama tíma verður opinn
bókamarkaður á Hallveigarstöð-
um.
Á föstudaginn heimsækja vor-
vökugestir Listasafn íslands og
Listasafn Einars Jónssonar og
hlýða á fyrirlestur Hrafnhildar
Schram listfræðings um myndlist
íslenskra aldamótakvenna. Um
kvöldið verður fjölmennt á Ljós
heimsins í Borgarleikhúsinu. _gg
Hafís
Aðeins 6
mílur frá
Straumnesi
Hafís er kominn inn á siglinga-
leiðir úti fyrir Vestfjörðum og
samkvæmt tilkynningum skipa og
báta er hann aðeins 6 sjómflur frá
Straumnesi og 24 sjómflur VNV
frá Blakk. Isinn er varasamur
skipum.
Áð sögn Þórs Jakobssonar
veðurfræðings hjá Veðurstofu ís-
lands er hér um að ræða hrað-
skreiða ísfláka sem hafa borist frá
aðalísnum í þeirri vestanátt sem
hefur verið ríkjandi á þessum
slóðum að undanförnu. Þór sagð-
ist ekki búast við að ísinn yrði
lengi á siglingaleiðum nyrðra þar
sem reiknað er með að vindar
verði austlægir um helgina.
Þór sagði þetta vera í fyrsta
skipti á þessu ári að hafísinn gerði
vart við sig hér við land. En eins
og kunnugt er var hann landfast-
ur um tíma fyrir norðan land og
teppti siglingar skipa fyrir Hom
fyrr í vetur. _grl,
Sá fyrsti
eftir Vladímír Verbenko
„Við erum blátt áfram lánsöm að eiga nú
ríkisleiðtoga sem getur þrætt
hið lífsnauðsynlega meðalhóf‘
Eitt sinn var sagt, að erfitt sé að
þræða meðalhófið í hinni þjóð-
félagslegu þróun: Þá er ekki hægt
að beita fyrir sig röddinni, hnef-
unum, sprengjunni og fangelsi
eins og í öfgunum. Meðalhófið
krefst gífurlegrar sjálfsstjómar,
hins mesta hugrekkis, þolinmæði
og mikillar þekkingar. Þessi orð
era ekki komin frá Míkhaíl Gor-
batsjov, sem ég ætla að ræða um í
þessari grein, heldur frá Alex-
ander Solzhenitsyn. Þeim síðar-
nefnda era lesendur í heimalandi
mínu að kynnast æ betur. Það er
þeim fyrrnefnda að þakka.
Ég er sannfærður um, að við
erum einfaldlega lánsöm að eiga í
dag rikisleiðtoga, sem getur þrætt
hið lífsnauðsynlega meðalhóf.
Að því tilskildu að ekki séu
lagðar of miklar hindranir á braut
hans. Og að því tilskildu að þessi
hæfileiki hans sé mikils metinn og
mikið fyrirgefið vegna þess að
hann hefur kunnað að nota hann.
Fyrir tiltölulega skömmu hefðu
hundruð þúsunda mótmælenda á
götum borga okkar átt yfir höfði
sér sprengju og a.m.k. fangelsun.
Nú hrópar einn „til vinstri" og
annar „til hægri“. Það er allt í
svörtum og hvítum litum. En svo
er aldrei hvorki í náttúranni, líf-
inu né í stjórnmálum.
Það sem okkur undrar mest við
hæfni og þolinmæði Gorbatsjovs
í leitinni að hinu „gullna meðal-
hófi“ er hin mikla leikni í að leysa
ótrúiega erfið verkefni. Stærstur
hluti stjórnmálamanna og leið-
toga um heim allan skilur um
hvað Leonardo da Vinci var að
tala, en hann er höfundur meðal-
hófsnafngiftarinnar (í raun er hér
ekki um einhverja miðju að
ræða, heldur albesta hlutfallið og
samstillta skiptingu).
Þess vegna fögnuðu þeir ein-
róma kjöri Gorbatsjovs í forseta-
embætti, þrátt fyrir alla van-
kanta, sem fylgja fyrstu tilraun
með svo gífurlega mikilvæg um-
skipti.
Einn þeirra fyrstu, sem lét í sér
heyra, var George Bush, forseti
Bandaríkjanna, nákvæmur að
venju. Hann lagði m.a. nokkram
sinnum áherslu á, að hann hefði
ekki neinar áhyggjur, sæi enga
ógnun í þessu mikla valdi, sem
komið væri í hendur sovéska for-
setans. Það sem þama var mikil-
vægt er, að bandaríski forsetinn
studdist ekki aðeins við upp-
lýsingar jafn upplýstrar stofnunar
eins og CIA, en yfirmaður henn-
ar hafði sannfært bandaríska
þingið um að umbreytingar Gor-
batsjovs væru fastar í séssi og að
hann héldi sig við lýðræðislegar
aðferðir, heldur var hann sjálfur
innilega sannnfærður um, að
Gorbatsjov væri „skynsamur
maður" og aðeins undir forystu
hans gætu Sovétríkin slitið sig frá
fyrri alræðisstefnu.
Þann dag sem Gorbatsjov var
kjörinn heyrðum við frá Bonn,
að forsetaembætti hans væri ör-
ugg trygging fyrir því að haldið
verði áfram afvopnun. Á
kosningadaginn í Þýska alþýðu-
lýðveldinu þakkaði Kohl kanslari
Gorbatsjov og sagði, að það væri
aðeins að þakka hinni byltingar-
kenndu perestrojku í Sovétríkj-
unum og hinum nýja pólitíska
hugsunarhætti, að þessar kosn-
ingar hefðu orðið mögulegar.
Sovétfræðingamir í BBC
sögðu valdakjarnann færast frá
framkvæmdanefnd miðstjómar
KFS til forsetans og forseta-
ráðsins, sem fæli í sér stórt skref í
átt til lýðræðis.
„Washington Times“ sagði, að
sem forseti gæti Gorbatsjov inn-
leitt land sitt í heim samtímans.
í innsetningarræðu sinni lýsti
fyrsti sovéski forsetinn yfir holl-
ustu við perestrojkustefnuna,
sem ein getur tryggt landinu að-
gang að samtímanum. „Þetta er
eina mögulega og friðsamlega
leiðin fyrir land eins og okkar til
að hveifa yfir til nýrrar og betri
stöðu,“ sagði hann og lagði
Gorbatsjov: Engin leið önnur.
áherslu á að til þess væri nauðsyn-
legt að gera perestrojkustefnuna
róttækari. Hann kvaðst mundu
nota vald forsetans fyrst og
fremst í þeim tilgangi.
f þessu ávarpi, sem endur-
varpað var um heim allan, full-
vissaði Gorbatsjov menn hátíð-
lega um, að forsetavaldið mundi
hann nota til að herða á allri þró-
un perestrojku á lýðræðislegum
grundvelli. Mundi reynt að
tryggja slíka þróun með vandlega
hönnuðum og traustum var-
nöglum, sem ættu að koma í veg
fyrir valdníðslu.
Gorbatsjov er ekki að sækjast
eftir persónulegu einræði í
forsetaembættinu, heldur væntir
hann samþjöppunar hinna póli-
tísku strauma og almennings-
hreyfinga, hann vill „lýðræðislegt
forsetavald, sem byggir á um-
ræðu og samstarfi við fulltrúa
hinna ýmsu strauma almennings-
álitsins“. Hollustu sína við þessa
stefnu sýndi Gorbatsjov greini-
lega, þegar hann var upphafs-
maður að hinum sögulega leið-
togafundi í höfuðborg lslands,
sem færði heiminum jafn góð-
kynja pólitískt fyrirbæri sem
„Reykj avíkurandann".
Míkhaíl Gorbatsjov staðfesti
enn á ný tryggð sína við hinn nýja
pólitíska hugsunarhátt, bæði inn-
anlands sem og á erlendum vett-
vangi, í stefnuræðu sinni, er hann
lagði áherslu á, að hann sem
fyrsti forseti Sovéteríkjanna liti
svo á að hlutverk hans og æðsta
markmið væri fólgið í því að festa
á allan hátt og alls staðar í sessi
„eindrægni, gagnkvæma virðingu
og góða nágrannasambúð".
Hvað er traustara og betra?
Góða ferð!
Dr. Vladímír Verbenko
yfirmaður APN fréttastofunnar
á íslandi
Mál Þorgeirs fyrir Mannréttindanefnd
í fréttum Ríkisútvarpsins
klukkan 19.00 þann 14. mars s.l.
birtist svohljóðandi frétt:
Mál Þorgeirs Þorgeirssonar rit-
höfundar var flutt fyrir mannrétt-
indanefnd Evrópu í Strassborg í
morgun. Mannréttindanefndin
telur ástæðu til að fjalla nánar um
tvö af þeim fjórum atriðum sem
Þorgeir vill að fari fyrir Mann-
réttindadómstól Evrópu. Annað
þeirra varðar tjáningarfrelsi í
samræmi við tíundu grein mann-
réttindasáttmála Evrópu, en hitt
snýst um fjarvera saksóknara við
sum réttarhöld í opinberam mál-
um eða sakamálum. Það sem
ekki var talin ástæða til að fjalla
nánar um er, að dómarinn sem
dæmdi málið í Sakadómi Reykja-
víkur hafi verið starfsmaður ríkis-
saksóknara þegar málið var til
meðferðar þar, og kvörtun Þor-
geirs um að hafa ekki fengið að
verja sig sjálfur fyrir Hæstarétti.
Þorsteinn Geirsson ráðuneytis-
stjóri í dómsmálaráðuneytinu og
Gunnlaugur Classen ríkislög-
maður voru viðstaddir málflutn-
inginn í Strassborg, auk Þorgeirs
Þorgeirssonar sjálfs og Tómasar
Gunnarssonar lögmanns hans.
Mál þetta spratt út af harðri
gagnrýni sem Þorgeir beindi að
lögreglunni fyrir fáeinum áram,
meðal annars í tilefni af handtöku
Skafta Jónssonar blaðamanns, og
var dæmdur í sektir fyrir á báðum
dómstigum á grundvelli 108.
greinar hegningarlaganna þar
sem segir að ekki megi hafa í
frammi skammaryrði eða aðrar
móðganir í garð opinberra starfs-
manna, þó sannar séu. Það var
ríkið sem saksótti Þorgeir, fyrir
hönd lögreglunnar. Þorsteinn
Geirsson ráðuneytisstjóri sagði í
samtali við fréttastofuna fyrir
stundu, að búast mætti við, að
nokkrir mánuðir liðu áður en
ljóst yrði hvort málið færi fyrir
sjálfan mannréttindadómstól
Evrópu.
Rétt er með það farið í þessari
frétt að munnlegur flutningur
málsins fyrir Mannréttindanefnd
Evrópu fór fram morguninn 14.
mars. Hitt er nokkuð brenglað.
Það voru tilaðmynda ekki fjögur
atriði heldur tíu atriði sem ég
hafði talið athugaverð í gangi
þessa sakamáls gegn mér. Og ég
kærði þessi atriði undir þrjár
greinar Mannréttindasáttmáians:
undir 6. grein sem tryggir sökuð-
um manni óhlutdræga dómsmeð-
ferð, undir 8. grein sem tryggir
öllum þegnum helgi einkalífs og
undir 10. grein sem tryggir öllum
frelsi orða sinna. Af atriðunum
tíu sem ég hafði beðið nefndina
að skoða vora tvö meginatriði
sem ég frá upphafi málsins hafði
verið að mótmæla. í fyrsta lagi tel
ég að 108. grein hegningar-
laganna íslensku, þar sem sektum
er látið varða að segja sann-
leikann um opinbera starfsmenn
sé óhafandi í löggjöf lands sem
hefur undirritað Mannréttinda-
sáttmála Evrópu. í öðra lagi tel
ég að réttarfari í Sakadómi
Reykjavíkur sé áfátt því dómarar
fara þar með saksóknarvald til
viðbótar við dómsvald og rann-
sóknarvald. Hin átta atriðin
tengjast öll þessum tveim megin-
atriðum.
í niðuistöðu Mannréttinda-
nefndarinnar sem aðilum málsins
var kynt símleiðis þá samdægurs
um nónbil era þessi tvö megin-
atriði talin gild ástæða fyrir
nefndina til að taka málið upp og
flytja það fyrir Mannréttinda-
dómstólnum. Það er því nú þegar
ljóst að málið verður flutt fyrir
dómstólnum vegna þess að
nefndin telur að fyrir liggi sann-
anir um brot á 6. og 10. greinum
sáttmálans.
Þetta er vitaskuld aðalatriði
málsins og lítill vegur að skrökva
sig frá því. Drátturinn sem orðið
hefur á þessari leiðréttingu minni
stafar af því að nú fyrst er ég með
þessa niðurstöðu Mannréttinda-
nefndarinnar skriflega í höndun-
um. Þótti ráðlegra að treysta ekki
minni mínu um símtalið, enda
blasti við mér hvernig ráðuneytis-
stjóranum hafði mistekist að
muna þetta rétt og hafði hann þó
tilhjálp ríkislögmanns og prófess-
ors við Háskóla Islands sem með
honum voru þama í Strassborg.
Þó hins síðarnefnda sé að vísu
ekki getið í útvarpsfréttinni.
Þorgeir Þorgeirson
r*
Fimmtudagur 29. mars 1990 ÞJÓÐVIUJINN - SÍÐA 7