Þjóðviljinn - 16.11.1990, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 16.11.1990, Blaðsíða 7
Dönskum gíslum sleppt Anker Jörgensen, fyrrum leið- togi danskra jafhaðarmanna og forsætisráðherra Danmerkur, fékk því til leiðar komið í gær í viðræð- um við íraska ráðamenn að þeir lofuðu að láta 16 danska gísla lausa. Alls eru 74 Danir gíslar í ír- ak og Kúvæt pg að sögn danskra blaða sögðust írakar reiðubúnir að sleppa þeim öllum, ef danska stjómin sleppti við þá íröskum inn- stæðum í Danmörku, sem frystar voru eftir að innrásin var gerð í Kúvæt 2. ágúst. Innstæðumar em að upphæð 9 miljónir dollara. Synd og ekki synd Biskupar kaþólsku kirkjunnar í Bandaríkjunum samþykktu í fyrra- dag með naumum meirihluta at- kvæða að gefa út bók með leið- beiningum um kynferðismál fyrir kaþólska skóla þarlendis. Segir þar m.a. að menn verði ekki samkyn- hneigðir að ffjálsu vali og sé því ekki synd að vera hommi eða lesb- ía, en hinsvegar beri að líta á kynlíf af því tagi sem syndsamlegt. Lífshættulegt næturgaman Tugur manna bíður bana og margir slasast á sumri hveiju í Tyrklandi við það að falla ofan af húsaþökum að næturlagi og er gef- ið í skyn að þessi slys eigi sér oft- ast stað við samfarir. Þarlendis er algengt að menn sofi á flötum þök- um húsa sinna að sumri til, þegar nætur eru hlýjar. Höfrungum fjölgar í Svartahaf i Sumru Unsal, tyrkneskur sjó- líffræðingur, heldur því ffam að höffungar þrífist nú vel f Svarta- hafi og fari þeim þar fjölgandi. Tel- ur hann að höfrungar þar séu um 450.000 talsins, en ekki alls fyrir löngu héldu sovéskir vísindamenn því ffam að þeir væru um 100.000. I Miðjarðarhafi er hinsvegar mikið um höffungadauða af völdum sjúkdóma og mengunar. Hjartasjúkdómar íJapan Hjartasjúkdómar sækja meir og meir á Japani og veldur því of mikil vinna, illa valið fæði og streita, samkvæmt skýrslu ffá þar- lendum sérffæðingum um hjarta- sjúkdóma. Eru Japanir þeir, sem við eiga að stríða hjartasjúkdóma eða einhver óþægindi fyrir hjarta, nú 2,4 miljónir að tölu, fimmfalt fleiri en var fyrir 20 árum. Sér- fræðingamir hafa í þessu sambandi mestar áhyggjur af ungu fólki, sem mikið er fyrir vestrænan mat. Segja læknamir þá fæðu valda við- sjárverðri aukningu kólesteróls í líkamanum. Flugslys við Ziirich Itölsk farþegaflugvél fórst í fyrradag nálægt flugvellinum við Zúrich í Sviss og með henni 46 manns, allir sem vom um borð. Flugvélin, sem var af gerðinni McDonnell Douglas DC-9-32 og í eigu Alitalia, var í þann veginn að lenda er hún skall niður í skóglendi í fjallshlíð og rann í gegnum það 250 metra áður en hún stöðvaðist. Brak eitt er eftir af vélinni og líkin svo brennd að flest þeirra em óþekkjanleg. Hugsanlegt er talið að mistök flugmanns, sem stýrði vélinni of lágt í aðflugi, hafi valdið slysinu. Fellibylurá Filippseyjum Fellibylur er veðurfræðingar skírðu Mike geystist yfir miðjar og sunnanverðar Filippseyjar í fyrra- dag og gær og varð a.m.k. 190 mönnum að bana, svipti 120.000 manns heimilum sínum og sökkti Qölda báta. 126 manns var í gær enn saknað eftir óveðrið. Fellibylir era þama tíðir gestir en þessi er sá skæðasti, sem skollið hefúr á Fil- ippseyjum á árinu. Stórfelldur niðurskurður vopna Samningur Nató og Varsjárbandalags um þetta er sá fyrsti þeirra á milli um fœkkun hefðbund- inna vopna og sá umfangsmesti og ítarlegasti um vopn í sögunni A tlantshafsbandalag og Var- sjárbandalag komust í gær að samkomulagi í meginatrið- um um gagnkvæman niður- skurð hefðbundins vopnabún- aðar í eigu ríkja í báðum bandalögum og er gert ráð fyrir að samningur um þetta verði undirritaður á mánudag í Par- ís. Þá verður þar hafin ráð- stefna 34 Evrópu- og Norður- Ameríkuríkja um örvggi og samvinnu í Evrópu (ROSE). Samningur þessi markar að því leyti timamót að hann er sá fyrsti ftá lokum heimsstyijaldar- innar síðari sem gerður er um nið- urskurð hefðbundinna vopna. Með hliðsjón af lokum kalda stríðsins kemur ekki á óvart að fyrrverandi andstæðingar skyldu ná þessu samkomulagi, en við- ræður bandalaganna í Vín um þetta hafa þó tekið æðitíma, enda sitja enn í mörgum eftirstöðvar kaldastriðshugarfars, ekki síst í þeim sem með hermál hafa að gera, og þar að auki var viðfangs- efnið margbrotið og umfangsmik- ið. Fréttamenn lýsa samningnum svo, að aldrei fyrr hafi svo víð- tækur og fjölbreytilegur samning- ur verið gerður um vopn. í honum er svo mælt fyrir að hvort banda- lag um sig megi í hæsta lagi eiga 20.000 skriðdreka, 30.000 aðra brynvagna, 20.000 fallbyssur og álika vopn, 6800 herflugvélar og 2000 árásarþyrlur. Þetta er ekkert smáræði, en samt verða ríkin í bandalögunum tveimur sam- kvæmt samningnum að „slátra“ eða breyta til friðsamlegra nota fjórðungi miljónar vopna. Sovét- rikin verða t.d. að fækka skrið- drekum sínum um 19.000. Samningurinn tekur til Evr- ópu allrar, þ.e.a.s. frá Atlantshafi til Uralfjalla. Itarleg ákvæði em í samningnum um eftirlit til að tryggja að öll ríkin 22, sem að honum standa, fari eftir skuld- bindingum hans. Bush talar demókrata til Bush Bandaríkjaforseta hefúr tekist að sannfæra fomstumenn demókrata á þingi um að ákvörð- un stjómar hans um að fjölga stór- lega í liði Bandarikjanna á Persa- flóasvæði þýði ekki að hemaðar- átök hefjist þar á næstunni að fiumkvæði Bandaríkjanna. Þar sem demókratar em í meirihluta í báðum þingdeildum kemst Bush þar með hjá því að kveðja þingið saman til aukafúndar út af Persa- flóadeilu, eins og kröfúr höfðu komið ffam um. „III meðferð á skepnum ber vott um grimmt og guðlaust hjarta“ Um allan heim fara fram meira eða minna meiningarlausar tilraunir á dýrum undir fölsku flaggi neytendaverndar og vísinda Hundur er spenntur fastur svo hann má ekkert hræra nema augun. Plaströri er stung- ið í gegnum vélinda hans og í gegnum það er hundurinn neyddur til að láta nákæma skammta af andlitspúðri fara í gegnum meltingarfæri sín. Þetta er ekki hrollvekja, held- ur rétt með farið dæmi um hlut- skipti alls þess sægs af dýmm sem misþyrmt er í rannsóknastof- um um heim allan. Sífellt streyma á markaðinn nýjar snyrtivörur og lyf sem eiga það sameiginlegt að hafa verið prófaðar í lengri tíma á dýmm til að hægt sé að lýsa vör- una skaðlausa fyrir fólk (en þetta tvennt fer einatt ekki saman eins og síðar verður vikið að). Kanínum surnar íaugum Ein sú aðferð sem mest er not- uð heitir Draize-aðferðin, sem notuð er til að prófa varalit, sjampú, lyktareyða, augnskugga eða þá augndropa og smyrsl. Að- ferðin er einöld: tilraunadýrið, oftast kanína, er spennt fast í kassa og stendur höfiiðið eitt upp úr. Varan sem prófa skal er látin leka í dropatali í augu kanínunnar í lengri eða skemmri tíma. Niður- staðan er alltaf sú að augu hennar em ónýt. Önnur tilraun á að leiða ffam næmi húðar við ertingu. Hár er rakað af skinni hunds eða kattar, músar eða kanínu og tilraunaefúið borið á húðina vamarlausa. Til- raunin er endurtekin, oftast með þeirri afleiðingu að skinn dýrsins er eyðilagt og kannski er holdið sært líka. Með þessari aðferð á að prófa áhrif húðsmyrsla til lækn- inga sem og snyrtivöm ýmiskon- ar. Þriðja aðferðin, mjög út- breidd, er sú að fóðra dýrin nauð- ug gegnum slöngu með allskonar efnum og er því haldið áffam þar til árangur er fenginn: upplýs- ingaþjóðfélagið veit hve mörg þeirra deyja, hve fljótt og hvemig. Mýs og rottur, hundar og kettir og marsvín. Hér er aðeins fátt eitt upp tal- ið. Rannsóknastofnanir og há- skólar láta sér detta óendanlega margt í hug. Til dæmis að græða elektróður í apaheila til að mæla viðbrögð þeirra við sársauka. Flá hunda og ketti lifandi til að mæla viðbrögð þeirra við feiknarlegum sársauka. Sprauta simpansa dag- lega með kvikasilfri til að sjá hve- nær þeir deyja af kvikasilfúrseitr- un. Eða þá að hundar em neyddir til að anda að sér tóbaksreyk tólf tíma á dag, til þess að uppgötva hin skaplegu áhrif tóbaksreyk- inga, sem menn hafa þekkt lengi. Til hvers? Og þar er komið að mikilvæg- um punkti: Tilraunimar em ekki einungis grimmdarlegar, það er vafasamt líka hvort hægt er að réttlæta þær hið minnsta með því að þær komi neytendum ýmis- konar vöm að haldi, sé þeim til vemdar. I grein þeirri í Informati- on sem hér er stuðst við segir, að sl. 20 ár hafi menn notað mest sömu efni innan snyrtivöruiðnað- arins, og menn vita sæmilega vel að það sem notað hefúr verið er skaðlaust fyrir fólk. Tilraunimar em annarsvegar hugsaðar sem málsvöm fyrir fyrirtækin ef upp kunna að koma málaferli út af skaðlegum áhrifúm nýrrar vöm á einhvem einstakling. Hinsvegar hafa margir mikinn hag af því að reka tilraunastofúr, rækta til- raunadýr, og fyrirtækin sjálf geta hækkað verð á snyrtivöram með tilvísun til stórfelldra tilrauna sem þau hafi kostað. Þau sem ekkert græða á tilraununum em dýrin, sem em drepin og neytendumir, sem verða að borga fyrir að þau em drepin. Falsvísindi Hér við bætast hagsmunir „falsvísinda": Oteljandi em þeir sem vilja réttlæta þá styrki og framlög sem þeir hafa fengið með rannsóknum á dýram sem eiga að heita „í þágu mannkynsins". Þetta á ekki Kötturinn háriausi: Til- rauna- skrýmsli, bú- ið til úr hundi síst við um tilraunir með áhrif nýrra lyfja af öllum hugsanlegum tegundum á dýr. Hér er einatt um að ræða mjög hæpin vísindi, blátt áffam vegna þess hve rækilega lyfjafirmun kjósa að horfa ffam hjá þeirri staðreynd að dýr og menn bregðast með mismunandi hætti við hinum ýmsu efnum. Til dæmis að taka er penisilín, hið gagnlegasta lyf, eitur í beinum marsvína, sem em reyndar afar al- gengt tilraunadýr. Stryknín er banvænt fyrir menn, en simpans- ar, sem em mönnum mjög líkir, geta étið það sér að skaðlausu. Klóroform er svo eitrað fyrir hunda að menn þorðu lengi vel ekki að nota það til að svæfa manneskjur. Thalidomið var ámm saman prófað á rottum áður en það var lýst hættulaust fyrir mannfólkið, en þegar það var gef- ið óffískum konum fæddust um 10 þúsund vansköpuð böm. Þenn- an lista mætti lengi bæta við: Sí- fellt bætast ný lyf á hillur apóteka, öll margprófiið á dýmm og lýst skaðlaus fyrir manneskjur, án þess þó að nokkur trygging sé fyr- ir því, að þau hafi ekki í för með sér alvarlegar aukaverkanir. Og margir fleiri era sekir: Herinn og rannsóknastofúr hans, matvælaiðnaðurinn, olíuiðnaður- inn, allir em þeir með finguma í þessari köku sem fyllt er með peningum og valdi en reist á písl- ardauða mikils fjölda tilrauna- dýra. áb byggði á Information. Aðstandendur barna eru hvattir til að gefa börnum sínum jóladaga- töl án sælgætis, t.d. jóladagatöl sjónvarpsins. Tannverndarráð Föstudagur 16. nóvember NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 7

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.