Þjóðviljinn - 01.12.1990, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 01.12.1990, Blaðsíða 5
Að gefnu tilefni Lukkutröll ríkisstjórnarinnar Stjómmál geta tekið á sig hinar undar- legustu myndir. Ein slík hefur nú komið fyrir augu almennings með því að Sjálf- stæðisflokkurinn hefúr ákveðið að greiða atkvæði gegn bráðabirgðalögum ríkis- stjómarinnar um kjaradeiluna við BHMR. Satt best að segja brosir nú margur yfir þessu tiltæki og sumir láta eftir sér að hlæja hátt og lengi þegar Þorsteinn Pálsson kem- ur í íjölmiðla og heldur því ffam að flokk- ur hans styðji þjóðarsáttina, en sé aftur á móti algerlega á móti bráðabirgðalögun- um. Þetta er þeim mun kyndugra sem Sjálf- stæðisflokkurinn hefur mikla æfmgu í að setja lög á kjaradeilur. Erfitt fyrir Alþýðubandalagið Fyrir flokk á borð við Alþýðubandalag- ið er slík lagasetning hins vegar alvarlegra mál þar sem allar hefðir flokksins krefjast þess að hann standi við hlið verkalýðssam- takanna í vöm þeirra og sókn fyrir mann- réttindum, jafnt verkfalls- og samningsrétti sem öðmm réttindum. Það er þess vegna miklu auðveldara að skilja þá afstöðu tveggja þingmanna flokksins að vilja ekki samþykkja lögin heldur en alls þingflokks Sjálfstæðisflokksins með þá reynslu á bak- inu sem áður er nefhd. Hitt má svo öllum vera ljóst að Alþýðubandalagið átti engra kosta völ annarra en að fallast á að lögin yrðu sett. Ríkið getur einfaldlega ekki ákveðið með samningum við aðila v;nnu- markaðarins að launahlutföll skuli fest á samningstímanum en láta afskiptalaust að allt fari úr böndunum í samningum við hluta af eigin starfsmönnum. Ríkisstjómin, og alveg sérstaklega Alþýðubandalagið, var vissulega í afleitri klemmu. Ekki varð komist hjá því að velja á milli tveggja vondra kosta; að þjóðarsáttin rynni út í sandinn eða að taka aftur þann hluta BHMR-samningsins sem valdið hefði sátt- arslitum. Ríkisstjómin tók af skarið í trausti þess að þingmeirihluti væri fyrir ákvörðun hennar. Formaður úr álfheimum Eins og sakir standa er því hreint ekki ólíklegt að ríkisstjómin nái ekki að sitja út kjörtímabilið og sú afstaða forsætisráð- herra að vilja ijúfa þing ef lögin verða ekki samþykkt er fúllkomlega eðlileg. Forsætis- ráðherra kallar aðstæðumar nú óskastöðu fyrir ríkisstjómina. Það er kannski fullmik- ið sagt en hitt er þó ljóst að þjóðarsáttin hefúr heppnast að því leyti að nú er verð- bólga á Islandi svipuð og í öðmm löndum, með þeim afleiðingum að í landinu er til- tölulega góð samstaða um að reyna til þrautar hvort ekki sé hægt að koma hér á svipuðum háttum og í grannlöndum okkar. Það má því vel vera að ríkisstjóminni geri það ekkert til þótt hún fari frá einhverjum mánuðum fyrr. Verði bráðabirgðalögin felld fer skrúf- an af stað, laun hækka á einum stað, næst á öðmm, síðan á þeim þriðja og hringurinn lokast svo með nýrri hækkun á fyrsta staðnum og þannig koll af kolli. Þessu seg- ist Þorsteinn Pálsson, sem er eins og ný- stiginn út úr álfheimum, vera á móti en ætl- ar þó að beita sér fyrir að því verði komið í kring hið snarasta. Ekki er hægt að veijast þeirri ffeistingu að setja sig í spor Sjálfstæðisflokksins og reyna að átta sig á hvaða vinning flokkur- inn getur haft af því að fella bráðabirgða- lögin. Hvað vinnur Sjálfstæðisflokkurinn? Segjum sem svo að bráðabirgðalögin komi til afgreiðslu fýrir miðjan desember og verði felld. Þá þarf eigi að síður að af- greiða (járlög sem ríkisstjómin hefur und- irbúið og er ekki vitað annað en að hún hafi traustan meirihluta á bak við. Sjálfstæðis- flokkurinn getur því engu breytt um fjár- lögin og þau verða afgreidd í kring um 20. desember. Um leið yrði þingið væntanlega rofið og nýjar kosningar ákveðnar, liklega í lok febrúar eða byijun mars. Ríkisstjómin verður því starfsstjóm, eins og það er kall- að þegar ríkisstjóm situr frá þingrofi til kosninga, sem hefúr m.a. I för með sér að álmálið, eitt af hjartans málum Sjálfstæðis- flokksins, fer í uppnám og verður ekki hægt að taka það upp aftur fyrr en tekist hefur að mynda nýja ríkisstjóm að kosn- ingum loknum, sem guð má vita hvað tek- ur langan tíma. Davíð Oddsson, varaformaður Sjálf- stæðisflokksins, leiðir nú samningana um raforkuverð vegna væntanlegs álvers á Keilisnesi. Hann er að sönnu í umboði Landsvirkjunar, en ætli viðsemjendunum þyki fysilegt að semja um orkuverð ef rík- isstjómin er umboðslaus og engin leið að segja fyrir um hvemig ríkisstjóm tekur við að kosningum loknum? Fellur hún? Næst er rétt að líta á möguleikana á að Sjálfstæðisfiokknum takist að fella ríkis- stjómina með þessum hætti en í þeim efn- um er eitt og annað að varast fyrir fiokkinn. Til að mynda spyija nú margir hvort hreysti flokksforystunnar á blaðamannafúndinum sé ekki einfaldlega bundin við kokið eitt. Ekki vom allir á fúndinum sem þar áttu að vera. Hvaða trygging er fyrir því að allur þingflokkurinn greiði atkvæði gegn lögun- um þegar á hólminn er komið? Þungavikt- armenn flokksins í atvinnulífinu og verka- lýðshreyfingunni tala einum rómi: ákvörð- un þingflokksins er út í hött. Einar Oddur Kristjánsson, formaður VSÍ, sem Þorsteinn Pálsson segir að sé „mikill“ Sjálfstæðis- maður, segir í Morgunblaðinu í gær: „Við höfúm alls ekki látið okkur detta í hug að þingfiokkurinn sem heild, færi að bindast slíkum böndum að gera allt til að fella þessi lög. Okkur er óskiljanlegt hvaða nauð rek- ur þá til þeirra hluta." Það verður ffóðlegt að sjá upplitið á sumum þingmönnum flokksins þegar þeir greiða atkvæði gegn bráðabirgðalögunum og ganga þá um leið gegn næstum öllum máttarstólpum flokks- ins utan þings, að ekki sé nú talað um þær skoðanir sem kimna að vera þeirra eigin. Hvað tekur við? En látum gott heita og segjum að allur þingheimur verði við hestaheilsu þegar að atkvæðagreiðslunni kemur og bráðabirgða- lögin falli. Þá tekur veruleiki kosningabar- áttunnar við. Fyrir tilverknað Sjálfstæðis- flokksins verður komið upp svipað ástand og hér var um árabil og sættir hafa verið um að reyna með öllum ráðum að komast út úr. Þá verða forystumenn Sjálfstæðis- flokksins að svara því hvort þeim hafi fúndist ómaksins vert að flýta kosningum um nokkra mánuði til þess eins að þjóna skammtíma hagsmunum flokksins og síð- Davíð Oddsson, vara- formaður Sjálfstæðis- flokksins, leiðirnú samningana um raf- orkuverð vegna vœnt- anlegs álvers á Keilis- nesi. Hann er að sönnu í umboði Landsvirkjun- 3 ar, en ætli viðsemjend- unum þyki fysilegt að semja um orkuverð ef ríkisstjórnin er umboðs- laus og engin leið að segja fyrir um hvernig ríkisstjórn tekur við að kosningum loknum. ast en ekki sist hvað þeir ætli að gera til að koma aftur á stöðugleika í þjóðfélaginu. Að öllu samanlögðu verður ekki séð að Sjálfstæðisflokkurinn hafi nokkurt gagn af þeirri ákvörðun þingflokksins að ætla að fella bráðabirgðalögin þ.e.a.s ef ffumvarp- ið fellur með atbeina flokksins. Vangaveltur um sókn og vörn Vegna þess að margir hafa gaman af vangaveltum um sókn og vöm í pólitík er líklega rétt að ljúka þessum þanka með fá- einum orðum um þann kost sem Sjálfstæð- isflokkurinn hlýtur að sjá við ákvörðun sína. Þingflokkurinn hefúr örugglega ein- lægan áhuga á að stjómarliðar samþykki bráðabirgðalögin, því þegar allt kemur til alls myndi flokkurinn sleppa fyrir hom með sína kostulegu ákvörðun ef þremenn- ingunum í stjómarliðinu, sem ráðnir hafa verið í að fella lögin, snerist hugur eða sætu hjá. Þá getur flokkurinn þvegið hend- ur sínar af málinu og sagt: ekki ég. Hvort það kemur honum að gagni þegar til kast- anna kemur er svo annað mál. Öll þjóðin veit að Sjálfstæðisflokkurinn hefúr enga lausn á þeim vanda sem BHMR-deilan hef- ur komið stjómvöldum f og hann hefúr engar marktækar tillögur flutt um það sem á að taka við þegar þjóðarsáttinni lýkur. Er kannski hugsanlegt að Þorsteinn Pálsson verði fyrr en varir það lukkutröll rikis- stjómarinnar sem dugir henni til áfram- haldandi setu að kosningum loknum? hágé. Laugardagur 1. desember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.