Þjóðviljinn - 05.01.1991, Blaðsíða 4

Surtarlogi ef til stríðs kemur
Súrt regn og uppskerubrestur myndu af hljótast ef Irakar kveiktu í olíulindunum í Kúvæt, sem þeir að líkindum myndu
gera ef þeir yrðu að hörfa þaðan
E f stríð brestur á við Persa- legt að hann skilji ekki við Kú-
™ flóa og ef Saddam íraksfor- væt án þess að kveikja í olíu-
seti sér sitt óvænna i því, er lík- lindunum þar. Úr því gæti orðið
surtarlogi slíkur, að gífurlegt
umhverfistjón hlytist af og
loftslagsbreytingar, er valda
myndu feiknahörmungum í
nærliggjandi löndum og víðar
um heim.
Sennilegt er að Irakar hafi
komið íyrir öflugum sprengjum
við olíulindir og olíumannvirki í
Kúvæt, með þeim ásetningi að
eyða emirsdæmið gersamlega og
brenna aðalauðlind þess, olíuna,
frekar en að sleppa þessu við em-
írinn og stuðningsaðila hans.
Þessu halda ffam vísinda-
menn í ýmsum greinum, um oliu,
kjameðlisfræði, veðurfræði o.fl.,
sem komu saman á ráðstefnu í
Lundúnum fyrr í vikunni til að
ræða líklegar afleiðingar hugsan-
legs Persaflóastríðs. Margir
þeirra em nákunnugir löndum þar
um slóðir, þ.á m. olíulindunum í
Kúvæt.
John Cox, breskur efhaverk-
fræðingur, sagði á ráðstefnunni
að ef Irakar kveiktu í olíulindun-
um gæti orðið úr því bál, sem
brenndi næstum þijár miljónir
tunna af olíu á dag. Af þeim eldi
myndi rísa reykjarmökkur er ekki
gæfi eftir mekki ffá kjamorku-
sprengingu. Hann myndi skyggja
AT.ÞÝBtlBANDALAGIÐ
Alþýðubandalagið I Kópavogi
Spilakvöld
Spilakvöld verður (Þinghóli, Hamraborg 11, kl. 20.30 mánudaginn 7.
janúar.
Allir velkomnir. Stjórnin
AB Norðurlandi vestra
Forval
Seinni umferð forvals Alþýðubandalagsins á Norðurlandi vestra
verður laugardaginn 12. janúar nk. Kjördeildir verða opnar milli 10
og 22. Utankjörfundaratkvæðagreiðsla verðurtil og með 11. janúar
hjá formönnum einstakra félaga og á skrifstofu Alþýðubandalagsins
( Reykjavík til 9. janúar.
Kjörnefnd
ÆFR
Félagsfundur
Kl. 14 laugardaginn 5. janúar höldum við félagsfund að Laugavegi 3,
5. hæð.
Dagskrá:
1. Framboðsmálin.
2. Kosning fulltrúa ( kjömefnd ABR.
3. Starfið framundan.
Félagarfjölmennum. Stjórnin
AB Akureyri
Bæjarmálaráð
Bæjarmálaráð f Lárusarhúsi mánudagskvöldið 7. janúar kl. 20.30.
Fundarefni: Dagskrá bæjarstjómarfundar 8. janúar. Önnur mál.
Gleðilegt nýtt ár. Stjórnin
Þórshöfn og nágrenni
Steingrímur J. Sigfússon
landbúnaðar og samgönguráðherra heldur al-
mennan fund um landbúnaðar-, samgöngu- og
byggðamál ( félagsheimilinu á Þórshöfn mánu-
daginn 7. janúar kl. 20.30.
Allir velkomnir. Steingrímur
Kosningarnarjí vor
Félagsfundur ( Tæknigarði á þrettándanum, sunnudag 6. janúar kl.
15.00.
Fundarefni: Kosningamar ( vor. Framboðsmál I Reykjavíkurkjör-
dæmi. Afstaða Birtingar. Starfið framundan.
Stjórnin
Aziz til fundar
við Baker
Hin opinbera fréttastofa íraks
skýrði svo frá i gær að Tareq Aziz,
utanríkisráðherra landsins, myndi
fara til Genf og ræða þar við James
Baker, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, um Persaflóadeilu á miðviku-
dag 9. jan. Bandaríkjastjóm stakk í
fyrradag upp á því að þeir Baker og
Aziz hittust í Sviss og ræddust við.
Nýr forsætisráð-
herra
Sejm, neðri deild Póllandsþings,
samþykkti í gær Jan Krzysztof Bi-
elecki inn í embætti forsætisráð-
herra landsins með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða. Bielecki, sem
er hagfræðingur og 39 ára, vill
hraða einkavæðingu atvinnulífs og
aukna samvinnu í efnahagsmálum
við Vesturlönd. Hann var útnefhdur
til embættisins af Lech Walesa, ný-
kjömum forseta, og tekur við af Ta-
deusz Mazowiecki, sem sagði af sér
eftir mikinn ósigur sinn í forseta-
kosningunum í nóv.
Bandarlskur landgönguliði fær sér blund (flugstöð ( Norður-Karólínu
meðan hann bfður eftir flugi til Saúdi-Arabtu. Saddam Hussein er sagð-
ur ætla að skilja þeim félögum eftir Kúvæt ( báli.
fyrir sólu, með þeim afleiðingum
að lofthiti á svæðum umhverfis
lækkaði um allt að 20 stig á Celsi-
us.
Cox hélt því ennfremur fram
að af þessu kynnu að hljótast
truflanir á veðurfari á svæðum
langt frá, t.d. gæti þetta valdið því
að árlegt regn sumsstaðar í Asíu
brygðist. Það myndi svo aftur
valda uppskembresti. Ennfremur
myndi eldurinn framleiða ský af
kolmónoxíði og brennisteinsdí-
oxíði og úr þeim skýjum félli síð-
an súrt regn.
Vísindamennina greinir á um
hve lengi eldur þessi mikill muni
brenna. Cox heldur að ár eða
meira myndi líða þar til hægt yrði
að slökkva hann að fúllu, en Basil
Butler, verkfræðingur með langa
reynslu að baki af olíuvinnslu í
Kúvæt, telur að það mætti takast á
níu mánuðum. dþ.
Osigur tjáningarfrelsis
"W* rúaðir hryðjuverkamenn
■ virðast hafa sigrað,“ segir
hinn kunni breski rithöfundur
og sósíalisti Arnold Wesker.
„Það er dapurlegra en svo að
því verði með orðum lýst.“
Wesker komst svo að orði af
tilefhi þess að Salman Rushdie,
höfúndur Söngva Satans, hefúr
lýst sig íslamstrúar og jafnframt
lagt áherslu á að hann sé ekki
sammála persónum þeim í nefhdri
skáldsögu, sem múslímar saka
um móðganir við Múhameð spá-
mann. Er þetta í fyrsta sinn, sem
Rushdie lætur bilbug á sér finna í
vöminni fyrir bók sína, sem Kho-
meini heitinn erkiklerkur af íran
dæmdi hann til dauða fyrir sökum
þess að íransklerkar telja bókina
guðlast. Sömu skoðunar em fjöl-
margir múslímar víða um heim,
þar á meðal í Bretlandi, þar sem
Rushdie býr. Hann er af indversk-
um múslímaættum en skrifar á
ensku.
Rushdie hefúr ennfremur
ákveðið að hætta við að gefa
Söngva Satans út sem pappír-
skilju.
Breskir stuðningsmenn Rush-
dies, sem eru fjölmargir og þekkt-
ir rithöfúndar þar í fylkingar-
brjósti, era mjög óhressir út af
þessum sinnaskiptum hans.
Nokkuð ljóst þykir að Rushdie,
sem í tvö ár hefur farið huldu
höfði vegna morðhótana ffá írön-
um og múslímum víða annars-
staðar, hafi látið undan vegna
þess að hann þoli þetta ekki leng-
ur.
Alan Sillitoe, annar þekktur
rithöfúndur breskur sem eindreg-
ið hefúr tekið svari Rushdies, hef-
ur eins og eðlilegt má kalla í
þessu sambandi áhyggjur af fram-
tíð tjáningarfrelsis og ritffelsis rit-
höfúnda sérstaklega. „Að geta
ekki gefið út pappírskilju er áfall
fyrir rithöíúnda,“ segir hann sam-
kvæmt blaðinu Sunday Times.
„Þetta fær mann til að halda að sá
tími komi, að rithöfúndar verði að
gera sér að reglu að senda bækur
sínar til Bradford (borgar í West
Yorkshire, þar sem margt músl-
íma býr), til að menn þar geti
gengið úr skugga um, hvort nokk-
uð sé í þeim sem hneyksli þá, áð-
ur en þær era gefnar út.“
Ósigur Rushdies og þar með
vestræns ritífelsis fyrir íslamskri
bókstafstrú verður enn hallæris-
legri fyrir þá sök, að þrátt fyrir
iðrun rithöfúndarins hefúr Kha-
menei ajatolla, núverandi æðsti
trúarleiðtogi írans, lýst morðtil-
skipun fyrirrennara síns í fúllu
gildi. Viðbrögð múslíma í Bret-
landi era misjöfn. Sumir efast um
einlægni umskipta rithöfúndarins
og segjast ekki taka þau til greina,
en aðrir segjast ekki sjá ástæðu til
annars en að taka hann trúanleg-
an.
Að sögn Sunday Times vilja
sumir stuðningsmanna Rushdies
ekki láta málið niður falla, þrátt
fyrir undanlát rithöfúndarins.
„Við beijumst einfaldlega fyrir
því að ekki verði hægt að dæma
neinn til dauða fyrir að láta í ljós
skoðun. Sá málstaður er enn fýrir
hendi,“ segir Frances D’Souza,
formaður nefndar til stuðnings
Rushdie. Wesker er svartsýnn:
„Mér virðist sem nýtt bijálæði
hafi gripið um sig í heiminum,
bijálæði sem nefnist íslömsk bók-
stafstrú. Hér virðist koma ffam
þesskonar ójafnaður, sem ein-
kennir fólk með gríðarlega minni-
máttarkennd. Svoleiðis nokkuð er
alltaf hættulegt."
dþ.
Samkomulag um sovétf járlög
Bráðabirgðasigur fyrir Gorbatsjov. Lýðveldi munu hafa gefið eftir
Q ráðabirgðasamkomulag
um efnahagsmál hefur
tekist með sovésku miðstjórn-
inni og stjórnum sovétlýðveld-
anna 15, og er aðalatriði þess
um afgreiðslu fjárlaga mið-
stjórnarinnar fyrir þetta ár.
Samkomulag þetta er veruleg-
ur vamarsigur fýrir Gorbatsjov
Sovétrikjaforseta, en í algert öng-
þveiti virtist vera komið vegna
ágreinings miðstjómar og lýð-
velda um fjárlögin.
Alvarlegasta atriðið fyrir mið-
stjómina viðvíkjandi þeim
ágreiningi var afstaða rússneska
sambandslýðveldisins, sem er
„hjarta og lungu“ sovésks efna-
hagslífs, eins og einn fréttaskýr-
andinn lætur það heita af orð-
snilld sinni. Enda þótt bæði Gor-
batsjov og íhaldsmenn, sem hann
hefúr hallast talsvert að undanfar-
ið, hafi verið harðorðastir í garð
annarra lýðvelda, einkum þeirra
við Eystrasalt, liggur í augum
uppi að alvarlegasti vandi Sovét-
ríkjanna hvað viðkemur sam-
af ótta við íhaldsmenn
skiptum miðstjómar og lýðvelda
er tengdur sjálfstjómarviðleitni
Rússlands, langstærsta og lang-
fjölmennasta sovétlýðveldisins.
Sovétríkin gætu auðveldlega
haldið áfram að vera til þótt
Eystrasalts- og Kákasuslýðveldin
segðu sig úr þeim; ef Rússland
gerði slíkt hið sama eða gerðist
sjálfstætt í raun væra þau sjálf-
krafa úr sögunni.
Rússneska stjómin hafði látið
í ljós að hún myndi ekki leggja
fram fjárhæð sem svarar 200 mil-
jörðum dollara, er sovéska stjóm-
in ætlaðist til af henni á fjárlög
sín. Var afgreiðslu fjárlaganna
þar með stefnt í voða. Nú mun
rússneska stjómin undir forastu
Borísar forseta Jeltsín hafa gefið
eftir í því efni, þannig að íjárlög-
unum mun vera borgið.
Ljóst er þó að þetta samkomu-
lag var aðeins gert með það fyrir
augum að koma í veg fyrir efna-
hagslegt hrun á næstunni og er
því ekki til frambúðar. Miðstjóm
og rússnesku stjómina, sem krefst
aukinna umráða yfir auðlindum
lýðveldis síns, greinir enn á um
ýmislegt viðvíkjandi fjárlögum
Sovétríkjanna, auk annars. Fregn-
um um hlutdeild Eystrasaltslýð-
velda í samkomulaginu ber ekki
fyllilega saman. Gorbatsjov segir
öll lýðveldin vera aðila að því, en
Tass hefúr eftir Kazimiera
Pranskiene, forsætisráðherra Lit-
háens, að Litháen muni engan
hlut að fjárlögunum eiga.
Að sögn Gorbatsjovs á sam-
komulagið, sem gert var á fúndi
sambandsráðs, að gilda þangað til
undirritaður hafi verið fynrhug-
aður sáttmáli um sambönd mið-
stjómar og lýðvelda. En a.m.k.
Eystrasaltslýðveldin, sem krefjast
fúlls sjálfstæðis, era ólíkleg til að
samþykkja nokkum slíkan sátt-
mála fyrir sitt leyti.
Ætla má að ótti við íhalds-
menn og herforingja, sem margir
telja að hyggist innleiða harð-
stjóm, hafi rekið á eftir stjómum
lýðveldanna til samkomulags
þessa við Gorbatsjov. dþ.
4 SlÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Laugardagur 5. desember 1991