Þjóðviljinn - 29.06.1991, Blaðsíða 3

Að gefnu tilefni
Vörubílaakstur og fiskveiðar
Undanfarna daga hefur landsmönnum gefíst kostur á að fylgj-
ast með afar sérkennilegu ferli í alþjóðlegum samskiptum.
Sendinefndir æðstu manna frá Evrópubandalagslöndunum
annars vegar og EFTA-löndunum hins vegar hittust í Luxemburg til
að undirbúa lokasprettinn í samningum um Evrópskt efnahags-
svæði. Þarna voru engin smámenni á ferð, heldur ráðherrar í ríkis-
stjórnum landa sinna ásamt fríðu föruneyti embættis- og aðstoðar-
manna. Þetta var pólitískur fundur, ætlað að komast að pólitískri
niðurstöðu um flókin mál og umdeild. Maður skyldi því ætla að
þarna hafí verið saman kominn blóminn úr stjórnsýslu þeirra landa
sem aðild áttu að fundinum og engir meðalmenn á ferð.
Þegar upp var staðið kom hins
vegar í ljós að það sem menn ætl-
uðu sér að gera virðist að einhverju
leyti hafa verið látið ógert. Is-
lensku ráðherramir Jón Baldvin og
Þorsteinn Pálsson komu heim og
létu vel af niðurstöðunni., Sam-
kvæmt því væru öll mál er íslend-
inga snerta sérstaklega komin í
höfh. Við hefðum í raun og veru
ekki þurft að gefa nokkum skapað-
an hlut eftir fyrir þau gríðarlegu
ffíðindi sem samningurinn um
EES myndi færa íslendingum.
Svo líður líklega einn sólar-
hringur. Þá kemur á daginn að
embættismenn í Bmssel, þeir sem
eiga að sjá um sjálfa vinnuna við
að ljúka samningunum af hálfu
EB, em hreint ekki á því að gengið
hafi verið firá neinum samningum á
fundi stjómmálamannanna.
Næst er _________
svo haldinn
sérstakur fund-
ur í Salzburg í
Austurriki, að
manni skilst til
þess eins að
komast að nið-
urstöðu um —
það hvað hafi verið samið um í
Luxemburg. Jón Baldvin var á
þessum flmdi og sagði að honum
loknum að ráðherrar EB, þeir sem
„sömdu“ í Luxemburg, ætluðu
vissulega að standa við það sem
þeir hefðu sagt, en þeir ættu bágt.
Það sem EFTA-ríkin töldu sig hafa
gengið ffá í Luxemburg reyndist
með öðmm orðum alls ekki ffá-
gengið. Bágindi EB-ráðherranna
felast í því að innan Evrópubanda-
lagsins era menn hundóánægðir
með meintan samning. Hér á landi
höfðu menn haff á tilfinningunni
að Spánvetjar einir væm með
múður út af hugsanlegum samn-
ingum um tollfijálsan aðgang fyrir
fisk. Nú hefúr Jón Baldvin hins-
vegar upplýst að þetta sé alls ekki
svo. Bretar og Irar, jafhvel Þjóð-
veijar, sem við höfum hingað til
talið einarða stuðningsmenn okkar
í þessu máli, séu hundfúlir.
I fyrradag var haldinn fundur í
sjávarútvegsnefnd Alþingis, að
kröfu Steingrims J. Sigfússonar og
Jóhanns Arsælssonar. Þar mætti
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráð-
herra og gerði nefhdinni grein fyrir
hvemig mál stæðu. Þá kemur i ljós
að það sem menn höfðu ’talið frá-
gengið þegar þeir komu ffá Lux-
emburg var hreint ekki fast f hendi,
hvað svo sem liður heitstrenging-
um manna í Salzburg, og orðaði
einhver það svo á dögunum að við
værum aftur komnir á upphafsreit í
þeirri skák sem nú væri tefld.
_____ J ó n
B a 1 d v i n
hefur sagt
að „bág-
indi“ EB-
ráðherranna
séu innan-
hússmál í
...... — Evrópu-
bandalaginu. Það væri væntanlega
gott og blessað ef satt reyndist.
Flest bendir auðvitað til þess, að
tefla verði að einhveiju leyti aflur
þá skák sem hafin er, sem þýðir að
þær glufur sem íslendingar og
Norðmenn hafa opnað em ekki
fullnægjandi fyrir nokkur aðildar-
ríki EB. Þá munu hinir bágstöddu
ráðherrar verða að snúa sér aftur
að viðsemjendunum í EFTA og
segja: Því miður, við komum mál-
um ekki í gegn hjá okkur og getum
þess vegna ekki staðið við sam-
komulagið nema að fá á því breyt-
ingar.
Þetta er ósköp skiljanlegt og í
Þrautir og bágindi EB- ráðherr-
anna verða þá um leið milliríkja-
mál og viðsemjendurnir þurfa að
svara því hvort þeir geti gert ein-
hverjar breytingar svo hægt sé að
halda áfram.
rauninni svipað og þegar kjara-
samningar em felldir í verkalýðs-
félögum hér heima. Þá leita samn-
inganefndimar eftir nýjum samn-
ingi við atvinnurekendur og verða
að ná betri samningi en þeim sem
felldur var. Þrautir og bágindi EB-
ráðherranna verða þá um leið
milliríkjamál og viðsemjendumir
þurfa að svara því hvort þeir geti
gert einhveijar breytingar svo hægt
sé að halda áffam. Komi þessi
staða upp verður Islendingum
væntanlega sagt að þeir þurfi að
borga aðeins meira fyrir tollfijáls-
an aðgang að markaði. Þá má vel
hugsa sér að beðið verði um fleiri
þorskígildi eða þá að ekki verði
komið í veg fyir að erlendir aðilar
geti keypt hlutabréf í íslenskum
sj ávarútvegsfyrirtækj um.
Eitt af deilumálunum sem eftir
er að leysa í þessum samningum,
og einatt er —....................
farið með eins
og aukaatriði í
frásögnum hér
á landi, varðar
umferð vöra-
flutningabíla
um Alpana.
Þannig hagar til að Austurríki og
Sviss em ekki í Evrópubandalag-
inu og girða þess vegna Ítalíu og
Grikkland af ffá norðursvæðum
þess, einkum Þýskalandi. Mjög
stór hluti vömflutninga milli suð-
ur- og norðursvæðanna verður því
að fara um Alpana og imdanfarin
ár hafa fiutningar með stómm
vöraflutningabilum farið vaxandi.
Vömflutningabílamir em gríðar-
legir mengunarvaldar og væntan-
lega ekki sist í þröngum fjalladöl-
um Alpanna. Af þessum ástæðum
er reynt að takmarka umferð þeirra
um þetta svæði, enda þarf ekki
mikla skarpskyggni til að sjá fyrir
sér að ferðamannalandið Sviss,
sem hefúr óhemju tekjur af heim-
sóknum ferðamanna í fjallabyggð-
imar, verður ekki jafn fysilegt til
dvalar þegar mörg þúsund risastór-
ir trukkar rymja í gegn um landið,
sitt á hvað til norðurs og suðurs
allan ársins hring.
Það liggur í sjálfu eðli Evrópu-
bandalagsins að stöðugt er verið að
flytja iðnaðarvaming ffam og til
baka. Þetta væri auðvitað ekki
nema eðlilegt, ef einungis væri
verið að flytja vörur af svæði A
sem ekki væra ffamleiddar á svæði
B og öfúgt. I anda hinna fijálsu
viðskipta em allar vömr fluttar út
um allar trissur. Þessu fylgja fima-
legir flutningar og nú er meira að
segja ætlunin að bæta við einni
stórflutningaleiðinni í viðbót. Dan-
ir og Sviar era að undirbúa smíði
brúar yfir Eyrarsund. Böðvar Guð-
mundsson fjallaði um dansk-
sænska brúarsmíð í pistli sínum ffá
Kaupmannahöfn í Þjóðviljanum
20. apríl sl. og sagði m.a:
„Því gerðu Svíar nú bragð á
hala sér og sömdu við verðandi
bræðraþjóð sína í Efnahagsbanda-
laginu, Dani, um að byggja með
sér brú yfir Eyrarsund frá Málmey
yfir Salthólma og þaðan til Ama-
ger. Samningaviðræður sænskra og
danskra stjómmálamanna um
- þessa brú
vom hespað-
ar af í skyndi
og ríkti þó
nokkur ein-
hugur, enda
sósíaldemó-
kratar við
með stuðning
heita eitthvað
Nú, þegar samningar um EES
sýnast vera á lokastigi, vekur
auðvitað athygli manns hversu
umhverfisfjandsamleg afstaða
bandalagsins er.
völd í Svíþjóð
kommúnista (sem
allt annað) og minnihlutastjóm
hægrimanna i Danmörku fékk fúll-
an stuðning danskra sósíaldemo-
krata.
Almenningur, og reyndar
margir stjómmálamenn líka, tók
fljótt við sér og hóf mikið andóf
gegn Eyrasundsbrúnni. Þyngst
vega þar auðvitað rök umhverfis-
vemdarfólks, sem hefur bent á að
mjög lítið hafi verið rannsakað
hver áhrif brúin muni hafa á hið
viðkvæma líf Eystrasaltsins, sem
er eitt af óhreinustu höfúm heims
vegna óheftrar mengunar frá Sov-
étríkjunum og fyrrverandi leppríkj-
um þeirra, sem hafa ausið eitraðri
dmllu í hafið um árabil. Og enn
háværari urðu umhverfisvemdar-
raddimar þegar það varð lýðum
ljóst að Eystrasaltsbrúin var ein-
ungis helmingur þess sem Svíum
lá á hjarta, það stendur nefnilega
líka til að byggja brú yfir Femer-
sundið milli Lálands og Þýska-
lands.
Svíar ætla nefnilega að leggja
hraðbraut fyrir sig og sínar kúlu-
legur og þeir ætla að leggja hana
um Amager, Sjáland og Láland. í
reynd þýðir þetta að mengun frá
útblæstri bíla, ekki hvað síst stórra
vömbíla, mun þrefaldast á Kaup-
mannahafnarsvæðinu, og er hún þó
nóg fyrir. Heil íbúðahverfi á Ama-
ger munu hverfa undir hraðbraut-
ina, og era þó íbúar Amager, eink-
um í Kastrap og Dragðr plagaðir
nóg fyrir.“
Nú, þegar samningar um EES
sýnast vera á lokastigi, vekur auð-
vitað athygli manns hversu um-
hverfisfjandsamleg afstaða banda-
lagsins er. Ég hef hér nefnt tvö af
ágreiningsefnunum sem torleyst
em á lokastigi. Annarsvegar vöra-
bílaaksturinn og hinsvegar skipti á
veiðiheimildum. Afleiðingum þess
að láta undan í hinu fyrra hefur
þegar verið lýst. Vegna hins síðara
er ftóðlegt að vitna til greinar sem
Jakob Jakobsson forstjóri Hafrann-
sóknastofnunar ritaði í Morgun-
blaðið fyrr á þessu ári og gera til-
vitnunina að lokaorðum dagsins:
„Nærtækasta dæmið em fisk-
veiðar sem floti Evrópubandalags-
ins hefúr stundað rétt utan 200
milna lögsögu Kanada. Það er Al-
þjóðleg stofnun, Norðvestur- Atl-
antshafsveiðiráðið sem fer_ með
stjóm fiskveiða á því svæði. Ég tek
sem dæmi að árið 1986 samþykkti
NV- Atlantshafsfiskveiðiráðið að
hámarksafli á landgmnninu utan
200 mílna lögsögu Kanada yrði um
40 þús. tonn. Þetta vildi Évrópu-
bandalagið ekki sætta sig við og
ákvað 100 þús._ tonna afla handa
sínum skipum. I raun veiddu Evr-
ópubandalagsríkin um 170 þús.
tonn í stað þeirra 40 þús. tonna
sem NV-Atlantshafsveiðiráðið
hafði samþykkt. Árið 1989 sam-
þykkti NV- Atlantshafsveiðiráðið
að á framangreindum svæðum
skyldi leyfilegur hámarksafli vera
um 30 þús tonn. Sem fyrr vildi
Evrópubandalagið ekki sætta sig
við þessa niðurstöðu og gaf út
veiðileyfi fyrir rúmlega 50 þús.
tonnum, sem er fimm sinnum
meira en lögmætir stjómendur
fiskveiða þama höfðu samþykkt.
hágé.

\ \ \
1) j " A , l « . .-frSregjHjBBBjSr^ *
I • | 1 í i i; • 1 1
1 1 /_* 1 . I * —*
f ! i I

I I [ 1 - f y
II 1 ^ F
^ fí C ll
Síða 3
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 29. júní 1991