Þjóðviljinn - 12.07.1991, Blaðsíða 21

Ráðþrota ráðamenn
„Siglingamálastofnun stend-
ur ráðþrota gagnvart þessari
mengun...“. Svo hljóðuðu út-
varpsfréttir allan miðvikudaginn
þar sem sagt var frá mengunar-
slysi á Ströndum. Fleiri fréttir
frá liðinni viku beindu kastljós-
mu að stöðu umhverfismálanna á
íslandi og getuleysi þeirra er með
málaflokkmn fara við að svara
einföldum spurningum frétta-
manna.
Almenningur í iandinu er
líka orðinn betur meðvitaður um
umhverfl sitt og vill fá svör við
nokkrum brennandi spurning-
um. Hvar er þau að fá?
Staöa
umhverfisráöuneytis f
sfjómkerfinu
fyrir viku. Maður gæti haldið að hið
háa ráðuneyti væri orðið hluti af
Frímúrarareglunni, svo mikil er
leyndin yfir öllu er þar fer fiam.
Fólk er farið að spyija: Er hlut-
verk raðuneytisins að vemda um-
hverfið eða vemda stjómvöld fyrir
gagnrýnum röddum?
Eru nýju vendimir kannski í
því hlutverki að sópa öllum óhrein-
índunum undir teppið?
Á iönaöarráöuneytiö aö
veita Kísiliöjunni starfs-
leyfi?
Nú mun Náttúruvemdarráð
senn Qalla um helstu niðurstöður
samstarfsnefndar um Mývatns-
rannsóknir. Víst er að margir bíða
spenntir að sjá hvemig bmgðist
rennur út 12. ágúst og vist er að iðn-
aðarráðherra mun ffamlengja það.
Eins víst er að umhverfisráðherr-
ann mun ekki flækjast fyrir.
Kollumál II
(PCB, DDT og
þungmálmar
á matseölinum)
Nýlega var greint ffá nokkrum
vestfirskum æðarkollum, sem varð
bumbult af ofheyslu eiturefna við
Djúpið. Við efiiagreiningu reyndust
vefir fuglanna innihalda ærinn
skammt af PCB, DDT og ýmsum
þungmálmum, t.d. kopar. Varð uppi
fótur og fit við leit skyringa á þess-
um ósköpum og rannsóknarblaða-
menn fóm á stúfana. Sorpbrennslu-
stöð á Hnífsdal var sek fundin, enda
áran gerði vart við sig á Ströndum
norður. Hvítri fitubrák skolaði inn á
firði og ógnaði fúglalífi í þúsunda-
tali. Fréttastofúr kepptust við að
senda menn á vettvang, en um-
hverfisráðuneytið hafði engin svör.
Siglingamálastofnun sendi flugvél
Landhelgisgæslunnar á vettvang til
að taka myndir (áhrif ffá Persaflóa-
stríði?), en vegna slæms skyggnis
fór myndatakan í vaskinn.
Erfiðlega gekk að afla sýna af
þessari torkennilegu fitu til efna-
greiningar svo gera mætti sér grein
fyrir uppruna hennar.
Sakir alþjóðlegrar reynslu sinn-
ar kom ráðherrann samt með tilgátu
i Alþýðublaðinu í gær:
„Mengun er orðið alþjóðlegt
fyrirbasri og trúlega kemur grútur-
inn með hafstraumum ffá Síberíu.“
Umhverfismálin hafa haft mik-
inn meðbyr á síðustu árum. Fólk er
farið að átta sig á gífúrlegu mikil-
vægi þessa málaflokks.
Stofnun sérstaks umhverfis-
ráðuneytis var eitt af forgangsverk-
efnum ríkisstjómar Steingrims
Hermannssonar. Sjálfstæðisflokk-
urinn lagðist fyrst gegn þessum á-
formum með þeim rökum að mála-
flokkurinn væri betur kominn inn-
an samgönguráðuneytis eða heil-
brigðisráðuneytis. Málið var þó af-
greitt á Alþingi. Tuttugu ára þrýst-
mgur landvemdarfólks bar loksins
þann árangur að lög vom sett um
umhverfisráðuneyti 1989.
Margir þeirra er unnið höfðu að
undirbúningi lagasetningarinnar á
vettvangi stjómmálaflokkanna
höfðu bent sérstaklega á það, hve
mikilvægt bað væn fynr mála-
flokkinn í heild að gerðar væm
nauðsynlegar breytingar á stjóm-
kerfinu samhliða stofnun hins nýja
iáðuneytis. Þá ekki síður það, að
vanda vel til vals starfsfolks ffá
upphafi.
Ráðuneytið komst að sönnu á
laggimar, en um leið hófst píslar-
sagan. Allar götur síðan hefúr
vandræðagangur og úrræðaleysi
verið vörumerki þess.
Július Sólnes verkfræðingur
varð fyrsti umhverfisráðherrann,
hugmyndaríkur maður sem margir
hugðu ágætan í embættið.
Það varð hins vegar fljótlega
ljóst, að nýi ráðherrann lagði meira
upp úr þvi að tryggja Borgara-
flokknum framhaldslíf með hvers
kyns bitlingum, en að ráða hæft
starfyfólk.
Ahugi kunnáttufólks var samt
augljós, þegar fyrsta staðan var
auglýst. Vel metnir vísindamenn ffá
alþjoðlegum stofnunum sóttu með-
al annars upi hana, auk fjölda ann-
arra, sem á Islandi starfa. Umhverf-
isráðuneytið var engu að síður gert
að pólitísku hæli fyrir hinn deyj-
anai Borgaraflokk og lítt hugsað
um fagleg vinnubrögð.
Þetta leiddi svo aftur til þess að
stjómendur þeirra stofnana, sem
áttu síðar að heyra undir hið nýja
iáðuneyti, urðu felmtri slegnir og
vildu sig hvergi hræra.
Svo notuð séu orð eins þeirra
(sem nú er að vís u kominn á
spenann):
„Það sem skást væri að gera í
stöðunni væri að leggja ráðuneytið
niður til að losna við starfsfólkið,
og stofna það síðan aftur!“
Sópa nýir vendir best?
Þótt Júlíusi Sólnes mistækist
ýmislegt, má hann samt eiga það að
hann vann fyrir opnum tjöldum.
Þannig var aldrei reynt að leyna
neinu í sambandi við umhverfismál
fyrirhugaðs álvers sem rísa kann á
Keilisnesi.
Eiður Guðnason hefúr annan
hátt á, eins og lýst var hér i blaðinu
Einar Valur
Ingimundarson
verður við skýrslunni, sem lögð
verður fyrir. Sagt er ffá því í um-
fjöllun um málið í blaði gærdags-
ins, að „allir nefndarmenn séu
bundnir trúnaði um innihald henn-
ar þar til umhverfisráðheira leyfir
að nún sé gerð opinber."
Spumingin er hvort iðnaðarráð-
herrann leyfi flokksbróður sínum
nokkuð birtingu skýrslunnar, ef svo
kynni að fara að sfyggð kæmi að
nýjum, erlendum hluthöfúm við
það.
Hrun líffíkisins við Mývatn hin
síðari ár er vissulega áhyggjuefni
og gæti orðið sveitarfélaginu enn
meiri hnekkir til langffama en lok-
um Kísiliðjunnar. Rannsóknir, sem
þama hafa farið fram um árabil
gefa til kynna, að áhrif verksmiðju-
rekstursins á líffíkið séu neikvæð.
„Séu menn í einhveijum vafa
nú á tímum ber ávallt að úrskurða
umhverfinu í vil“.
Þetta er vinnuregla, sem tekin
hefúr verið upp á meðal þjóða, sem
taka umhvemsmál alvarlega. Bið
ég nefndarmenn að hafa þetta í
huga þann 24. júlí, nk.
Vinnsluleyfi verksmiðjunnar
alkunna að Hnífsdælingar nota
manna mest af þessum efnum öll-
um.
Aðstoðarmaður ráðherrans,
Magnús Jóhannesson, fyrrum sigl-
ingamálastjóri, er þama á heima-
velli og ætti að geta fullvissað hús-
bónda sinn um bað að mengun í
Djúpinu stafar ekki af neinu öðm
en soipbrennslu í Hnífsdal. Meng-
unaremi hafa.aldrei farið niður á
Bolungavík, Isafirði, Straumnes-
fjalli eoa á Bolafjalli.
Frágangur olíutanka er líka
með þeim ágætum í heimabyggð
aðstoðarmannsins, að þar hefur
aldrei farið dropi niður.
Frá erlendum eiturbyrlumm
berst líka straumpr mengunarefna
hingað norður til Islands um haf og
loft og hefúr Magnús gengið vask-
lega fram í því að koma lögum yfir
þrjótana á fundum Parísar- og
London-nefndanna. Hina hreinu í-
mynd íslenskra sjávarsvæða má
eldci sverta með heimatilbúnum
vanda.
Kollumál III
(Grútmáttlaus eintök
af Ströndum)
Vart höfðu menn fúndið söku-
dólginn í Djúpinu fyrr en að ný ó-
Heilbrigöiseftirlit
Reykjavíkur tekur ekki
sýni
Rauðarárvíkin litaðist hvít á
þriðjudaginn var.
Það er svona að vera að setja
upp öll þessi minnismerki við
strandlengjuna. Almenningur fer
bá að flækjast þar sem hann áður
hefúr ekki komið. Hringt var á lög-
regluna, sem strax hafði samband
við mengunardeild Siglingamála-
stofnunar. Þar vísuðu menn á Hafn-
arstjóm Reykjavíkur, sem vísaði á
umnverfisráðuneytið, sem vísaði á
Hollustuvemd ríícisins, sem vísaði
aftur á Heilbrigðiseftirlit Reykja-
víkur. Þar varð fyrir svörum
Tryggvi Þórðarson skólpfræðingur,
sem vissi ekki hvaðan á sig stóð
veðrið. Var samt lagt af stað að taka
sýni og sagt fra því í sjónvarpsffétt-
um að nú ætti að efnagreina hið
dularfúllajukk.
Málið vakti mikla athygli og
morgunhanar útvarpsins héldu
hlustendum í greipum spennunnar
á miðvikudagsmorguninn. Hvaðan
kom hvíti liturinn?
Því miður varð spennufall í lok
þáttarins, því þá upplýsti Tryggvi
að engin efnagreimng yrði gerð.
Hún væri allt of dýr, ef menn vissu
ekki fyrir ffam að hveiju væri ver-
ið a$ leita.
I kvöldfféttum var síðan eftir
honum haft, að sýnatökumenn
hefðu verið of seinir á vettvang
(enda langt að fara).
Flugvél Landhelgisgæslunnar
hefði kannski getað náð einhveij-
um myndum af þessu, því skyggni
var gott í Reykjavík þennan dag. Þá
hefðu menn líka haft eitthvað í
höndunum, en ,jukkið var hætt að
renna í sjóinn, er við komum þama
að,“ sagði Tryggvi.
„Trúlegast hefúr þetta verið
öldungis hættulaust, enda ekkert
sem bendir til annars,“ voru loka-
orð heilbrigðisfúlltrúans.
Enn hefúr ekkert heyrst um
málið úr umhverfisráðuneytinu.
Götusteinninn, sem undan-
farin ár hefur verið sá allra
vinsælasti, fæst nú í þremur
stærðum.
Nú getur þú valið þrjár
stærðir í sömu lögnina, allt
eftir smekk.
Stærðir verð
14x21 x 6 sm þykkur 1.660,-
14 x 14 x 6 sm þykkur 1.751,-
14 x 10,5 x 6 sm þykkur 1.750,-
Öllverðeru pr. m^meðvsk.
STÉIT
HELLUSTEYPA
Hyrjarhöfða 8, IIORvík.,
sími 686211.
Föstudagur 12. júlí 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SlÐA 21