Þjóðviljinn - 09.11.1991, Blaðsíða 12

Píslarganga geðfatlaðra
Það velur sér enginn það hlutskipti að vera geðfatlaður. Lífshlaup
þeirra, sem það eru, er yfirleitt ein þrautarganga. En geðfatlaðir
eiga, samkvæmt lögum, sinn rétt. Þeir eiga rétt á að lifa eins eðli-
legu h'fi og hægt er. Þess vegna hafa sambýh verið sett á fót, og til að
líf fatlaðra geti orðið sem eðlilegast, er í lögum að sambýlin eigi að vera
inni í íbúðahverfum. Það brá því mörgum í brún þegar borgarstjórn
Reykjavíkur tekur undir fordóma fólks í nágrenni eins sambýhsins. For-
dómar sem Gísli Helgason, varaborgarfulltrúi Nýs Vettvangs, segir byggða
á hræðslu, hræðslu við fötlun sem ekki er sjáanleg á ytra borði.
Deilan um sambýlið í Þverárseli
snýst um einfaldan hlut: Er sambýli
stofhun eða ekki? Borgarstjóm hefur
fyrir sitt leyti kveðið upp úrskurð,
því þegar hún vísaði málinu til bygg-
ingamefndar var um leið búið að
ákveða að um stofnun væri að ræða.
Manneskja í heilbrigðiskerfmu sagði
að ákvörðun borgarstjómar hafi ver-
ið slæm. Ekki síst í Ijósi þess að hún
lét undan þrýstingi fámenns hóps
sem sé hræddur um að húseignimar
sínar falli í verði. Guð gefi að enginn
í fjölskyldum þessa fólks lendi í því
að fá geðsjúkdóm. Sá einstaklingur
yrði ekki öfundsverður af hlutskipti
sínu.
Þjóðviljinn hafði samband við
aðstandanda eins af þeim einstak-
Iingum sem átti í vændum nýtt heim-
ili í Þverárselinu. Hann óskar nafn-
leyndar, ekki af hræðslu við fordóma
í sinn garð, heldur er hann hræddur
um að aðstandandi sinn gæti þurft að
líða fyrir það.
- Fólkið sem var á leið í sambýl-
ið í Þverárseli hafði hlakkað til lengi.
Loksins átti það að eignast heimili
þar sem öryggið væri í fyrirrúmi.
Það yrði engin hætta á að því yrði
varpað á götuna vegna sjúkdóms
sem það hefiir og þarf að búa við alla
ævi. Eftir þessa neikvæðu umræðu
undanfarið um heimilið og viðbrögð
nágrannanna hefúr sett mikinn kvíða
að þessu fólki. Það sér framtiðina
hrynja í einu vetfangi. Skyldmenni
mitt sagði við mig: „Þetta er í öllum
fjölmiðlum, það er eins og ég sé orð-
inn aðalvandamál þjóðfélagsins.
Maður ætti bara að hætta þessu, það
þýðir ekkert að lifa í þjóðfélagi sem
þessu lengur.“
Jóhanna Á. Steingrímsdóttir tekur við verðlaunum úr hendi Stefáns Július-
sonar. Mynd: Kristinn.
Aðaldælingar í aðalhlutverki
Bókaútgáfan Björk veitti þeim
Jóhönnu Á. Steingrímsdótt-
ur, frá Árnesi í Aðaldal, og
Hólmfríði Bjartmarsdóttur,frá
Sandi 2 í Aðaldal, verðlaun í gær
fyrir barnabókina Þyt, sem kem-
ur út fyrir lok nóvember. Bókaút-
gáfan Björk hefur gefið út marg-
ar barnabækur, þar á meðal bæk-
urnar um Snorra sel og Palla sem
var einn í heiminum.
Verðlaunin nema 150.000 krón-
um, auk ritlauna. Hólmfríður mynd-
skreytti handritið en Jóhanna ritaði
textann og það var jafnframt hún
sem mætti til þess að taka við verð-
laununum. Dómnefnd skipuðu
Bjami Jónsson listmálari, Jenna
Jensdóttir rithöfúndur og Stefán
Júlíusson rithöfiindur sem jafnframt
var formaður dómnefndar.
Aðstandandinn sagðist hafa
kynnst öðrum fjölskyldum geðfatl-
aðra. Sagan væri allstaðar svipuð.
- Fólkið eygði loksins von um
bjartari framtíð. Við munum ekki
láta það viðgangast að okkar að-
standendur séu sviptir henni á þenn-
an hátt. Allt þetta málaferli hefur
þjappað okkur saman, og við förum
ekki úr þessu húsi. Við höfúm jú lög-
in með okkur.
-sþ
Hvemig hefúr lífshlaup ættingja
þíns verið?
- Minn ættingi hefúr verið lán-
samari en margir aðrir. Hann hefúr
að vísu verið í ótöldum fjölda her-
bergja víðs vegar um borgina. Sumir
þurfa að sofa í ruslageymslum, bil-
hræjum eða jafnvel í skipum úti í
Örfirisey. Ef honum hefur liðið illa
hefúr hann fengið inni á geðdeild þar
sem hann er útskrifaður eins fljótt og
hægt er. En það er ekki mikil hjálp í
því, þegar út í þjóðfélagið er komið.
Það hefur ekki verið geðfötluðum
vinsamlegt hingað til. Fordómamir
sem virðast ríkja í garð geðsjúkra
hljóta að byggjast á vanþekkingu.
Það þýðir ekkert fyrir fólk að loka
augunum, þessi sjúkdómur er stað-
reynd sem fólk verður að sætta sig
við. í rauninni lenda flestar fjöl-
skyldur í því að geðsjúkdómar skjóti
upp kollinum. Það er talað um að yf-
ir 30% þjóðfélagsþegna verði sjúkir
á geði einhvem tímann á æviskeið-
inu.
Aðili í heilbrigðiskerfinu sem
mikið hefur sinnt málefnum geðfatl-
aðra sagði að húsnæðismál þessa
fólks hafi lengi verið í lamasessi.
Mikið sé um flutninga, því leigusalar
vilja ekki geðsjúkt fólk í sitt hús-
næði. Félagsleg þjónusta hefur líka
verið bágborin. Menn fá kannski
herbergi í kjallaraholu, eftir mikla
þrautargöngu í kerfínu, og siðan ekk-
ert meir. Fólk lokar sig inni og fléttar
fingur allan daginn. Síðan kemur að
því að sjúkdómseinkennin koma upp
aftur og fólk þarf að leggjast inn. Þá
missir það húsnæðið og sama ferlið
byijar aftur. Hvaða heilbrigður mað-
ur þyldi þetta?
Úrskurður borgarstjórnar um að vistheimilið f Þverárseli væri stofnun hefur sett ugg að mörgum sem vinna að
málefnum geðfatlaðra. Mynd: Kristinn.
jÉAfcÍfN
Þetta er dálítið sérstök saga,
sagði Stefán Júlíusson. Hún er eig-
inlega hvort tveggja í senn, hlutiæg
saga og ævintýri. Hún gcrist á fjöll-
um uppi og niðri í byggð. Aðalper-
sónur eru hreindýrskálfur og lítil
stúlka. Tengsl þeirra tvcggja em
söguefnið. Fimm bamabækur hafa
komið út eftir Jóhönnu Á. Stein-
grímsdóttur og hún segist alltaf vera
skrifandi. Ekki hóf hún þó ritstörf
fyrir alvöru fyrr en 1980. Mig hefur
alltaf langað til að skrifa, sagði Jó-
hanna, og auðvitað hef ég alltaf
skrifað eitthvað. Hins vegar var það
dóttir mín sem spanaði mig uppí að
senda sögu í samkeppni 1979 og
það réð mestu um að ég fór að taka
þetta alvarlega. Það var sagan: Ver-
öldin er alltaf ný. Hún var gefin út
hjá Máli og menningu. . kj
-tjÖHÐUR «Ö MC&AG
Tónleikar í Borgarleikhúsinu
mánudagskvöld I I. nóv. kl. 21.
TÓNUST GEGN TÓMLÆTI !
Miðaverð kr. 1000.-